Bir felakete doğru: Rus saldırıları Çernobil’in üstündeki çelik kalkanı deldi, radyasyon sızıntısı başladı

Sovyetler Birliği döneminde patlayan ve dünyanın en büyük nükleer felaketi olan Çernobil nükleer reaktör faciası, yeniden hortlayabilir.

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) açıklamasına göre Çernobil’in koruma kalkanı olan ‘tabutun’ üzerine örtülen koruyucu metal örtü İHA saldırısı sonucu Şubat ayında delindi.

UAEK, kalkanın artık ana işlevi olan radyasyonu engelleme görevini yerine getiremediğini açıkladı. Ajans hasarın yapının güvenlik kapasitesini zayıflattığını bildirdi.

Çernobil 1986 yılında patladığında, reaktörün çekirdeğinin üzerini örten bütün katmanlar yok olmuş ve çekirdek gökyüzüne açık hale gelmişti. Zaten felaketin boyutunu büyüten de buydu, bu açık tavandan dışarı inanılmaz miktarda radyasyon kaçtı. Zamanında çekirdeğin üzerini örtmek için inanılmaz bir çaba sarf edildi ve çok sayıda farklı malzeme çok tehlikeli operasyonlarla çekirdeğin üzerine havadan helikopterler yardımıyla döküldü. Fakat buna rağmen reaktörü koruması gereken yapının bir çatısı olmadığı için havadan dökülen bu malzeme her türlü doğa olayına da açık kaldı. Zaten bu malzeme de radyasyonu bir ölçüde durdurabiliyordu. Bunun üzerine 2019 yılında da bütün binanın üstünü örtecek bir de çelik çatı/kalkan inşa edildi.

Çernobil patladığında nükleer reaktör çekirdeğinin üzeri tamamen açıkta kalmıştı.

Çernobil’in çekirdeği daha binlerce yıl radyasyon yaymaya ve çevresi için çok tehlikeli olmaya devam edecek. Ama çatının şimdi Rusya Ukrayna savaşında delinmiş olması, radyasyon sorununu yerel bir sorun olmaktan çıkarıyor. Çatıdan yeniden yayılacak radyasyon bulutlar aracılığıyla Doğu Avrupa’dan Türkiye’ye kadar her yere gelebilir ve yağmur olarak üzerimize düşebilir durumda artık.

2019’da Çernobil’in üzerine bu kalkan inşa edildi. Böylece Çernobil’den halen devam eden sızıntı en aza indirildi. Ama şimdi kalkan da delindi.

UAEK Başkanı Rafael Grossi taşıyıcı unsurlarda ya da izleme sistemlerinde kalıcı hasar bulunmadığını belirtti. Buna karşın radyasyon tutma kapasitesinin kaybedildiğini vurguladı.

Şubat saldırısı 2019’da tamamlanan ve 1.5 milyar Euro’ya mal olan yeni güvenli muhafaza yapısında bir delik açtı.

Grossi bazı onarımların yapıldığını söyledi ve kapsamlı bir yenilemenin gerekli olduğunu ekledi. Birleşmiş Milletler radyasyon seviyelerinin normal kaldığını duyurdu.

Ukrayna saldırıyı yapan dronun Rusya tarafından gönderildiğini söyledi. Moskova bu iddiayı reddetti ve saldırının ‘Rusya’yı karalamak için yapılan bir Ukrayna operasyonu’ olarak tasvir etti.

Çernobil patlaması 1986’da Sovyetler Birliği döneminde yaşandı ve radyasyon Avrupa’ya yayıldı. O dönemde reaktörün üstüne ömrü 30 yıl olan beton bir “lahit” yapıldı.

Çernobilin mezarı da radyasyonu tutmakta yeterli olmayınca, üzerine bir de metalden bir örtü yapıldı.

Çelikten inşa edilen dev örtü, yıkılmış reaktörün yanında inşa edildi ve raylar üzerinde yerine taşındı.

Yeni örtü bu lahdi ve altındaki yıkık reaktör binasını uzun yıllara yayılan söküm sürecinde güvenli biçimde kapatmak için tasarlanmıştı. Ancak şimdi yeniden onarılması gerekecek.