Cumhur Canbazoğlu’nun seçtiği 11 film

Hem sinema hem de müzik yazarı olan Cumhur Canbazoğlu, 43 yıllık İstanbul Film Festivali’nin tarihine vakıf olan ender isimler arasında. Festivali bir keşif alanı olarak görme eğilimdedir. Beyazperdede görülmesi gerekenlerin yanı sına fazla göze çarpmayan ama kıymetli olan filmleri programda bulur ve önerir. www.sinemamuzik.com sitesinin kurucusu Canbazoğlu bu yıl 10Haber okurları için programdan 11 film seçti.

RYUICHI SAKAMOTO | OPUS

Yönetmen: Neo Sora
JAPONYA / 2023 / DCP / Renkli / 103’ / Japonca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Bir sanatçının yaşamının en saf hâliyle yüceltildiği ‘Ryuichi Sakamoto | Opus’, sevilen maestro Sakamoto’nun son yapıtı. Efsanevi besteci Ryuichi Sakamoto, kansere karşı verdiği mücadelenin ardından 28 Mart 2023’te hayata veda etti. Ölümünden önceki yıllarda Sakamoto artık sahneye çıkamıyordu. Geniş kapsamlı dünya turneleri şöyle dursun, tekil konserler bile çok yorucu geliyordu. Buna rağmen 2022’nin sonlarında tüm enerjisini toplayarak dünyadan son bir performansla, sadece kendisinin ve piyanosunun yer aldığı bir konser filmiyle ayrıldı.

Filmde seslendirilen ve Sakamoto’nun kendi seçtiği ve sıraladığı 20 parça, sanatçının hayatını müziği aracılığıyla sözsüz bir şekilde anlatıyor. Seçki, Yellow Magic Orchestra ile popstarlık döneminden muhteşem Bertolucci film müziklerine, meditatif son albümü ‘12’ye kadar tüm kariyerini kapsıyor. Sakamoto, sanatını belki de son kez sunuşunun bilinciyle ruhunu ortaya koyuyor. Sanatçının oğlu Neo Sora tarafından yönetilen film, dünya prömiyerini Venedik Film Festivali’nde yaptı.

YAKTIN BENİ / YOU BURN ME

Yönetmen: Matías Piñeiro
Oyuncular: Gabi Saidón, María Villar, María Inês Gonçalves, Agustina Muñoz, Ana Cris Barragán
ARJANTİN, İSPANYA / 2024 / DCP / Renkli / 64’ / İspanyolca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Filmin ve filme uyarlamanın sınırlarını sorgulayan, düşsel, hem görüntüde hem içerikte hem de seste güzel (müzikleri oyuncu Gabi Saidón’un kendisi tarafından bestelenen) ‘Yaktın Beni’, deneysel sinema, parçalı görüntü, şiirsel felsefe ya da sadece görsel şiir olarak tanımlanabilir.

Arjantinli yönetmen Matías Piñeiro’nun filmi, Cesare Pavese’nin 1947’de yayımlanan ‘Dialoghi con Leucò’ adlı kitabından bir bölüm olan ‘Deniz Köpüğü’nün serbest bir uyarlaması. Bu metinde antik Yunan şairi Sappho ile su perisi Britomartis deniz kenarında buluşup aşk ve ölüm üzerine sohbet ederler. “Denizde her şey ölür ve yeniden canlanır” der filmde Britomartis. 16mm filme çekilen ‘Yaktın Beni’ prömiyerini Berlin Film Festivali’nde Karşılaşmalar bölümünde yaptı.

EN SEVDİĞİM PASTAM /MY FAVOURITE CAKE

Yönetmen: Maryam Moghaddam, Behtash Sanaeeha
Oyuncular: Lily Farhadpour, Esmail Mehrabi
İRAN, FRANSA, İSVEÇ, ALMANYA / 2024 / DCP / Renkli / 97’ / Farsça; Türkçe, İngilizce altyazılı

Ödülleri: 2024 Berlin Ekümenik Jüri Ödülü, FIPRESCI Ödülü

Aniden geliveren mutluluk taptaze, ışıltılı bir ikinci bahar getirebilir, üstelik bunun yaşla hiç ilgisi yoktur. 70 yaşındaki Mahin, kocası öldüğünden, kızı da Avrupa’ya gittiğinden beri Tahran’da tek başına yaşamaktadır. Bir öğleden sonra çay içmeye çıkınca yalnızlık rutini kırılır ve aşk hayatı yeniden canlanır.

‘Beyaz İneğin Türküsü’nün ardından Maryam Moghaddam ve Behtash Sanaeeha’nın birlikte yönettikleri ikinci uzun metrajlı film olan ‘En Sevdiğim Pastam’, Berlinale’de Altın Ayı için yarıştığı. Ancak yönetmenler seyahat yasağı ve cezai suçlamalar nedeniyle festivale katılamadılar. Aynı anda hem trajik hem iç açıcı hem de komik olabilen film, The Guardian’a göre “harika bir biçimde tatlı ve komik,” The Hollywood Reporter’a göreyse“hayattan leziz bir dilim.”

ZAMANIN DIŞINDA / SUSPENDED TIME

Yönetmen: Olivier Assayas
Oyuncular: Vincent Macaigne, Micha Lescot, Nine D’Urso, Nora Hamzawi, Maud Wyler, Dominique Reymond, Magdalena Lafont
FRANSA / 2024 / DCP / Renkli / 105’ / Fransızca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Mizah ve dramı hoşça dengeleyen bu sıcak filmde zaman gerçekten de askıya alınmış gibi. Nisan 2020, karantina günleri. Yönetmen Etienne ile müzik yazarı kardeşi Paul, hayat arkadaşları Morgane ve Carole ile birlikte çocukluklarının geçtiği eve kapanmaya karar vermişlerdir. Her oda, her nesne onlara çocukluklarını ve göçmüşlerin anılarını, ebeveynlerini, komşularını hatırlatır…

Etraflarındaki dünya giderek daha tedirgin edici bir hâl alırken, alışılmadık bir gerçekdışı his, hatta rahatsız edici bir tuhaflık gündelik hayatlarına sinsice sızar. Olivier Assayas’ın bugüne kadar yönettiği en otobiyografik filmi, prömiyerini Berlin Film Festivali’nin ana yarışmasında yaptı.

* Bu film Institut Français’nin katkılarıyla gösterilmektedir.

GEÇİŞ / CROSSING

Yönetmen: Levan Akin
Oyuncular: Mzia Arabuli, Lucas Kankava, Deniz Dumanlı
İSVEÇ, DANİMARKA, FRANSA, TÜRKİYE, GÜRCİSTAN / 2024 / DCP / Renkli / 105’ / Gürcüce, Türkçe, İngilizce; Türkçe, İngilizce altyazılı

Ödülleri: 2024 Berlin İzleyici Ödülü İkincilik–Panorama, Teddy Jüri Ödülü

Levan Akın’ın büyük beğeni toplayan ‘Ve Sonra Dans Ettik’in ardından yönettiği ve büyük bölümü İstanbul’da geçen bu yeni filmi, kan bağı olan aileler ve seçilmiş aileler hakkında dokunaklı bir dram.

Akın’ın “dayanışmaya övgüm ve İstanbul’a aşk mektubum” olarak tanımladığı ‘Geçiş’, uzun süredir kayıp olan yeğeni Tekla’yı bulmak için kendine bir söz veren emekli öğretmen Lia’nın hikayesini beyazperdeye taşıyor. Birbirlerine ne kadar zıt olsalar da genç komşusuyla güçlerini birleştirip harekete geçen Lia’nın yolu sonsuz bağlantılar ve olasılıklarla dolu görünen güzel ve devasa İstanbul’a çıkar. Lia İstanbul’da trans hakları için mücadele eden avukat Evrim’le tanışır ve kendini hiç alışık olmadığı yakınlıklar ve topluluklar arasında bulur. ‘Geçiş’, Berlin Film Festivali’nin Panorama bölümünün açılışını yaptı.

* Bu film İsveç Başkonsolosluğu’nun katkılarıyla gösterilmektedir.

İMPARATORLUK / THE EMPIRE

Yönetmen: Bruno Dumont
Oyuncular: Lyna Khoudri, Anamaria Vartolomei, Camille Cottin, Fabrice Luchini, Brandon Vlieghe
FRANSA, İTALYA, ALMANYA, BELÇİKA, PORTEKİZ / 2024 / DCP / Renkli / 110’ / Fransızca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Ödülleri: 2024 Berlin Jüri Ödülü

Opal Sahili, Fransa’nın kuzeyi. Tablodan fırlamış gibi görünen sessiz ve sakin bir balıkçı köyünde nihayet bir şey olur ve özel bir bebek dünyaya gelir. Bu çocuk öyle eşsiz ve tuhaftır ki, gezegenler arası imparatorlukların şövalyeleri arasında gizli bir savaş başlar.

Epik müzikal Jeanne, P’tit Quinquin ve Hadewijch gibi her zaman şaşırtıcı filmlere imza atan Bruno Dumont, bilim kurgu türünü kendine has üslubuyla ele alıyor, iyi ile kötünün mücadelesindeki boşlukları keşfediyor ve gişe rekortmeni uzay destanlarını alaya alıyor: “Ciddi Avrupa sinemasını eğlenceli sinemayla birleştirmek istedim. Gördüğünüz manzaralar kuzey Fransa değil, içimizin manzaraları. Uzay gemisi kalplerimizde. Zamanın başlangıcından beri film böyle bir şeydir.”

* Bu film Institut Français’nin katkılarıyla gösterilmektedir.

VASİYET / TESTAMENT

Yönetmen: Denys Arcand
Oyuncular: Rémy Girard, Sophie Lorain, Marie-Mai, Guylaine Tremblay, Caroline Néron, Alexandra McDonald, Katia Gorshkova
KANADA / 2023 / DCP / Renkli / 115’ / Fransızca; Türkçe, İngilizce altyazılı.

“Quebec sinemasının mihenk taşı” kabul edilen Kanadalı usta sinemacı Denys Arcand politik doğruculuk, sömürgecilik karşıtlığı, ölümlülük ve kimlik gibi güncel konulara öfkeli bir boomer’ın gözünden mizahi bir bakış atıyor.

73 yaşında bekâr bir adam olan, eski arşivci Jean-Michel, huzurevinde yaşamaktadır. Mekânda asılı bulunan antik bir freskin kaldırılması için genç aktivistler bakımevini basınca Jean-Michel’n dünyası sarsılır. Politik doğruculuğun egemen olduğu günümüz dünyasına inancını giderek yitirirken umudu, huzurevinin yöneticisi Suzanne’e karşı tomurcuklanan aşkında bulur.

Arcand, karakteri Jean-Michel için “Bu benim, ama ben değilim” diyor: “Benim başka bir hâlim diyelim. Sonuçta onun gibi arşivci değilim. Emekli de değilim. Ama sanırım artık olmalıyım.” Jean-Michel, Arcand’ın daha önceki filmleri ‘Amerikan İmparatorluğu’nun Çöküşü’ ve ‘Barbarların İstilası’nda yine tarihçileri oynayan Rémy Girard tarafından canlandırılıyor. Gerçek bir protestodan esinlenen ‘Vasiyet’, tarih kadar nüktedan alaycılığa da düşkün usta bir auteur’ün pek şiirsel komedisi.

* Bu film Kanada Büyükelçiliği’nin katkılarıyla gösterilmektedir.

MUTFAK / LA COCINA

Yönetmen: Alonso Ruizpalacios
Oyuncular: Raúl Briones Carmona, Rooney Mara, Anna Diaz, Motell Foster, Oded Fehr
MEKSİKA, ABD / 2024 / DCP / Siyah-Beyaz ve Renkli / 139’ / İspanyolca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Manhattan’daki ‘The Grill’de öğle yemeği telaşı tam da zirvedeyken kasadan para kaybolduğu anlaşılır. Kayıtsız aşçıların hepsi zan altındayken Pedro baş şüphelidir. Hayalperest ve haşarı Pedro, Amerikalı garson Julia’ya aşıktır. Mekânın sahibi Rashid, Pedro’ya yasal olabilmesi için evraklarında yardımcı olacağına söz vermiştir. Ancak Julia hakkında ortaya çıkanlar herkesi şoke edecek, Pedro da bunun üzerine kentin bu en işlek mutfağının ocağını sonsuza dek söndürecektir.

Arnold Wesker’ın aynı adlı tiyatro oyunundan uyarlanan yemek pornosu karşıtı ‘Mutfak’, lokantaların işlemesini ve midelerimizin dolmasını sağlayan o görünmeyen insanlara trajikomik bir övgü niteliğinde. Prömiyeri Berlin Film Festivali’nde yapılan ‘Mutfak’, ‘Gueros’ ve ‘Museo / Müze’nin yanı sıra ‘Narcos: Mexico’ dizisini de yöneten Alonzo Ruizpalacios’un son filmi.

GÖKYÜZÜNÜN ALTINDA / UNDER THE OPEN SKY

Yönetmen: Miwa Nishikawa
Oyuncular: Koji Yakusho, Taiga Nakano
JAPONYA / 2021 / DCP / Renkli / 126’ / Japonca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Ödülleri: 2020 Chicago En İyi Oyunculuk, İzleyici Ödülü / 2020 Yokohama En İyi Görüntü / 2020 Seattle Vizyon Ödülü /2020 Mainichi Sinema Ödülleri (Japonya) Kusursuz Film, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu, En İyi Görüntü, En İyi Müzik

Hayatının büyük bir bölümünü hapishanede geçirmiş eski yakuza Mikami, cinayet suçundan 13 yıl hapis yattıktan sonra serbest bırakılır. Daha çocukken ayrı kaldığı annesini bulma umuduyla bir belgesel TV programına başvurur ve bu sayede genç yönetmen Tsunoda ile tanışır. Arkadaşı ya da ailesi olmayan, herhangi bir iş yetkinliği bulunmayan Tsunoda, topluma uyum sağlayıp düzgün bir iş bulmak için zorlanır. Ani tepkiler verişi, inatçılığı ve sabit fikirleri, hem Tsunoda ile hem de ona yardım etmek isteyenlerle sürtüşmesine neden olur.

Gerçek bir kişiden esinlenilen Mikami’yi canlandıran Koji Yakusho, eski bir mahkûmun geçmişten gelen travmaları ve iç mücadelelerine dair çelişen duyguları büyüleyici bir performansla sergiliyor.

BEYAZ KISRAĞIN OĞLU / SON OF THE WHITE MARE

Yönetmen: Marcell Jankovics
MACARİSTAN / 1981 / DCP / Renkli / 86’ / Macarca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Hunlar, Avarlar, Macarlar gibi göçebe bozkır topluluklarının efsanelerinden esinlenen ‘Beyaz Kısrağın Oğlu’, dünyanın en ünlü canlandırma filmlerindendir. 1984’te Los Angeles’ta düzenlenen Animasyon Olimpiyatı’nda en iyi altı uzun metraj canlandırmasından biri seçilmiş ve tüm zamanların en iyi 50 filmi arasında sayılmıştır.

Macar canlandırma tarihindeki ilk uzun metrajlı yapımdır. Geometrik formlar ve mandala benzeri dairesel kompozisyonlardan oluşan rüya gibi görselleri, neredeyse hipnotik renk değişimleri, ambient benzeri bir müzik eşliğindeki bu psikedelik başyapıtın, şaşırtıcı fantezi destanını kült seviyesine çıkarmıştır. Beyaz bir at, insanüstü güçlere sahip bir çocuk olan Beyaz Kısrağın Oğlu’nu doğurur ve bu çocuk büyüdükçe evreni ele geçiren ejderhaları yenmek için bir yolculuğa çıkar. Yönetmen Marcell Jankovics, 60 yıla yayılan kariyeri boyunca yönetmen, figür tasarımcısı, kültür tarihçisi ve canlandırma uzmanı olarak 100’den fazla filmde çalıştı. Bu filmden önce Ferenc Rofusz’un kısa canlandırma filmi ‘Sinek’in gösterileceğini de hatırlatırız.

* Bu film Türk-Macar Kültür Yılı kapsamında Liszt Enstitüsü Macar Kültür Merkezi ve Macaristan Milli Film Enstitüsü katkılarıyla gösterilmektedir.

SİNEK / THE FLY

Yönetmen: Ferenc Rofusz
MACARİSTAN / 1980 / DCP / Renkli / 3’ /

Ödülleri: 1981 Oscar (ABD) En İyi Kısa Canlandırma / 1981 Krakow Don Quixote Ödülü

Bir sonbahar günü bahçede uçarken kendini bir evin içinde bulan bir sineğin bakış açısından izlenen diyalogsuz bir film. Kameranın sarsıcı, hızlı hareketleri, bulanık renk paleti ve uğultulu ses bandı sayesinde film öncü bir canlandırma klasiği hâline gelmiştir. Özgün hâlinde filmin finalinde sineğin insanı öldürdüğü, ancak hükümet yetkililerinin Rófusz’u bunu değiştirmeye zorladığı söylenir.

Kurnazca komik ve çok hızlı olan Sinek ‘1981’de En İyi Kısa Animasyon dalında Oscar kazandı, ancak komünist rejim Rófusz’un ödülünü almak için Macaristan’dan ayrılmasına izin vermedi ve başka biri onun yerine geçerek ödülü aldı.

Film Marcell Jankovics’un canlandırma filmi ‘Beyaz Kısrağın Oğlu’ ile birlikte gösterilecektir.

* Bu film Türk-Macar Kültür Yılı kapsamında Liszt Enstitüsü Macar Kültür Merkezi ve Macaristan Milli Film Enstitüsü katkılarıyla gösterilmektedir.