Zamlar perakendeyi vurdu: Ağustosta tüketicinin soluğu kesildi, satışlar düştü

Uzun süredir üretimden kopuk şekilde artan perakende satışlar temmuzda arka arkaya gelen zamların da etkisiyle ağustosta frene bastı ve yönünü aşağıya çevirdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Perakende Satış Endeksleri, Ağustos 2023 verilerini yayımladı.  Verilere göre sabit fiyatlarla perakende satış hacmi 2023 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 4,7 azaldı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 0,1 gibi çok küçük oranda artarken, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 5,6, benzin ve motorin zamları nedeniyle de otomotiv yakıtı satışları yüzde 9,0 azaldı. Giyim, tekstil ayakkabı satışları ise yüzde 0,6 artabildi.

Cari fiyatlarla ise perakende ciro (2015=100) 2023 yılı Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 4,5 arttı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 7,0, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 1,2, otomotiv yakıtı satışları ise yüzde 13,0 arttı.

Perakende satış hacmi yıllık yüzde 17,2 arttı

Sabit fiyatlarla perakende satış hacmi (2015=100) 2023 yılı Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre baz etkisiyle yüzde 17,2 arttı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 15,3, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 24,2 artarken,  otomotiv yakıtı satışları ise yüzde 1,0 azaldı. Ağustosta yıl bazında perakende satışlarda en yavaş artışın yaşanmasında temmuz zamları etkili oldu. Veri yılın en yavaş artışı olarak kaydedildi.

Enflasyon cari fiyatlarla ciroyu uçurdu

Ağustos ayında sabit fiyatlarla perakende satış hacminde nispeten ılım bir artış olurken enflasyonun da etkisiyle cari fiyatlarla perakende cirosu 2023 yılı Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 87,5 arttı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 89,9, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 98,1, otomotiv yakıtı satışları ise yüzde 58,5 arttı.

Ağustosta ikisi dışında her sektörde düşüş var

TÜİK’in verileri sabit fiyatlarla perakende satış hacminin ağustos ayında tüm sektörlerde temmuza göre gerilediğini gösteriyor. Elektrikli eşya ve mobilya daralmada başı çekerken, motorine ve benzine ardı ardına gelen zamlar nedeniyle yüzde 9 daralan otomotiv yakıtı satışları da ikinci sırada bulunuyor. TÜİK’in verileri, satınalma gücü düşen tüketicinin gıda, içecek ve tütün gibi yaşamsal harcamalarla tekstil, giyim ve ayakkabıyı önceliklendirdiğini gösteriyor.

Ekonomist Doç Dr. Orhan Karaca da, ağustosta hem aylık hem de yıllık bazdaki daralmayı bir sosyal medya paylaşımıyla yorumladı:

Perakende satışlar ağustos ayında reel olarak yıllık bazda %17,2 artmış, aylık bazda %4,7 düşmüş. Yıllık bazdaki artışın yarıya inmesi ve aylık bazda düşüş yaşanması iç talepte bir şeylerin değişmekte olduğunu düşündürüyor. Bakalım önümüzdeki aylarda devamı gelecek mi? pic.twitter.com/8QeYjpofPm

— Orhan Karaca (@Dr_OrhanKaraca) October 11, 2023

Bir ‘üretmeden tüketiyoruz’ verisi daha: Sanayi düşerken, perakendenin yükselişi

Merkez Bankası eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hakan Kara da perakende satışlarla sanayi üretiminin ilişkisinde düzeltmenin başladığına işaret ederek bir sosyal medya paylaşımı yaptı:

Sürdürülemez büyümenin resmini defalarca paylaşmıştık. Ağustos itibarıyla düzeltme başladı. İki çizginin birbirine daha da yaklaştığını göreceğiz. Mavideki hareket daha sert olacak. pic.twitter.com/hOnOsF1pfh

— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) October 11, 2023