Uğur Vardan’ın seçtiği 10 film

Sinema yazarı Uğur Vardan festivalin müdavimlerinde. 80’lerde başlıyor festival macerası. Festivalin 43 yıllık tarihine vakıf olan bir yazar olarak çaldık kapısını. 10 film önermesini istedik. ‘İnsanlık’tan bu yana sevdiği yönetmen Bruno Dumont’un son filmini de dahil ederek bir seçki sundu bize.

MÜKEMMEL GÜNLER / PERFECT DAYS

Yönetmen: Wim Wenders
Oyuncular: Koji Yakusho, Tokio Emoto, Arisa Nakano, Aoi Yamada, Yumi Aso
JAPONYA, ALMANYA / 2023 / DCP / Renkli / 124’ / Japonca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Ödülleri: 2023 Cannes En İyi Erkek Oyuncu (Kôji Yakusho), Ekümenik Jüri Ödülü / 2023 Asya Pasifik Sinema Ödülleri En İyi Film / 2024 Kinema Junpo (Japonya) En İyi Yönetmen, En İyi Oyuncu

Birçok filminde şehirlerden esinlenen usta sinemacı Wim Wenders, bu kez de Tokyo Tuvaleti adında gerçek bir kentsel yenileme projesinden esinlenerek hem gayet şiirsel hem de dokunaklı bir filme imza atıyor.

Filmin başkarakteri Hirayama’yı canlandıran süperstar Kôji Yakusho, filmi çok az diyalogla neredeyse tamamen sırtlanıyor. Her biri teknolojik sanat yapıtı gibi olan umumi tuvaletleri temizlemekle görevli Hirayama, işini son derece titizlikle, kendini vererek ve gururla yapar; sıkılmadan yinelediği eylemlerini bir sanata, çevresiyle uyumlu bir geleneğe dönüştürmeyi bilir.

Beklenmedik karşılaşmalar, bizi Hirayama’nın geçmişine götürür. Müzik kasetleri, ağaçlardan süzülen günışığı, kitaplar gibi günlük hayatın ufak mucizeleriyle varoluşumuzun güzelliklerini keşfe çıkan, sakin bir mutluluk arayışının izini süren ‘Mükemmel Günler’, adını Lou Reed’in eşsiz klasiği ‘Perfect Day’den alıyor. ‘Mükemmel Günler’ Japonya’nın Oscar adayı oldu ve kısa listeye kaldı.

* Bu film MUBI işbirliğiyle gösterilmektedir.

KAPA GÖZLERİNİ / CLOSE YOUR EYES

Yönetmen: Víctor Erice
İSPANYA, ARJANTİN / 2023 / DCP / Renkli / 169’ / İspanyolca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Ödüller: 2023 Lizbon Lisbon En İyi Film | 2024 Goya En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu | 2024 Dublin Eleştirmenler Ödülü En İyi Yönetmen

Artık klasikleşmiş ‘Arı Kovanının Ruhu’ ve ‘Güney’in efsanevi yönetmeni Víctor Erice, kimlik, yas, özlem, hafıza ve sinemacılık hakkında müthiş bir zihin egzersiziyle beyazperdeye geri döndü. Tüm zamanların en büyük sinemacılarından Erice’nin 32 yılın ardından yönettiği bu ilk filmi şimdiden büyük ustanın yeni başyapıtı olarak anılıyor.

Cannes Film Festivali’nde ilk kez izleyici karşısına çıkan film, Julio Arenas adında çok ünlü bir oyuncuyu konu alıyor. Arenas, bir film çekimi sırasında hiçbir iz bırakmadan ortadan kaybolmuştur. Yıllar sonra, sansasyon peşindeki bir TV programı, oyuncunun son görüntülerini de kullanarak bu gizemli olayı yeniden gündeme getirir. “Kralın dönüşü” sözleriyle övülen ‘Kapa Gözlerini’, Victor Erice’nin ‘Ayva Ağacının Güneşi’ filminden bu yana çektiği ilk film; bir ömrün bilgeliğini taşıyan, geçen zamana ve solan anılara dair çok zarif bir ağıt.

İMPARATORLUK / THE EMPIRE

Yönetmen: Bruno Dumont
Oyuncular: Lyna Khoudri, Anamaria Vartolomei, Camille Cottin, Fabrice Luchini, Brandon Vlieghe
FRANSA, İTALYA, ALMANYA, BELÇİKA, PORTEKİZ / 2024 / DCP / Renkli / 110’ / Fransızca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Ödülleri: 2024 Berlin Jüri Ödülü

Opal Sahili, Fransa’nın kuzeyi. Tablodan fırlamış gibi görünen sessiz ve sakin bir balıkçı köyünde nihayet bir şey olur ve özel bir bebek dünyaya gelir. Bu çocuk öyle eşsiz ve tuhaftır ki, gezegenler arası imparatorlukların şövalyeleri arasında gizli bir savaş başlar.

Epik müzikal Jeanne, P’tit Quinquin ve Hadewijch gibi her zaman şaşırtıcı filmlere imza atan Bruno Dumont, bilim kurgu türünü kendine has üslubuyla ele alıyor, iyi ile kötünün mücadelesindeki boşlukları keşfediyor ve gişe rekortmeni uzay destanlarını alaya alıyor: “Ciddi Avrupa sinemasını eğlenceli sinemayla birleştirmek istedim. Gördüğünüz manzaralar kuzey Fransa değil, içimizin manzaraları. Uzay gemisi kalplerimizde. Zamanın başlangıcından beri film böyle bir şeydir.”

* Bu film Institut Français’nin katkılarıyla gösterilmektedir.

DAHOMEY

Yönetmen: Mati Diop
FRANSA, SENEGAL, BENİN / 2024 / DCP / Renkli / 67’ / Fransızca, Fon, İngilizce; Türkçe, İngilizce altyazılı

Ödülleri: 2024 Berlin En İyi Film

Berlin Film Festivali’nin en iyisi seçilerek Altın Ayı’yı kazanan ‘Dahomey’, 26 yağmalanmış sanat eserinin 2021’de Fransa’dan Benin’e iade ediliş sürecini konu alıyor. Eserlerden birinin bakış açısından anlatılan ‘Dahomey’, bir yandan sömürgeciliğin mirasına değinirken bir yandan da nesnelere özellik kazandıran ışıltılarını inceliyor.

1892’de Dahomey Krallığı’ndan Fransız sömürge birlikleri tarafından yağmalanan binlerce parçalık hazinenin 26 parçası, 2021 Kasım’ında bugünkü adıyla Benin Cumhuriyeti’ne iade ediliyor. Peki, kadim atalar vatana döndüğünde nasıl karşılanmalılar? Abomey-Calavi Üniversitesi öğrencileri, tartışmalarında bu konuyu ele alıyorlar. Politikle şiirseli dengelemeyi başaran Mati Diop, ‘Atlantique’ ile 2019’da Cannes’da Büyük Ödül’e layık görülmüştü.

GİDECEK YER YOK / NO OTHER LAND

Yönetmen: Basel Adra, Hamdan Ballal, Yuval Abraham, Rachel Szor
FİLİSTİN, NORVEÇ / 2024 / DCP / Renkli / 95’ / Arapça, İbranice, İngilizce; Türkçe, İngilizce altyazılı

Ödülleri: 2024 Berlin Belgesel Ödülü, Panorama İzleyici Ödülü–Belgesel

Filistinli aktivist Basel Adra, atalarının Batı Şeria’daki memleketi Masafer Yatta’nın İsrail askeri işgal güçleri tarafından yok edilişini beş yıl boyunca filme aldı. Adra, sınırın öte yanından mücadelesine katılan İsrailli gazeteci Yuval Abraham ile alışılmadık bir ittifak kurdu.

Gazze’nin yıkımının sürdüğü şu günlerde önemi ve özelliğiyle daha da öne çıkan ‘Gidecek Yer Yok’, Masafer Yatta’lıların on yıllardır süren hukuk mücadelesini, zalimane adaletsizlikleri, baskıları, yıkımı ve toplu sürgünü belgeliyor.

Berlin Film Festivali’nde gösterilen tek Filistin filmi olan ‘Gidecek Yer Yok’, Filistinli avukat, gazeteci, aktivist ve sinemacı Basel Adra ile Kudüs’te yaşayan İsrailli sinemacı ve araştırmacı gazeteci Yuval Abraham’ın da yer aldığı bir Filistin-İsrail kolektifi tarafından gerçekleştirildi. Basel Adra, Berlin’de yaptığı konuşma sonrası ölüm tehditleri almasıyla gündem olmuştu.

TOPRAK UĞRUNA / THE PROMISED LAND

Yönetmen: Nikolaj Arcel
DANİMARKA, İSVEÇ, NORVEÇ, ALMANYA / 2023 / DCP / Renkli / 127′ / Danca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Ödülleri: 2024 Avrupa Film Ödülleri En İyi Erkek Oyuncu, En İyi Görüntü Yönetmeni, En İyi Kostüm Tasarımı

18. yüzyıl Danimarka… Gururlu, hırslı ve yoksul savaş kahramanı Yüzbaşı Ludvig Kahlen (Mads Mikkelsen), görünürde hiçbir şeyin yetişemediği geniş, çorak bir araziyi yaşanır hale sokmaya kararlıdır. Güzelliği yabanıllığında yatan bu koca arazi, kibri zulmüyle yarışan asilzade Frederik De Schinkel’in hakimiyetindedir. De Schinkel ile Kahlen’in çatışması, en az kişilikleri kadar şiddetli ve yoğun geçecektir.

‘Toprak Uğruna’, dünya prömiyerini Altın Aslan için yarıştığı Venedik Film Festivali’nde yaptı, Danimarka’nın Oscar adayı oldu ve kısa listeye kaldı.

GÖZÜ KARA / JUMPMAN

Yönetmen: Delphine Deloget
Oyuncular: Virginie Efira, Félix Lefebvre, Arieh Worthalter, Mathieu Demy, India Hair
FRANSA / 2023 / DCP / Renkli / 112’ / Fransızca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Çocuklarına tek başına bakan Sylvie ile oğulları birbirlerini çok sever. Ancak Sylvie işe gittiğinde yalnız kalan çocuklarından biri yaralanır, sonra da yetkililer devreye girer ve küçük oğlan koruyucu aileye verilir. Sylvie oğlunu geri almak için hem sistemin kurumlarında hem de mahkemelerde mücadelesini sürdürmeye kararlıdır. Hem mantığa hem de duygulara hitap eden ‘Gözü Kara’, ahlaki bir iddia ya da yargıdan kaçınıyor.

Delphine Deloget’nin yönetmenliğini yaptığı bu ilk film, Cannes’da Belirli Bir Bakış seçkisinde gösterildi ve özellikle ‘L’Amour et les Forêts / Narsistle Aşk’ filminde göz dolduran Virginie Efira’nın güçlü performansıyla övgü topladı.

* Bu film Institut Français’nin katkılarıyla gösterilmektedir.

SEVEN VEILS 

Yönetmen: Atom Egoyan
Oyuncular: Amanda Seyfried, Rebecca Liddiard, Douglas Smith, Mark O’Brien, Vinessa Antoine
KANADA / 2023 / DCP / Renkli / 109’ / İngilizce, Almanca; Türkçe, İngilizce altyazılı

Kanadalı yönetmen Atom Egoyan’ın yazıp yönettiği ‘Seven Veils’, ‘Salome’ operasını yeniden sahneleme görevini üstlenen (muhteşem Amanda Seyfried’in canlandırdığı) tiyatro yönetmeni Jeanine’in hikayesini anlatıyor.

Eski akıl hocasının en ünlü yapıtının gölgesi, karanlık ve rahatsız edici anılarla birlikte bu süreçte Jeanine’in peşini bırakmıyor. Atom Egoyan 1996’da ‘Salome’ operasını sahnelemişti; yıllar sonrasında bu yapıtın günümüz kültüründe ne anlama geldiğini sorguluyor. Filmdeki tüm kurgusal karakterler için arzu, hırs, güç açlığı gibi kavramlardan esinlenildi; opera sanatçıları ise kendilerini oynuyor. Egoyan’ın operayı gerçek hayatta yeniden sahneleyişinin görüntülerini de içeren ‘Seven Veils’, prömiyerini Toronto Film Festivali’nde yaptı.

HIT MAN 

Yönetmen: Richard Linklater
Oyuncular: Glen Powell, Adria Arjona, Austin Amelio, Retta
ABD / 2023 / DCP / Renkli / 115’ / İngilizce; Türkçe altyazılı

Usta yönetmen Richard Linklater’ın gizemli bir kiralık katili konu aldığı son derece sempatik, sıcak ve komik filmi dünya prömiyerini Venedik Film Festivali’nde yarışma dışı yaptı. Aksiyon komedi türündeki filmin başkarakteri Gary Johnson, New Orleans’ın en gözde kiralık katilidir. Müşterileri onu sanki bir film karakteri gibi hayal eder, oysa Gary bu gizemin ardında saklanan bir sivil polistir. Çaresiz bir kadını korumak amacıyla yönergeleri hiçe sayınca Gary, sahte kimliğini benimsediğini ve aslında kadınlara âşık oluveren bir suç makinesine dönüştüğünü fark eder.

Gary’yi canlandıran Glen Powell, filmin senaryosunu gazetede gördüğü gerçek bir haberden yola çıkan Richard Linklater ile birlikte yazdı. “Film birçok şeye heves ediyor; komedi, kara film, gerilim, psikolojik inceleme gibi” diyor Linklater.

BAŞLANGIÇ / ORIGIN

Yönetmen: Ava DuVernay
Oyuncular: Aunjanue Ellis-Taylor, Jon Bernthal, Niecy Nash-Betts, Emily Yancy, Finn Wittrock, Victoria Pedretti, Vera Farmiga, Blair Underwood
ABD / 2023 / DCP / Renkli / 141’ / İngilizce; Türkçe altyazılı

Ödülleri: 2023 Virginia Vizyoner Ödülü, İzleyici Ödülü / 2024 Afrika Amerika Film Eleştirmenleri Derneği En İyi Dram, En İyi Yönetmen, En İyi Kadın Oyuncu

Oscar adaylığı bulunan yönetmen Ava DuVernay filminde tarihin gizemini, aşkın mucizesini ve geleceğimiz için verilen bir mücadeleyi konu alıyor. Duygusallığı ihmal etmeyen ‘Başlangıç’, Wilkerson’ı günümüz toplumsal yapılarına kast sistemi üzerinden ışık tutan kitabını hazırlayıp yazarken, Hindistan, Almanya ve ABD’ye yaptığı araştırma gezilerinde takip ediyor.

Isabel Wilkerson’ın çığır açan 2020 tarihli ‘Toplumda Kast Sistemi: Bizi Bölen Yalanlar’ adlı yapıtından etkilenen DuVernay 15 ay boyunca Wilkerson’la birçok röportaj yaptı. Yönetmen Ava DuVernay en çok Selma, ‘A Wrinkle in Time, 13th’ ve son olarak ‘When They See Us’ dizisiyle tanınıyor. ‘Başlangıç’ ilk gösterimini Venedik Film Festivali’nde yaptı.