MİT açıkladı: Efsanevi ‘İngiliz Kemal’ meğer tamamen palavraymış

Türkiye’de yaşayıp da “Büyük casus İngiliz Kemal”i duymayan yoktır herhalde. Hakkında romanlar yazılan, maceraları filmlere konu olan, neredeyse bir halk kahramanı zannedilen ‘İngiliz Kemal’ hakkında en çarpıcı ifşaat, Milli İstihbarat Teşkilatı’ndan  geldi. MİT’e göre “İngiliz Kemal” öyle acayip bir casus falan değildi, bir takım “kıymetsiz malumat”var getiren “güvenilmez, samimi ve dürüst bir karakter taşımayan bir kimse”ydi.

Oysa bütün Türkiye düne kadar “İngiliz Kemal” adıyla bilinen 1892 doğumlu ve 1966’da hayatını kaybeden Ahmet Esat Tomruk’un ta İttihat Terakki’nin Teşkilatı Mahsusa’sından beri casusluk yaptığına, “Bir İngilizden bile iyi İngilizce konuştuğuna” Kurtuluş Savaşı sırasında Yunanistan’a geçip kendini Amerikalı olarak tanıtıp Yunan savaş planlarını ele geçirip Ankara’ya yolladığına, Atatürk ve İsmet Paşa’nın huzurunda tabanca ve bayrak üstüne yemin ettiğine ve daha nice nice şeye inanıyordu.

‘İngiliz Kemal’ için Yeşilçam filmler yapmış, onu adeta bir Türk James Bond’u olarak göstermişti. Hakkında romanlar yazılmıştı. Hakkında Vikipedi sayfası bile bu efsanelerin tamamını destekler mahiyette, oldukça övücü satırlarla dolu. Bu efsaneler özellikle onun ömrünün son döneminde o kadar yaygındı ki, 1964 yılında Meclis’ten ona emekli aylığı bağlanmasını öngören özel bir kanun bile geçmişti.

Bir süredir zaman zaman kendi tarihinden bazı belgeleri web sitesinden paylaşman Milli İstihbarat Servisi dün bu efsaneyi yıkmaya karar vermiş olmalı ki, “İngiliz Kemal”le ilgili ilginç bir rapor paylaştı. MİT’in resmi internet sitesinde, “Özel Koleksiyon” sekmesi başlığı altında yer alan “Belgeler” kısmında yayımlanan 1940 yılı Aralık ayına ait bir yazıda MİT, Genel Kurmay Başkanlığına “İngiliz Kemal”le ilgili bilgi notu yollamış gözüküyor..

Milli Emniyet Hizmeti Riyasetinin (MAH) görüşünü içeren ve Genelkurmay Başkanlığına yazılan söz konusu raporda şu ifadeler yer aldı:

“İngiliz Kemal uzun zamandan beri Hizmetin alaka ile takip ettiği bir adamdır. ‘İngiliz Kemal’, ‘Boksör Kemal’, ‘Kemal Esat’, ‘Gözlüklü Kemal’ gibi muhtelif isimler taşıyan bu adam zaman zaman ortaya çıkmakta ve yüksek makamlara arzı hizmet ederek bazı kıymetsiz malumatlar vermektedir. Verdiği haberler yurt dışında yaptığı geziler esnasında görüp duyduklarından ve ekseriya ağız havadislerinden ibaret olup her vatandaşın yapmak mecburiyetinde olduğu vazife çerçevesinin hududu içinde kalmaktadır. Bir zamanlar bu durumundan Hizmetçe de istifade düşünülmüş ve bazı işlerde tecrübe edilmişse de samimi ve dürüst bir karakter taşımadığı sonucuna varıldığı için alaka kesilmiştir.

Hakkında dün derlenen malumata göre, halen Bulgarlarla fazlaca temas etmekte ve bir İngiliz kadını ile de metres hayatı yaşamaktadır. Metresi Dorti Brayit ile beraber son zamanlarda İstanbul’da çalışan İngiliz İstihbarat Servisi’ne de müracaatla hizmet teklif etmişlerse de bunların başka servisler tarafından provoke edilmiş olmalarından endişe edildiği için İngilizlerce yüz verilmemiş ve bunun üzerine Alman istihbaratı ile temasa geçmek üzere çalıştıkları duyulmuştur. Sarhoş ve kumarbaz olduğu da öğrenilen bu adamdan istifade melhuz olmadığı gibi verdiği veya vereceği haberler de itimada layık olmaktan uzaktır. Şimdi Bulgaristan’da bulunan Kemal’in durumunun takip edilmekte olduğunu saygılarımla arz ederim.”

Raporda, Ahmet Esat Tomruk’un fotoğrafı da yer aldı.

Alman büyükelçiye mektup yazan muhtar takip edildi

Öte yandan, belgeler kısmına bir yeni rapor daha eklendi.

Bu rapor ise Alman devlet adamı ve diplomat Franz Von Papen’in Türkiye’de büyükelçilik yaptığı 1942’de kendisine mektup gönderen İzmir Karşıyaka Şemikler köyü muhtarı Şakir’e cevaben yazdığı 1942 tarihli mektubu ve İzmir Merkez Amirliğinin konuya ilişkin yazısı oldu.

Von Papen’in, Şemikler köyü muhtarı Şakir’e yazdığı 9 Mart 1942 tarihli mektupta, “Türk milletinin muhtelif tabakalarından almış olduğum tebriknameler meyanında sizinki bilhassa memnuniyetimi mucip olmuştur. Beni hatırlayarak iyi temennilerde bulunmanızdan dolayı kalbi teşekkürlerimi sunarım. Milletlerimiz arasındaki büyük dostluğun takviyesi için bundan sonra da çalışabileceğimden bahtiyarım. Bilvesile en iyi temennilerimi saygılarımla beraber sunarım.” ifadeleri yer aldı.

İzmir Merkez Amirliğinin konuya ilişkin 21 Nisan 1942 tarihli yazısında ise şunlar kaydedildi:

“Alman büyük elçisi Von Papen’in, Şemikler köyü muhtarı Şakir’e yazdığı bir teşekkür mektubunun fotoğrafı bağlı olarak sunulmuştur. Köyün bağlı bulunduğu nahiye ve kaza zarf üzerinde tasrih edilmediğinden postahane mürselünileyhini arattırmışsa da bulamamış ve bir kere tetkik edilerek tekrar Von Papen’e iade edilmek üzere merkezimize göndermiştir. Merkez Şemikler köyünün Karşıyaka nahiyesine bağlı olduğunu tespit ederek Şakir’in Almanlarla dereci alakasını öğrenmek maksadıyla sureti hususiyede tavzif ettirdiği bir posta müvezziini köye kadar göndererek mektubu Şakir’e teslim ve bu vesileyle de bu mevzu etrafında görüşmesini temin ettirmiştir. Şakir, Von Papen’i şahsen tanımamakla beraber Almanlara karşı beslediği sempati dolayısıyla gazetede okuduğu bomba hadisesini müteakip Von Papen’e bir mektup yazarak hadiseden sağ olarak kurtulmasından mütevellit memnuniyetini izhar ettiğini söylemiştir. Saygılarımla arz eylerim.”