Jerzy Kosinski: Nasıl ‘Bir Yerde’yiz?

BÜLENT KORMAN

Âlemin organik düzeni ve kendi içindeki taklidi imkânsız uyumuyla ilgili alarm seslerini işitebilen; yani, -beslendiği- bitkiler ve hayvanlar başta, insan dışındaki diğer canlıların GDO’suyla oynanmasını, öz’lerinin bozulması, hatta yok olması pahasına bile olsa verimlerinin artması, ömürlerinin uzaması için zorlayıcı ve doğayı tarumar edici ‘ilaç’ vs kullanılmasını, kısaca diyelim ki, tabiata, ‘çıkar için’ bencilce ve hunharca müdahale edilmesini kınayıp, bu ürkütücü zihniyete karşı olanlar elbette
haklılar.
Ama o ‘hepsi de okumuş’ kişilerin büyük bir kısmının; hem de eş zamanlı olarak, insanın yapısına, onun doğal yaşamına, aklına -hem de geri plandaki aynı çıkar saikleriyle- insanoğlunun ömrüne ‘sinir’ tanımayan bir müdahaleyi, gene kısaca bu çok stratejik gidişatı, vahim sonuçlarını (insanın hayatına yükünü, yüklediği maddi manevi büyük güçlüklerini) görmezden gelip, ‘bilim’ adına güzellemesi, yahut bizzat o işlerin içinde de olabilmesi veya desteklemesi hangi akla sığıyor, bilmiyorum.

Zamana, kurnazlık eseri eğilimlere ayak uydurmaya çok teşne ve aşikâr olarak baskın bir fikriyata bilerek bilmeyerek çok ait insanlar, bazan fazla yorucu oluyor.
“Bir bahçede her şey büyür (…) ama önce hepsi solar; ağaçlar yeniden yaprak vermek, daha kalın, daha güçlü, daha yüksek olmak için eski yapraklarını dökmek zorundadır“ diyor Jerzy Kosinski (Bir Yerde / Being There).

Bu alegorik politik roman 1972’de yazıldı. 1991 yılında intihar ederek hayata veda etmiş olan Jerzy Kosinski’nin üçüncü, sinemaya aktarılmış tek eseriydi. (Kosinski’nin ‘Boyalı Kuş’ adlı romanı da 2019’da Çekya’lı yönetmen Václav Marhoul tarafından sinemaya uyarlanmıştı.)
Nitelikleri olmayan, saf ve dış dünyayla ilişkisiz bir adamın varlıklı bir işadamı yanındaki yapayalnız hayatının, ‘hasbelkader’ bahçıvanlığının; ve Başkanlık Politika Danışmanı ve bir medya ikonu da olan Wall Street’li ev sahibinin ölmesinden sonra, giderek trajikomik bir vasatlıklar toplumunda sadece televizyon izlemekten oluşmuş sözleri, ondan ibaret -günümüzün copy-paste ayarı- diskuruyla(!) neredeyse politikanın en üst basamaklarına kadar tırmanma şansını yakalamasının anlatıldığı bu roman, bir bakıma dünyayla birlikte bize de fazlasıyla musallat olmuş Amerikan Kültürü ve onun deforme medyasına yönelik de bir taşlama sayılır.

“Life is a state of mind” (Hayat zihinsel bir durumdur) demiş Kosinski. Dilerim, bu küçük yazı, gittikçe korkunç boyutlara varan sağlık hizmetleri karşılıklarından, bir yılda 7-8 kat artırılan ve çok yakında ödenemez olacağı açık sağlık sigorta bedellerinden haberdar ve ama gözleri uykudan mahmur oluşumuza bir işaret fişeği olsun. Aralık 2023

Jerzy Kosinski’nin ‘Bir Yerde’ adlı romanı, niteliksiz bir adamın televizyondan duyduğu sözlerle neredeyse politikanın en üst basamaklarına tırmanışının hikayesi. Bir bakıma bize de musallat olmuş Amerikan kültürü ve onun deforme medyasına yönelik bir taşlama.

Romanın aynı adla yapılmış (Türkçeye ‘Merhaba Dünya’ diye çevrilmiş) filmindenbir görüntü. Chauncey Gardiner, diğer adıyla Bay Chance (Peter Sellers) televizyon ekranından medyanın ilgisi ve aracılığıyla ‘sokaktaki adamı’ sarsacak görüşleri için hiçbir şeyin farkında olmadan ‘güncel bilgi’ topluyor. Bugün bazıları için o ekrana bir bilgisayar ekranı da eklendiğini düşünebiliriz.