Kız çocuklarına ilham verecek en güzel 10 kitap

Kız Çocuk Hakları Bildirgesi
Elisabeth Brami
Resimleyen: Estelle Billion-Spagnol
Çeviren: Burcu Uğuz
Yapı Kredi Yayınları, 2023 (5. baskı)
7-12 yaş, 36 sayfa.
Elisabeth Brami çocuklar için kaleme aldığı özgürlük manifestosu niteliğindeki 15’er maddelik bildirgeler (‘Kız Çocuk Hakları Bildirgesi’, ‘Erkek Çocuk Hakları Bildirgesi’, ‘Anne Hakları Bildirgesi’, ‘Baba Hakları Bildirgesi’) basmakalıp dayatmaları elinin tersiyle itiyor. Kız ve erkek olmaktan doğan bir sürü mecburiyet de çöpe gidiyor böylece. Neden kız çocuklarının da bilyelerle ve arabalarla oynama, ağaçlara tırmanma, çitlerden atlama, kamyon şoförlüğü de dahil istedikleri her mesleği seçme, polisiye romanları sevme, temizlik yapmayı bilmeme, pembe giymeme ve her daim prenses gibi görünmeme…hakları olmasın ki?
Ve neden, ağlama ve nazlanma, şık görünme, süslenme, düzenli olma, evcilik ve seksek oynama, tamirat yapmayı bilmeme, pembe giyme, bebek bakıcılığı dahil istedikleri her mesleği seçme, aşk romanlarını sevme, kavgacı olmama erkek çocuklarının da hakkı olmasın?

Ben Herkesle Gitmem ki!
Dagmar Geisler
Çeviren: Gültekin Emre
Gergedan Yayınları, 2018 (4. baskı)
7-12 yaş, 32 sayfa.
Çocuklara istismar konusunu anlatmanın zorlukları malum. Yakından tanısalar bile ebeveynlerinin haberi olmadan kimseyle birlikte gitmemeleri gerekir. Ancak bundan bahsetmek çocukların güven duygusuna zarar vereceğinden konuya hassasiyetle yaklaşmak önemli. İşte bu noktada ‘Ben Herkesle Gitmem ki!’ devreye giriyor ve mizah yüklü hikâyesiyle çocukları travmatize etmeden bilinçlendirmeyi başarıyor.
Lu, okulunun önünde kendisini almaya gelecek kişiyi bekliyor. Komşuları Bayan Schmidt, babasının arkadaşı Rolf, annesini tanıdığını söyleyen bir yabancı ve daha birçok kişi onu evine bırakmayı teklif ediyor. Neyse ki Lu tanıdıkları da dahil hiçbiriyle gitmiyor. Çünkü annesi ona Fips’i beklemesini tembihledi.

Asi Kızlara Uykudan Önce Hikâyeler
Elena Favilli, Francesca Cavallo
Hep Kitap, 2017
9 yaş üstü, 224 sayfa.
Ev hanımlığı, annelik, kadınsı giyinmek ve iyi bir eş olmak dışında neye el atsa, o mesleğin erkeklerin işi olduğu cevabını alan, sırf cinsiyetlerinden dolayı küçümsenen, aşağılanan onlarca kız çocuğu ve kadın. Tüm bunlara rağmen onlar cesaret ve tutkularıyla geçmişten bugüne tüm insanlığa ilham vermeye devam ediyor.
Aralarında mucitler, aktivistler, pilotlar, yazarlar, özgürlük savaşçıları, rock yıldızları, balerinler, korsanlar, astronotlar var.
Özgürce yaşamaya, keşfetmeye, öğrenmeye, mutlu olmaya hakları olduğunu haykıran, dünyaya kafa tutan, her türlü engele meydan okuyan nice kadın destansı hayat öyküleriyle kız çocuklarının yoluna ışık tutuyor.

Asi Kızlara Uykudan Önce Hikâyeler 2
Elena Favilli, Francesca Cavallo
Hep Kitap, 2018
9 yaş üstü, 224 sayfa.

Kim Demiş ki Ben Yapamam?
Kolektif
Köstebek Yayınevi, 2018
89 sayfa.
Süreyya Ağaoğlu, Duygu Asena, Yıldız Kenter, Şirin Tekeli, Safiye Ali, Mihri Müşfik, Türkân Saylan, Gülten Akın, Fatma Aliye Topuz ve daha niceleri…
Pek çoğu kendi öğrencilerini yetiştiren, kimi kız çocukları için okullar kurulmasına öncülük eden, kimi Köy Enstitüleri ve Halkevleri gibi toplumu aydınlatan kurumların temellerini atan kırk bir öncü kadını çocukları, öğrencileri ve hayranları olan başka kadınlar anlatıyor.
Bazıları henüz cumhuriyetin kurulmadığı yıllarda doğan, kız çocuklarının yüksek öğrenim görmesinin ve meslek seçmelerinin neredeyse imkânsız olduğu zamanlarda yaşayan tüm bu kadınlar ektikleri özgür düşünce tohumlarıyla günümüz çocuklarına cesaret vermeye devam ediyor.

Kızlar da Yapar/ Erkekler de Yapar
Sophie Gourion
Resimleyen: Isabelle Maroger
Çeviren: Hazel Bilgen
Yapı Kredi Yayınları, 2024 (2. baskı)
6-9 yaş, 56 sayfa.
Sophie Gourion’un kaleme aldığı Kızlar da Yapar/ Erkekler de Yapar, sadece çocukları değil hepimizi klişeleri ve cinsiyetçi kalıpları yıkmaya davet ediyor. Ancak böyle daha mutlu, daha özgür bireyler olabileceğimizin altını çizerek.
Çift taraflı olarak hazırlanan kitabın bir tarafı kız öteki tarafı erkek çocuklara yönelik gibi görünse de tüm çocukların her iki hikâyeyi de okunması kendilerinin olduğu kadar başkalarının özgürlüklerine de saygı duymayı öğrenmeleri açısından önemli. Örneğin bir kız çocuğu futbola ilgi duymasında bir anormallik olmadığını öğrenirken, bir erkeğin de evciliği sevmesine aynı bakış açısıyla yaklaşabilir. Bir erkek çocuğu ağlamanın utanılacak bir şey olmadığını fark ettiğinde kızların uçakları, kamyonları sevmesini aynı doğallıkla karşılayabilir.
Kısacası, tüm duyguların, tüm renklerin, tüm oyun ve mesleklerin cinsiyet gözetmeksizin herkesin olduğunu haykırıyor Kızlar da Yapar/ Erkekler de Yapar. Yeter ki olmak istediğiniz kişi olmak için cesaretle adım atmaya bakın.

Dahiler Sınıfı – Süfrajetler: Tüm Kadınlara Oy Hakkı
Sabina Colloredo
Resimleyen: Rita Petruccioli
Çeviren: Kemal Atakay
Domingo Yayınları, 2021
7-12 yaş, 80 sayfa.
“Kızımız Emmeline çok yetenekli, erkek olmaması ne yazık!” Daha çocukken babasından bu sözleri duyan Emmeline, ileride Süfrajetler Hareketi’nin lideri olacak olan Emmeline Pankhurst. Cümle aynı zamanda o dönem kız çocuklarına bakışı özetliyor.
Süfraj oy verme hakkı anlamına geliyor. 20. yüzyılın başlarında İngiltere’de kadın hakları mücadelesi için örgütlenen kadınlara Süfrajetler deniyor. Başlangıçta küçümseme amaçlı kullanılan kelime zamanla dünyanın en önemli kadın hareketlerinden birinin adı oluyor.
‘Dahiler Sınıfı – Süfrajetler: Tüm Kadınlara Oy Hakkı’ tüm dünya kadınlarının hak arama mücadelelerine örnek olan bu hareketi Emmeline Pankhurst ve yakın dostu Thelma üzerinden gerçek ve kurguyu, bilgi ve macerayı harmanlayarak anlatıyor.
Çamaşırhanede çok ağır koşullarda çalışan ve buna rağmen erkeklerden çok daha az kazanan Thelma patronunun bütün kötü muamelelerine sessiz kalıyor. Öğreniyoruz ki o dönemin işverenleri kendi aralarında örgütlenerek ‘asilik’ yapan kadın işçileri kovuyor ve başka yerlerde işe girmelerini engelliyor. Sonunda tüm baskılara rağmen yılmadan sürecek, günden güne büyüyecek ve sonunda zafere ulaşacak bir mücadelenin de tam ortasında buluyor kendini Thelma.

Küçük Okur İçin Demokrasinin El Kitabı
Sassa Buregren
Çeviren: Helin Topal
Güldünya Yayınları, 2018
7-12 yaş, 47 sayfa.
Sassa Burgren çocukların bu dünyada neden çok az söz hakkı olduğu sorusundan yola çıkarak onlara demokrasi kavramını anlatmaya karar veriyor ve “Dünyada barış, bütün çocuklara daha fazla dondurma” diyor.
Alınan kararlarda kendisinin de söz hakkı olsaydı hayatında nelerin değişeceğini düşünen Jorinda bir liste hazırlıyor. Listedeki her bir maddeyi, ilgili kararların nerelerde, ne şekilde alınacağıyla ilgili tek tek irdelerken bizler de demokrasinin tanımına ve uygulama yöntemlerine dair fikirler ediniyoruz. Örneğin ‘daha fazla harçlık istemesi’ aile içinde çözülebilirken, ‘mobing’ konusu sınıf ve öğrenci meclislerinde ele alınıyor.
Jorinda’nın listesinde belediyeyi, meclisi, hükümeti, bakanlıkları ilgilendiren konular da var. Böylece demokrasinin küçük topluluklardan başlayarak gittikçe büyüyen topluluklarda aşama aşama nasıl hayata geçirileceğini, doğrudan ve temsili demokrasi gibi kavramları örneklerle öğreniyoruz.
İleriki aşamalarda “Hiçbir çocuk açlıktan ölmemeli” diyen Jorinda insan hakları kavramıyla tanışıyor ve bu da demokrasiye dair farklı kavramları getiriyor beraberinde. Protesto, imza toplamak, bildiri dağıtmak, gibi demokratik yöntemleri keşfediyor.
Bu noktada direnişin ve sivil itaatsizliğin sembolü olan Mahatma Gandhi, ilk çocuk hakları deklorasyonunu yazan Eglantyne Jebb, kendisi daha çocuk olan ve çocukların çalıştırılmasına karşı savaşın sembolü haline gelen İkbal Masih mücadeleleriyle Jorinda’ya yol gösteriyor.

Ancilla ve Şifalı Bitkiler
Beatrice Masini
Resimleyen: Desideria Guicciardini
Çeviren: Nükhet Amanoel
Can Çocuk, 2024 (2. baskı)
7-9 yaş, 72 sayfa.
Beatrice Masini, her birinin baş rolünde kaderine meydan okuyan, cesur ve sağduyulu bir kız çocuğunun olduğu sıra dışı hikâyeleri Güzel, Açıkgöz, Cesur Kızlar serisinde bir araya getiriyor.
Serinin 11. kitabında insanların cadıların varlığına inandığı çağlara doğru bir yolculuğa çıkıyoruz. Cadı avlarına en çok kurban gidenlerin güçlü, çoğu zaman yalnız yaşayan, şifacı ve bilge kadınlar olduğunu biliyoruz.
Kendisi de doğaya ve şifalı otlara ilgi duyan Ancilla tam da bu zamanlarda, bin bir türlü bitkiyi tanıyan, onlarla şifalı karışımlar hazırlayan, bu karışımlarla insanlara yardım etmeye çalışan anneannesi Brunilda’yla birlikte yaşıyor. Ta ki Brunilda da cadı avlarından nasibini alıp tutuklanıncaya kadar. Anlayacğınız Ancilla ormandaki evlerinde yapayalnız kalıyor. Tek şansıysa yakınlardaki bir manastıra kabul edilmek. Ama onun için bile saçlarını kesip kendini oğlan çocuğuna benzetmesi gerekiyor.

Kusha ve İnciler – Güzel, Açıkgöz, Cesur Kızlar
Beatrice Masini
Çeviren: Nükhet Amanoel
Can Çocuk, 2023 (2. baskı)
7-9 yaş, 72 sayfa.
Yine Beatrice Masini’nin ‘Güzel, Açıkgöz, Cesur Kızlar’ serisinden kız çocuklarını yeteneklerini keşfetmeye davet eden bir başka kitap; ‘Kusha ve İnciler’.
Kusha, köle tüccarları tarafından Afrika’dan kaçırılmış ve Antik Roma’daki köle pazarında satılmış bir kız çocuğu. ‘Asil’ bir ailenin yanında hizmetçilik yapıyor. Günün birinde, Afrikalı bir başka hizmetçinin getirdiği rengarenk inciler Kusha’nın ellerinde büyüleyici takılara dönüşüyor. Kusha’nın yeteneği yaşamını değiştirebilecek değerde ama önce evin şımarık kızı Livia’nın çevirdiği dolaplardan, attığı iftiralardan kurtulması gerekiyor.