Tepkiler arttı: Kadına şiddeti onaylayan atasözünün sözlükten çıkarılması isteniyor

Özellikle kadınları hedef alan atasözleri ve deyimler sarf ettiği sözleri en özenle seçenlerin bile zaman zaman farkında olmadan kullandığı kalıplar olarak karşımıza çıkıyor. Çoğu uzman bunların bilinçaltını etkileyen unsurlardan biri olduğunu düşünüyor ve gelecek nesillerin daha ‘temiz’ bir davranış kalıbına sahip olabilmesi için dilin arındırılması gerektiğini düşünüyor.

Nitekim Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bu doğrultuda ilk adımı geçen ay attı ve Türkiye’nin cinsiyetçi ifadelerden arındırılması için kolları sıvadı. Eşitlikçi, şiddetsiz bir söylemin teşviki için Türk Dil Kurumu’yla (TDK) iş birliği yapmaya başladıklarını açıkladı.

Bu kapsamda atasözleri, deyimler, masallar incelenecek. Yıl sonuna doğru hem çalışmaların sonuçları açıklanacak hem de farkındalık kampanyaları başlayacak.

İletişim Başkanlığı’nın da devreye girmesiyle önleyici politikalar geliştirilmesi planlanıyor.

Son günlerde de bir atasözünün sözlükten kaldırılması için change.org’da imza toplanıyor: “On beşinde kız ya erde gerek ya yerde.”

Sözlüğün resmi internet sitesinde bu deyiş şöyle tanımlanıyor: “Kız on beş yaşına ulaştığında evlendirilmelidir, evlendirilmezse anneyi, babayı güç durumda bırakacak çok üzücü olaylar çıkabileceğinden böyle olacağına kızın ölmesi daha iyidir.”

Yani kadına şiddetin bu kadar arttığı, buna karşın önlemlerin aynı oranda yetersiz kaldığı Türkiye’de tamamen şiddeti teşvik eden bir  anlatı olarak yıllardır karşımızda duruyor.

25 Temmuz’da başlayan kampanyaya şu ana dek dört bine yakın kişi destek verdi. Kampanyayı başlatan M. Serdar Fırat amacını şöyle özetliyor:

“Toplumsal cinsiyet eşitliği ve insan hakları en hassas değerlerimiz arasında yer almaktadır. Bu atasözü (!); kız çocuklarını, psikoloji ve biyolojilerini göz ardı ederek erken yaşta evlenmeye zorlayan ve onların eğitim, kariyer gibi haklarını da kısıtlayan bir anlayışı yansıtmaktadır.

Ve her şeyin ötesinde yaşam hakkının elinden alınması gerektiğini de belirterek, bir cinayeti gerekçelendirmeye çalışmakta ve hatta teşvik etmektedir. Bu tür ifadeler, toplumsal cinsiyet eşitliğine aykırılığın da ötesinde; suça teşvik barındırmaktadır.

Yukarıda sunduğumuz gerekçeler doğrultusunda, bir kurul oluşturulmasını ‘On beşinde kız ya erde gerek ya yerde’ atasözünün (!) Türk Dil Kurumu’nun yayınlarından ve sözlüklerinden çıkarılmasını talep ediyoruz.”

Bu noktada bazı verileri aktarmakta yarar görüyoruz.

Paylaşılan son bilgilere göre sadece Temmuz 2024’te 23 kadın boşanmak istediği için, barışmayı veyahut ilişkiye başlamayı reddettiği için, yani kendi hayatlarına dair bir karar verdikleri için öldürüldü. 23 kişi ise ‘şüpheli’ şekilde ölü bulundu.

2023 yılının bütününde 315 kadın erkek şiddetiyle hayata gözlerini yumdu.