AYM’den güvenlik soruşturması mağduru kamu çalışanına iyi haber: Savunmasız işten atamazsın

15 Temmuz darbe girişiminden sonra ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnameler ile kamuda işe başlayacaklara “Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması” şartı getirilmişti. Anayasa Mahkemesi(AYM) bu düzenlemeyi iki kez iptal etti. Yüksek Mahkeme, CHP’nin açtığı davayı haklı bularak kişisel veri niteliğindeki bilgilerin memuriyete girişte değerlendirmeye tabi tutulmasının Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmettiği gibi, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının ayrı bir yasayla düzenlenmesi zorunluluğuna vurgu yaptı. Son olarak AK Parti  ve MHP “Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını” yasa teklifi olarak Meclis’ten geçirdi. CHP bu yasayı da AYM’ye taşıdı. Dosya iki yıldır Yüksek Mahkeme’nin önünde bekliyor.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması MİT ve kolluk kuvvetlerince yapılıyor. Kamuda işe girecekler hakkındaki davalar, adli sicil kaydı, arama kararı gibi bilgilerin yanı sıra istihbari veriler ve terör örgütleriyle irtibat ve iltisak gibi bilgiler de yer alıyor. Muhalefet yasayı muğlak ve keyfi olmakla ve kişilere savunma olanağı tanımamakla eleştiriyor.

Örneğin; 2022-2023 eğitim-öğretim döneminin başında atanan 20 bin sözleşmeli öğretmen ders zili çalmasına rağmen güvenlik soruşturmasına takılmıştı.

AYM, önünde iptal edilmesi talebiyle bulunan “güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasıyla” ilgili dikkat çeken bir karara imza attı. Mahkeme, sürekli işçi kadrosuna geçebilmek için girilmesi gereken sınava güvenlik soruşturması olumsuz sonuçlandığı için giremeyen işçinin adil yargılanma hakkı kapsamındaki gerekçeli karar hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Mahkeme kararında işçinin savunma hakkına vurgu yaptı.

Soylu “İBB’de 1668 terör bağlantılı çalışan var” dedi, İmamoğlu’nu kızdırdı

Özmen’in 6 yıllık bekleyişi son buldu

Gıyaseddin Özmen, 2014 yılında Siirt’e bağlı Baykan Belediyesi’nde taşeron içi olarak çalışmaya başladı. Özmen, 2017 yılında sürekli işçi kadrosuna atanabilmek için yapılacak sınava başvurdu. Başvurusunun ardından Özmen hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapıldı ve “olumsuz” sonuçlandığı bildirildi. Özmen, bu kararın iptali için dava açtı. Tüm şartları taşıdığını, sınava girmesine engel bir durumu olmadığını, adli sicil kaydının temiz olduğunu ve herhangi bir kovuşturma ve soruşturma geçirmediğini söyledi. Siirt İdare Mahkemesi davayı reddetti ancak kararın gerekçesinde Özmen hakkındaki soruşturmanın neden olumsuz sonuçlandığına ilişkin hiçbir bilgi verilmedi.

Özmen bu kararı istinafa taşıdı. Başvuru dilekçesinde hakkındaki güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlanmasının sebeplerini öğrenememekten yakındı ama Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi başvuruyu kesin olarak reddetti.

Özmen, iki yılı geçen hukuk mücadelesini AYM’ye taşıdı. Yüksek Mahkeme kararında, “Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmak olmak” maddesinin daha önce iptal edildiğini hatırlattı. Kararda, “Güvenlik soruşturmasının olumsuz olmasına bağlı olarak atanmamaya dair tesis edilen işleme karşı açılan bir davada, davacının hangi sebeple güvenlik soruşturmasının olumsuz olarak sonuçlandığının ve güvenlik soruşturması neticesinde elde edilen verinin kişinin yapacağı görevi neden olumsuz olarak etkilediğinin açıkça ortaya konulması önemlidir. Derece mahkemelerince söz konusu bağlantının nasıl kurulduğunun detaylı bir şekilde gerekçelendirilmesi, keyfiliğin önüne geçebilmek adına önem arz etmektedir” denildi.

Yüksek mahkeme bu bilgilerin kamu güvenliği gibi gerekçelerle paylaşılamadığı durumlarda ise “sakıncalı kısımların karartılması, belgenin mahkeme kaleminde incelenmesi” gibi yöntemlerin uygulanması gerektiğini belirtti.

AYM, Özmen ile ilgili mahkeme kararında güvenlik soruşturmasının neden olumsuz kabul edildiğinin anlaşılamadığını, istihbari bilginin içeriğinde yer alan tespitin aktarılmadığını ve savunma hakkını kısıtlayan bu durumun telafi edilmediğini vurguladı. Bu durumun istinaf sürecinde de düzeltilmediği anlatıldı.

AYM bu gerekçelerle Özmen’in adil yargılanma hakkı kapsamındaki gerekçeli karar hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Karar, ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yerel mahkemeye gönderildi. Özmen’in iptal talebi hakkındaki yargılama yeniden yapılacak.

Kararın uygulanabilmesi için hak ihlali sonucu işine devam edemeyen Gıyaseddin Özmen’in tekrar işçi statüsüne geçirilip  savunmasının alınması gerekecek. Karar aynı şekilde işinden olan diğer kamu grevlileri için de emsal olabilir.

Soylu’nun terör bağlantılı dediği itfaiye eri şehit kardeşi çıktı ama bakanlık terör bağlantısında ısrarlı