Perakende satışlar frene hafif dokundu
Yabancı küstü, yerli beklemeye geçti, gayrimenkulün pırıltısı söndü
Artan fiyatlar, kısıtlanan krediler ve yabancıya karşı gelişen tepkiler konutun pırıltısını söndürdü. Alıcılar 2-3 aydan bu yana bekle göre geçerken, bu yılın ilk sekiz ayında konut satışları yüzde 15,5 azaldı. Aynı dönemde yabancıya satış ise yüzde 43,6 düştü.
Konut satışları ocak-ağustos döneminde %15,5 azalışla 797 bin 418 olurken, yabancıya satışlarda aynı dönemde % 43,6 azalarak 25 bin 134 oldu. Pandeminin de etkisiyle 2021 ve 2022 yıllarında hem kazanç hem satış anlamında parlak bir dönem geçiren gayrimenkulün pırıltısı bu yıl söndü. Konut yatırımcısı artan fiyatlar ve kira kısıtlaması nedeniyle borsa ve mevduata dönerken, özellikle orta gelirde düşen alım gücü yerli alıcıyı beklemeye geçirdi. Yabancı ise konut alarak vatandaşlığa geçme bedelinin 400 bin dolara çıkarılması ve son dönemde Türkiye’de yükselen yabancı karşıtlığı nedeniyle alımlarını sert şekilde düşürdü. Bu durum TÜİK ağustos ayı verilerine de yansıdı. Konut satışları ocak-ağustos döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 15,5 azalışla 797 bin 418 olarak gerçekleşti. Son dönemlerde özellikle Rusların etkisiyle ivmelenen yabancıya satışlar ise Rusların alımlarını azaltması ile ocak-ağustos döneminde yüzde 43,6 azalarak 25 bin 134 oldu.
Orta ve alt gelir grubunda sıkıntı büyüyor
Gayrimenkul sektöründeki tabloyu değerlendiren EYG Grup kurucusu ve İcra Kurulu Başkanı olan Ömer Faruk Çelik, artan fiyatlar ve maliyetler nedeniyle yerli alıcı tarafında sıkıntının alt ve orta gelir grubunda büyüdüğünü söyledi. Çelik, bu gruptakilerin eve erişememesi nedeniyle kiralık ev fiyatlarının yükseldiğini dile getirdi. “Yabancıda iki yanlışın üzerine gidildiğini belirten Çelik, “Yabancılar konut aldığı için konut fiyatları ve kiralar yükseliyor deniliyor. Bunlar çok yanlış, artışın nedeni yabancı değil. Bu durum yabancıyı ürküttü. Ayrıca göçmen politikasından dolayı Suriyeli ve Afganlılara oluşan tepkide tüm yabancılar aynı kefeye konulunca oluşuna tepkiden dolayı yabancı yatırımcı çekildi. Sonuçta dünyanın her yerinde yatırım yapacak durumda olan yatırımcı, ancak kendini mutlu edeceği ülkelere yatırım yapar. Öncesinde İranlılar, Iraklılar, Ruslara satardık, şimdi korkutup kaçırdık” yorumunu yaptı.
Aynı zamanda kiraya yüzde 25 zam sınırının da yabancı üzerinde olumsuz etki yarattığını vurgulayan Çelik, “Aldığı evi enflasyonun yüzde 60 olduğu bir ortamda yüzde 25 zamla kiralama yaptırdığında yatırım yapmanın anlamı zayıflatıyor” dedi.
Yerli almayınca yabancı da çekiniyor
Daralan krediler nedeniyle de yerlinin konut alamadığını ifade eden Ömer Faruk Çelik şöyle konuştu: “Yerli almayınca yabancı da bir şey var deyip almıyor yada daha fazla pazarlık yapıyor ve oda beklemeye geçiyor. Bunun bir adım sonrası yeni projeye başlamıyor bu nedenle konut üretimi azalıyor, fiyat ve kiralar artıyor. Yani alışverişin heyecanı bitti” dedi. Bu tedbirler böylece devam ettiği takdirde malı olanın kazanacağını ancak, ihtiyacı olanın ise kaybedeceğini ifade eden Çelik, piyasanın canlanması için enflasyonun kontrol altına alınması, daha sonrada kamunun arsa payını yüzde 50’lerin altın çekmesi gerektiğine dikkat çekti.
Evler 40 metrekare küçüldü
Ömer Faruk Çelik, pandemi sonrası oluşan alçak bahçeli ev trendinin de değiştiğini söyledi. “Şimdi ne ev olursa olsun sadece fiyatı uygun olsun deprem güvenliği sağlasın” deniliyor diyen Çelik, “Deprem güvenliği sağlıyorsa ve ulaşabiliyorsa alacaksınız. Çünkü artık az katlı, bahçeli, balkonlu olsun gibi ev seçme tercihler lükse kaçtı” dedi. Diğer taraftan hem küçülen aileler hem yükselen fiyatlar ve maliyetler nedeniyle her projede metrekarelerin küçüldüğünü ifade eden Çelik, “20 yıl önce ortalama 140 m2 olan evler 100 m2’ye düştü” diye konuştu.
Şehrin dışındaki lüks projelere yatırım yapılmıyor
Cathay Group Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Alper Tuğsuz da son 2-3 aydan bu yana hem yerli hem de yabancının alımlarını durdurarak bekle gör politikası izlemeye başladığını söyledi. Kredi imkanlarının neredeyse bitmesi ve önümüzdeki süreçteki belirsizliklerin alıcıları beklemeye ittiğini belirten Tuğsuz, “Kira düzenlemesi ve ikinci eve kredi kısıtlaması sözkonusu. Ayrıca inşaat sektöründeki işletmelere çok fazla kredi vermiyorlar” dedi. Pek çok yatırımcının pandemide şehrin dışında oluşan talep nedeniyle az katlı projelere başladığını aktaran Tuğsuz, “O projelerde belli bir kesime hitap ediyor. Onlar da artık uzaktaki projeye yatırım yapmazlar. Büyük projelere kredi çıkmadığı için de fiyatı daha uygun olduğu için 40 ile 50 metrekare arası küçük daire alınıyor” dedi.
Oyunlar ve Bulmacalar