Çıplak Sihirbaz ve Margaret Atwood: Edebiyatın ele avuca sığmaz bir mihmandarı

DENİZ YILMAZ
Kanadalı yazar Margaret Atwood, edebiyat dünyasının kilit figürlerinden biri olarak 84 yaşında hala oldukça cesur bir yazar. Türkiye’de de hatırı sayılır bir okur kitlesinin takip ettiği Atwood’un edebiyat klasikleriyle ilgili yazılarını, denemelerini bir araya getiren ‘Çırak Sihirbaz’ adlı kitabı Doğan Kitap tarafından yayımlandı. Diziye de uyarlanan ‘Damızlık Kızın Öyküsü’ (The Handmaid’s Tale) romanının yazarı Atwood, yaşlanma ve kültür savaşları ile ilgili The Guardian’a çarpıcı açıklamalarda bulundu. Bu açıklamalardan aldığımız alıntılar eşliğinde Atwood’un hassasiyetlerine ve ‘Çıplak Sihirbaz’a odaklandık.

Dağın tepesindeki büyük bilgeyim

İnsanda gerçeklik duygusu uyandıran has yazarlardan biri olarak kabul edilen Atwood’un söylemine göre, sansür ve ifade özgürlüğü konularında duyarlı duruş sergileyen bir yazar olarak, toplumda konuşulması gereken ancak cesaret edilemeyen konuları dile getirebilme cesareti var. Aynı zamanda, edebi tartışmaların sıcak konularını ele alırken, eleştirel bakış açısıyla öne çıkıyor. Genellikle toplumsal ve politik mesajlar veren Atwood’un eserleri, okuyuculara derin düşünme ve toplumsal konular üzerine tartışma fırsatı sunarken, yazarın kendisi de edebiyat dünyasında tartışma yaratan bir figür olarak varlığını sürdürüyor.

“Ben dağın tepesindeki büyük bilgeyim. Belirli bir yaşa kadar yaşamışsanız, insanlar sizin bir şeyler bildiğinizi düşünür, çünkü henüz oraya ulaşamamışlardır.”

Kültür savaşlarının ateşi zamanla sönüp gidecek

Toronto’da yaşayan ve yılda bir kitap yazma ortalamasını 60 yılı aşkın süredir sürdüren 84 yaşındaki yazarın, son yıllarda ‘Damızlık Kızın Öyküsü’nün popüler bir televizyon dizisine dönüşmesi; uzun zamandır beklenen devam kitabı ‘The Testaments’ın 2019’da Booker ödülünün ortak kazananı olması gibi kariyer yolculuğunda önemli duraklar yaşandı.
Atwood, uzun vadeli bir bakış açısını benimsemeyi seviyor ve edebi kavgaların köklü bir süreç olduğunu belirtiyor ve sosyal medya aracılığıyla ‘modern gün cellatlığı’ olarak adlandırdığı durum üzerine düşünerek, mevcut kültür savaşlarının ateşinin zamanla sönüp gideceğini öngörüyor.

Kuşak olarak biz acıyı açıkça yaşamayız

Atwood, 2022 Ağustos’unda Salman Rushdie’ye yapılan saldırıyı takiben bu gazete için yazdığı bir makalede, Amerikan demokrasisinin hiç olmadığı kadar tehdit altında olduğunu yazdı. “Kesinlikle tehdit altında. Diktatörlükler, zamanlar kötü ve kaotik olduğunda ortaya çıkar, çünkü insanlar demokratik haklarını değiştirmeye hazırdır ve sorunu çözebileceklerini söyleyen biri için. Bu genellikle bir yalandır. Özgürlük, ifade sorunları şu anda ön planda” diyerek hem solun hem de sağın sansüre başvurduğuna inanıyor. “Her neslin son zamanları yaşadığını düşme eğilimi vardır” diyor; İkinci Dünya Savaşı’nın eşiğinde doğmuş ve Küba füze krizi sırasında ilk kitabını yayımlamış biri olarak.

“Umut, İnsan olmakla birlikte gelir. Henüz var olmayan geleceği konuşmamızı sağlayan dilbilgisiyle birlikte gelir. Bu, hayal gücünün bir yapısıdır.”

Kurgu dışı kitaplarının en büyüğü ‘Çıplak Sihirbaz’

‘Çıplak Sihirbaz’ Atwood’un her dönem vazgeçilmez bir kaynak olduğunu gözler önüne seriyor. “Margaret Atwood’un kurgu dışı kitaplarının bugüne kadarki en büyük koleksiyonu” diyebileceğimiz ‘Çıplak Sihirbaz’, otobiyografik makaleler, kültürel yorumlar, kitap eleştirileri ve büyük edebiyat eserleri için yazılmış giriş parçalarından oluşuyor. George Orwell’dan Marquez’e; Calvino’dan Le Guin’e; Virginia Woolf’tan Toni Morrison’a ve diğerlerine…

Edebiyatın ele avuca sığmaz bir mihmandarı

Tüm bunların yanı sıra kendisinin 19yaşındayken Virginia Woolf’un ‘Deniz Feneri’ni okuduğunu, Sovyet işgalinden hemen önce ailece yapılan Afganistan gezisini ve 11 Eylül 2001’den sonra yazdığı ‘Amerika’ya Mektup’a kadar pek çok birikimi… Yazmalarına şaşırılan, yazdıkları ayıplanan kadınlar; bir romanın doğuş serüveni; kitaplarla hayatın buluştuğu o şaşırtıcı ve sevinçli sahneler; kadın karakterlerinin gücü ve güçsüzlüğü; feminist edebiyat eleştirisinden yeniden okunan anlatılar; bizi dünyanın geri kalanıyla birleştiren dertler… Hepsi bir tarihin içinden olağanüstü bir bilgelikle süzülüyor.

Bu kitap, Atwood’un kariyerinin bir kanıtı olarak hizmet ediyor ve okuyuculara onun neden zamanımızın en saygın yazarlarından biri olduğunu hatırlatıyor. Atwood edebiyatın devasa labirentinde bizi muzip, ele avuca sığmaz bir mihmandar gibi dolaştırıyor.

Heyecanını ve merakını her daim zinde tutan Atwood, The Guardian’la yaptığı söyleşide ayrıca yaz planlarından da bahsediyor. Kuş gözlemciliği yapmayı çok sevdiğini ve gittikleri Pelee Adası’na Kuş Gözlemevi kurduğunu anlatıyor. Atwood yaz ortasında da Dublin’deki bir edebiyat festivaline katılacak ve İrlanda’nın eski -ilk kadın- Cumhurbaşkanı Mary Robinson ve Amerikalı müzisyen Laurie Anderson ile bir etkinlikte yer alacak.