Tanık

TANIK / THE WITNESS

Yönetmen: Péter Bacsó
Oyuncular: Ferenc Kállai, Lajos Őze, Zoltán Fábri, Béla Both, Georgette Metzradt, Róbert Rátonyi
MACARİSTAN / 1969 / DCP / Renkli / 111’ / Macarca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Macar sinemasının tartışmasız kült klasiğidir, öyle ki bu komik hicivdeki replikler günlük sohbetlerde kullanılır. Péter Bacsó’nun bu ikinci filmi yalnızca diktatörlüğün akıl almaz saçmalığıyla dalga geçmekle kalmaz, eleştirinin hâlâ kısıtlı olduğu bir dönemde bireylerin putlaştırılmasını doğrudan hedef alır.

Yapımı devlet tarafından onaylanmasına rağmen filmin senaryosu yeniden yazılmış, bazı sahneler kesilmiş ya da yeniden çekilmiştir. Yine de gösterimi yasaklanmış ve neredeyse 10 yıl sonra ancak serbest kalabilmiştir. Lakin filmin korsan kopyaları el altından dolaştırılmış, hatta komünist parti görevlileri arasında bile popüler olmuştur.

Filmin kahramanı, Tuna üzerinde bir baraj bekçisi olan József Pelikán, yiyecek başka bir şeyleri kalmadığında domuzlarını keser, ancak bu eylem “iğrenç bir yasadışı eylem” olarak tanımlanmıştır. Pelikán hapse atılır, daha sonra Yoldaş Virág’ın huzuruna çıkarılır. Virág ona kendisi gibi eski ve güvenilir komünistlere ihtiyaç olduğunu söyler ve bu nedenle onu gitgide yükselen çeşitli mevkilere atar. Pelikán her seferinde bir şekilde hapse geri dönmeyi becerir.

* Bu film Türk-Macar Kültür Yılı kapsamında Liszt Enstitüsü Macar Kültür Merkezi ve Macaristan Milli Film Enstitüsü katkılarıyla gösterilmektedir.