80’lerin kült eseri Şibumi’nin grafik romanı koleksiyonluk özel baskıyla artık Türkçede

Trevanian dünyanın en gizemli yazarlarından biri. Sallinger gibi münzeviliğiyle de anılan ünlü bir yazar. Ama Sallinger’dan farklı olarak ismini bile muğlaklaştırmayı başarmış. Yine de bu gizemin çözüldüğü düşünülüyor. Amerikalı yazarın adının gerçekte Rodney William Whitaker olduğu kabul edilmekte. Üniversitede profesör olarak derslere girdiği ve sık sık da akademik makaleler yayımladığı için gerçek ismini romanlarında kullanmamıştı. Trevanian takma adıyla ‘Katya’nın Yazı’, ‘İnci Sokağı’ ve ‘İnfazcı’ gibi romanları Türkçede de yayımlanmıştı. (Hatta ‘İnfazcı’nın sinema uyarlamasında Clint Eastwood başroldedir.)

Aslında edebi değer anlamında ‘Katya’nın Yazı’ daha ön plana çıksa da şüphesiz onu tüm dünyada büyük ilgi odağı haline getiren romanı 1979’da yayımlanan ‘Şibumi’dir. Aslında bir ajan gerilimi için diğer çoksatar türdeş romanlardan farklı olarak oldukça karmaşık ve çok katmanlı bir hikâye örgüsüne sahip olup, ilginç temaları bir araya getirmesi ve derin karakter analizleriyle de dikkat çeker.

Zen felsefesine ilgi duyan sıradışı suikastçı

Ana karakter Nicholai Hel, yarı Rus yarı Alman kökenli bir suikastçıdır. Bir Japon generali tarafından yetiştirilen Hel, özellikle üstün yetenekleri, derin kültürel bilgisi ve zen felsefesine olan ilgisiyle öne çıkar. Tam yedi dil bilir ve bir GO oyunu ustasıdır. Kadınları tatmin etmeyi ve kurşun kalem ya da iskambil kağıdı gibi silah olmayan gereçlerle dahi adam öldürmeyi çok iyi bilir. Ama bu raddelere ulaşabilmek için epey uzun bir yol ve olaylar katetmiştir. Hel’in acı ve çeşitli zorluklarla dolu olan geçmişi kitabın önemli bir bölümünü oluşturur.

Amerikan kapitalizmine karşı duruşuyla bilinen Nicholai Hel, elini eteğini ‘saha’dan çekmiş, Avrupa’da dağlık bir bölgede kendi şatosunda, Uzakdoğulu bir kadınla yaşamaktadır. Emekli olduktan sonra bir gün ziyaretine gelen ve kanlı bir havaalanı saldırısı sırasında hayatta kalmayı başaran genç bir kadın sayesinde tekrar gergin olayların içine çekilir. Farklı kutuplarla işbirliğine giren, CIA tarafından hedef alınan Hel, hayatta kalmak ve düşmanlarıyla yüzleşmek için zekâsını ve dövüş becerilerini kullanmak zorundadır.
‘Şibumi’ kavramı Zen budizmiyle ilişkili olarak ‘doğal bir zarafet, sakinlik ve incelik’ anlamına gelmekte. Trevanian, romanında şibumi kavramını Hel’in yaşamında ve düşünce yapısında kullanır. Hel’in kişiliği sade ama derin bir bilgelik, karmaşıklıktan uzak bir yetkinlik ve doğallıktan oluşur. Hel, şibumi anlayışını hem düşünce sisteminde hem de yaşam tarzında uygular.
‘Şibumi’ ülkemizde yazarın diğer bütün kitapları gibi E Yayınları tarafından Belkıs Çorakçı çevirisiyle yayımlandı.

Dev bir grafik roman

Bu kült kitabın ülkemizde Alfa Kitap tarafından orijinaline birebir uygun bir formatta bastığı grafik roman versiyonunda ise; çizgi roman sanatçıları Pat Perna ve Jean-Baptiste Hostache’ın imzasını görüyoruz. Doğrusu ‘Şibumi’ çokça taklit edilse de şimdiye dek ne film olarak ne de dizi olarak uyarlanabildi. Ama Perna ve Hostache’ın bu çizgi roman uyarlaması romanın hayranlarını belli oranda memnun edecek nitelikte.

İki sanatçı orijinal eserin karmaşıklığını olabildiğince anlaşılır bir hale getirmeyi, biraz da mizahi bir ton katmayı amaçlamış belli ki. Ayrıca bugünden bakınca romanın kadın karakterlere karşı biraz şovenist olduğunu söylemek mümkündür. İki sanatçı bu konuda da karakterin özünü bozmadan biraz daha esnetmiş kimi detayları. Kadınların orgazmı konusunda çok titiz ve kendisini bu konuda onlara bir armağan olarak sunan Hel’in bu özelliği grafik olarak da resmedilmiş ama abartılmamış neyse ki.

Elbette Hel’i Hel, ‘Şibumi’yi de bu kadar yoğun bir eser haline getiren felsefe zeminini orijinal metindeki kadar doyurucu bir şekilde çizgiye dökülmesini beklemek biraz fazla olurdu. Ama bu grafik roman yine de bunun altından kalkabiliyor belli oranda.

200 sayfadan fazla süren bu dev boyuttaki özel bez ciltli grafik roman, orijinal eserin heyecanını, gerilimini ve renkli dünyasını olabildiğince yansıtmayı başarıyor.

Çok zor bir işin altından çok ciddi hasarlara uğramadan çıkabiliyor. Üstelik tam da koleksiyonluk şık bir baskı eşliğinde… Kitabın sonunda Rodney William Whitaker ve ‘Şibumi’ kitabı hakkında aydınlatıcı bir makale de yer almakta…