The New York Times 21. yüzyılın en iyi 100 kitabını seçti: Elena Ferrante ilk sırada

Henüz 24 yılını yaşadık milenyumun ama The New York Times’a göre “21. yüzyıl birçok etkileyici edebi eserin yayımlandığı bir yüzyıl olarak hatırlanacak.” Bu çıkarımı boşuna yapmıyor gazete. Çünkü 21. yüzyılın en iyi 100 kitabı başlıklı bir liste yayımladı.

The New York Times’ın Yazar, şair, çevirmen, akademisyen, kitap editörü, gazeteci, eleştirmen, yayıncı, kütüphaneci ve edebiyat dünyasının önde gelen toplam 500 isiminin seçimleriyle oluşan listede 1 Ocak 2000’den sonra ABD’de yayımlanan İngilizce kitaplar yer alıyor. Listenin en iyisi gizemli yazar Elena Ferrante’nin ‘Benim Olağanüstü Akıllı Arkadaşım’ seçildi.

Stephen King, Roxane Gay, Bonnie Garmus, Marlon James, Sarah MacLean gibi birçok yazarın katıldığı anket için her  katılımcıdan kendi tarzında ‘en iyi’ kitabı seçmesi istenmiş. Listenin ilk 10 kitabından dokuzu Türkçeye çevrilmiş kitaplar.

İşte 21. yüzyılın en iyi 100 kitap listesinin ilk 10 kitabı.

---

1) Benim Olağanüstü Arkadaşım – Elena Ferrante, Everest Yayınları

2) The Warmth of Other Suns – Isabel Wilkerson

Listenin ikinci kitabı 1915’ten 1970’e kadar Siyah Amerikalıların Güney’den Kuzey’e ve Batı’ya Büyük Göçü’nü samimi bir dille anlatan Isabel Wilkerson’un ‘The Warmth of Other Suns’. Yakın dönem tarihi anlatan bir hafızaya kitabı. Yazar bu göç ile ilgili “20. yüzyılın belki de en az haber yapılan hikayesi bu. Çok büyüktü. Lidersizdi. O kadar uzun bir zaman diliminde ve farklı kollarda gerçekleşti ki basının yakalaması zor oldu” diyor. Dwight Garner kitapla ilgili “The Warmth of Other Suns’ bir roman gibi okunuyor. Okuyucuyu bir lokomotif gibi sürüklüyor’ yorumu yapmış.

---

3) Kurtlar Hanedanı – Hilary Mantel, Alfa Yayınları

1520’ler İngilteresi bir felaketin eşiğinde. Kral erkek bir varis bırakamadan ölürse ülke bir iç savaşla yerle bir olabilir. VIII. Henry 20 yıllık evliliğinin iptal edilmesini ve Anne Boleyn’le evlenmeyi istiyor. Fakat Papa ve Avrupa’nın büyük bir kısmı ona karşı. Huysuz kralın özgürlük arayışı zeki ve yetenekli danışmanı Thomas Wolsey’nin sonunu getiriyor ve geriye iktidar boşluğuyla bir kördüğüm kalıyor. İşte bu içinden çıkılmaz durum kahramanımız Thomas Cromwell’in yükselişini başlatıyor.

Yazar Lev Grossman, Hilary Mantel’in ‘Kurtlar Hanedanı’ için “Listem için kitap seçmek zor oldu, ancak ilk ve en kolay seçimim ‘Kurtlar Hanedanı’ oldu. Geçmişi yıldızları gördüğümüz gibi görürüz, loş bir şekilde, bulanık bir atmosfer perdesinin ardından, ama Mantel yörüngesel bir teleskop gibiydi: Tarihi soğuk, sert ve mutlak bir netlikle görüyordu. ‘Kurtlar Hanedanı’ da Thomas Cromwell gibi kasvetli bir tarihi kişiliği ele aldı ve canlı, acımasız olanı gördü’ diyor.

---

4) Malum Dünya  – Edward P. Jones, İnkılap Kitabevi

Dördüncü sırada Edward P. Jones’un ‘Malum Dünya’ kitabı var. Jones kitabında Henry Townsend adında eskiden köle olan bir çiftçinin hikayesini anlatıyor. Kitap boyunca kahramanımızın başına keder üstüne keder ekleniyor. Dwight Garner  “İnsancıl bir destan ve kurnaz Amerikan hikâye anlatıcılığının şaşırtıcı bir başarısı” olarak tanımlıyor kitabı ve “Jones kendine güvenen bir hikâye anlatıcısı ve ‘Malum Dünya’da bu güven büyülüyor. Bu çevik bir şekilde hareket eden ve okuyucuyla uzun süre birlikte kalan büyük bir roman” diyor.

---

5) Düzeltmeler – Jonathan Franzen, Sel Yayınları

Listeye beş numara ile giriş yapan kitap Jonathan Franzen’den ‘Düzeltmeler / The Corrections). Franzen’ın ruh sağlığı, kişisel gelişim ve anlık tatmin konularına hicivle yaklaştığı kitabı, mizahi bir dille bir aile parçalanması romanı. Kitap birbirlerine duydukları güvenle kusursuz bir ‘aile’ olmak isteyen, ama birbirlerini sürekli hayal kırıklığına uğratan, farklı hayatlar içinde çırpınırken ortak bir alanda bir türlü buluşamayan beş kişinin ince ince örülmüş, çarpıcı ve sürükleyici hikâyesi…

---

6) 2666 – Roberto Bolaño, Can Yayınları

 

İlk beşi geride bırakırken altıncı sırada Roberto Bolaño bizi karşılıyor. Kitap Baudelaire’nin “Can sıkıntısı çölünde bir korku vahası” cümlesiyle açılıyor. Bolaño’nun ölümünden sonra yayımlanan kitap farklı nedenlerle kurgusal Meksika şehri Santa Teresa’da bir araya gelen karakterlerin hikayesine odaklanıyor. Karanlık bir romancıya takıntılı bir grup akademisyen, halsiz bir felsefe profesörü, aşık bir polis memuru ve seri cinayetleri araştıran Amerikalı bir muhabir kitabın kahramanları.

---

7) Yeraltı Demiryolu – Colson Whitehead, Siren Yayınları

Çağdaş Amerikan edebiyatının en dikkat çeken yazarlarından Colson Whitehead’in yayımlanır yayımlanmaz çağdaş klasikler arasında anılan ‘Yeraltı Demiryolu’nda yazar Amerika’nın adeta bağırsaklarını deşip ‘rüya’ ülkesinin geçmişine uzanıyor ve okura ilham verici bir mücadele öyküsü anlatıyor. Dünyada bir başına kalmış bir kadının, Cora’nın dünyaya kafa tutma öyküsü bu; öldürmeyip güçlendiren darbelerin, birer nişan gibi taşınan yara izlerinin ve zamanı gelince ya ödenen ya da ödetilen bedellerin öyküsü. Öyle bir öykü ki, çağın karanlığında pırıl pırıl parlıyor ve dört bir yanı saran kötülüğün bataklığında kaybolan ruhlara kuzey yıldızı misali yön gösteriyor.
‘Yeraltı Demiryolu’ hakında yazar Tiya Miles “Bu acımasız romanın sonunu zor getirdim. Ama elimden de bırakamadım. ‘Yeraltı Demiryolu’, kurgu ya da kurgu dışı olsun, köleliği ele alan çok az eserin yapabildiği şekilde gerçeğin kanını akıtıyor. Whitehead’in insan motivasyonu, etkileşimi ve duygusal çeşitliliğine dair tasvirleri karmaşıklıklarıyla hayrete düşürüyor. Burada vahşet kemik sertliğinde ve kırılganlık da okyanus genişliğinde, ancak cesaret ve umut Cora’nın kaçış ısrarında parlıyor. Cora’ya daha önce hiçbir karaktere duymadığım şekilde bağlandım, ruhunun her ihlalinde kalbim kırıldı. Tıpkı Cora’nın annesinin sembolik zafer bahçesini miras alması gibi, Whitehead’in hayali dünyasının biz okurları da Cora’nın cesaretini miras alabiliriz” diyor.

---

8) Austerlitz W. G. Sebald

Alman edebiyatının usta yazarı G. S. Sebald ülkesinin 2. Dünya Savaşı’ndan sonraki unutkanlığına meydan okuduğu  ‘Austerlitz’ romanı yayımlandıktan kısa bir süre sonra yaşamını yitirmişti. Kendi kökenini keşfetmeye girişen akademik kariyer sahibi Jacques Austerlitz’in izini sürüyor kitapta yazar. Vatanından, dilinden koparılan bir köksüzün, yersiz yurtsuzun öyküsünü anlatan Austerlitz bir ebedî gezginin her uğrakta bıraktığı izleri adım adım takip eden bir anlatı.

---

9) Beni Asla Bırakma – Kazuo Ishiguro

Kathy, Ruth ve Tommy, Hailsham adlı seçkin bir İngiliz okulunda yatılı okuyan öğrenciler. Bir grup gözetmen tarafından eğitilen bu arkadaş grubu büyümenin getirdiği değişken bağlılıklar ve kalp kırıklıkları arasında geziniyor. Her şey acı verici bir şekilde tanıdık, hatta zaman zaman komik süregeliyor. Ancak belli bir süre sonra işler ters gitmeye başlıyor. Sonrasında ise uğursuz ve nihayetinde de trajik bir hal alıyor. Peki, Ishiguro biyoteknoloji, üreme bilimi, geç dönem kapitalizmde yaşam için gerekli olan bilişsel uyumsuzluk hakkında mı yorum yapıyor? Bunun kararını okuyucuya bırakan Ishiguro kitabın kalbinde yatan şeyin ‘toplumsal hiciv değil, derin bir şefkat’ olduğunu dile getiriyor.

---

10) Gilead – Marilynne Robinson, Kyrhos Yayınları

İlk 10’a 10. sıradan giriş yapan ‘Gilead’ adını Boughton ve Ames ailelerinin yaşadığı Iowa’daki kurgusal kasabadan alıyor. A. O. Scott’a göre kitap “Hem 1950’lerde küçük kasaba yaşamının sessiz nezaketinin bir kutlaması hem de kölelik karşıtı hareketin ahlaki coşkusunun ve dini vizyonunun bir yüzyıl sonra nasıl kayıtsızlığa dönüştüğünün acımasız bir eleştirisi.”

---

21. yüzyılın en iyi 100 kitabı

1. Benim Olağanüstü Arkadaşım (My Brilliant Friend) – Elena Ferrante, Everest Yayınları
2. The Warmth of Other Suns – Isabel Wilkerson (Yazarın ırkçılığın köklerini araştırdığı kitabı ‘Caste-Toplumda Kast Sistemi: Bizi Bölen Yalanlar’ The Kitap etiketiyle Türkçede.)
3. Kurtlar Hanedanı (Wolf Hall) – Hilary Mantel, Alfa Yayınları
4. Malum Dünya (The Known World)  – Edward P. Jones, İnkılap Kitabevi
5. Düzeltmeler (The Corrections) – Jonathan Franzen, Sel Yayınları
6. 2666 – Roberto Bolaño, Can Yayınları
7. Yeraltı Demiryolu (The Underground Railroad) – Colson Whitehead, Siren Yaynları
8. Austerlitz – W. G. Sebald, Can Yayınları
9. Beni Asla Bırakma (Never Let Me Go) – Kazuo Ishiguro, Yapı Kredi Yayınları
10. Gilead – Marilynne Robinson, Kyrhos Yayınları
11. Oscar Wao’nun Tuhaf Kısa Yaşamı (The Brief Wondrous Life of Oscar Wao) – Junot Diaz, İthaki Yayınları
12. Yılın Büyüsü (The Year of Magical Thinking) – Joan Didion, Arkadaş Yayınları
13. Yol (The Road) – Cormac McCarthy, İthaki Yayınları
14. Çerçeve (Outline) – Rachel Cusk, Yapı Kredi Yayınları
15. Paçinko (Pachinko) – Min Jin Lee, Epsilon Yayınları
16. Kavalier ve Clay’in Akıl Almaz Maceraları (The Amazing Adventures of Kavalier & Clay) – Michael Chabon, Everest Yayınları
17. Seri Sonu (The Sellout) – Paul Beatty, Hep Kitap
18. Lincoln in the Bardo – George Saunders (Yazarın Türkçede Delidolu Yayınları’ndan çıkan 10 kitabı bulunuyor.)
19. Hiçbir Şey Söyleme (Say Nothing) – Patrick Radden Keefe, Yakamoz Yayınları
20. Erasure – Percival Everett (Yazarın Türkçede Sia Kitap’tan çıkan ‘Ağaçlar’ adlı kitabı bulunuyor.)
21. Evicted: Poverty and Profit in the American City – Matthew Desmond
22. Sonsuz Güzelliklerin Ardında (Behind the Beautiful Forevers) – Katherine Boo, Sonsuz Kitap
23. Nefret, Arkadaşlık, Flört, Aşk, Evlilik (Hateship, Friendship, Courtship, Loveship, Marriage) – Alice Munro, Can Yayınları
24. Her Şeyin Hikayesi (The Overstory) – Richard Powers, İthaki Yayınları
25. Random Family: Love, Drugs, Trouble and Coming of Age in the Bronx – Adrian Nicole LeBlanc
26. Kefaret (Atonement) – Ian McEwan, Yapı Kredi Yayınları
27. Amerikana (Americanah) – Chimamanda Ngozi Adichie, Doğan Kitap
28. Bulut Atlası (Cloud Atlas) – David Mitchell, Doğan Kitap
29. Son Samuray (The Last Samurai) – Helen DeWitt, İthaki Yayınları
30. Söyle Hayalet Şarkını Söyle (Sing, Unburied, Sing) – Jesmyn Ward, Doğan Kitap
31. İnci Gibi Dişler (White Teeth) – Zadie Smith, Everest Yayınları
32. The Line of Beauty – Alan Hollinghurst (Yazarın Türkçede Yapı Kredi’den çıkan ‘Yabancının Çocuğu’ ve Sola Unitas’tan çıkan ‘Sparsholt Sakıncalı Yakınlık’ adlı kitapları bulunuyor.
33. Kasırga Tutulması (Salvage the Bones) – Jesmyn Ward, Doğan Kitap
34. Citizen – Claudia Rankine
35. ‘Cenaze Evi Şenlik Evi – Bir Aile Trajikomedisi (Fun Home) – Alison Bechdel, Bilgesu Yayınları
36. Dünyayla Benim Aramda (Between the World and Me) – Ta-Nehisi Coates, Monokl Yayınları
37. Seneler (The Years) – Annie Ernaux, Can Yayınları
38. Vahşi Hafiyeler (The Savage Detectives) – Roberto Bolaño, Can Yayınları
39. İt Kopuk Takımı (A Visit From the Goon Squad) – Jennifer Egan, Pegasus Yayınları
40. Atmacanın A’sı (H Is for Hawk) – Helen Macdonald, Monokl Yayınları
41. Böyle Küçük Şeyler (Small Things Like These) – Claire Keegan, Jaguar Kitap
42. Yedi Cinayetin Kısa Tarihçesi (A Brief History of Seven Killings) – Marlon James, Pegasus Yayınları
43. Savaş Sonrası (Postwar) – Tony Judt, Yapı Kredi Yayınları
44. Beşinci Mevsim / Kırık Diyar 1. Kitap (The Fifth Season) – N.K. Jemisin, DeX Kitap
45. Argonautlar (The Argonauts) – Maggie Nelson, Kolektif Kitap
46. Saka Kuşu (The Goldfinch) – Donna Tartt, Pegasus Yayınları
47. Merhamet (A Mercy) – Toni Morrison, Sel Yayınları
48. Persepolis – Marjane Satrapi, Panama Yayınları
49. Vejetaryen (The Vegetarian) – Han Kang, April Yayınları
50. Trust – Hernan Diaz
51. Hayat, Sil Baştan (Life, After Life) – Kate Atkinson, Yapı Kredi Yayınları
52. Tren Düşleri (Train Dreams) – Denis Johnson, Holden Kitap
53. Firar (Runaway) – Alice Munro, Can Yayınları
54. Aralığın Onu (Tenth of December) – George Saunders, Delidolu Yayınları
55. The Looming Tower – Lawrence Wright
56. Alev Püskürtenler (The Flamethrowers) – Rachel Kushner, Can Yayınları
57. Nickel and Dimed – Barbara Ehrenreich (Yazarın Türkçede Pinhan Yayınları’ndan çıkan ‘Cadılar, Ebeler ve Hemşireler: Kadın Şifacıların Tarihi’, Mundi’den çıkan ‘Sağlık Salgını’, Versus Kitap’tan çıkan ‘Sokaklarda Dans: Kolektif Eğlencenin Bir Tarihi’ kitapları bulunuyor.)
58. Stay True – Hua Hsu
59. Middlesex – Jeffrey Eugenides, Domingo Yayınları
60. Heavy – Kiese Laymon
61. Demon Copperhead – Barbara Kingsolver (Yazarın Türkçede Pegasus’tan çıkan ‘Boşluk – Troçki ve Frida’nın İzinde’, Bilge Kültür Sanat’tan çıkan ‘Hayvan, Sebze, Mucize’ ve Epsilon’dan çıkan ‘Bereketli Yaz’ kitapları bulunuyor.)
62. 10:04 – Ben Lerne, Yapı Kredi Yayınları
63. Veronica – Mary Gaitskill
64. The Great Believers – Rebecca Makkai
65. Amerika’ya Tuzak (The Plot Against America) – Philip Roth, Monokl Yayınları
66. Biz Hayvanlar (We the Animals) – Justin Torres, Doğan Kitap
67. Armut Dibine Düşmeyince (Far From the Tree) – Andrew Solomon, Yapı Kredi Yayınları
68. Dost (The Friend) – Sigrid Nunez, Kafka Kitap
69. The New Jim Crow – Michelle Alexander
70. All Aunt Hagar’s Children – Edward P. Jones (Yazarın Türkçede bu listenin 4. sırasında yer alan ‘Malum Dünya’ (İnkılap) adlı kitabı bulunuyor.)
71. Kopenhag Üçlemesi: Çocukluk – Gençlik – Bağımlılık (The Copenhagen Trilogy) – Tove Ditlevsen, Monokl Yayınları
72. İkinci El Zaman (Secondhand Time) – Svetlana Alexievich, Kafka Kitap
73. The Passage of Power – Robert Caro
74. Olive, Kitteridge (Olive, Yeniden) – Elizabeth Strout, İthaki Yayınları
75. Batı Çıkışı (Exit West) – Mohsin Hamid, Pegasus Yayınları
76. Yarın ve Yarın ve Yarın (Tomorrow, and Tomorrow and Tomorrow) – Gabrielle Zevin, April Yayınları
77. Bir Amerikan Evliliği (An American Marriage) – Tayari Jones, Eksik Parça Yayınları
78. Septology – Jon Fosse (Nobel ödüllü yazarın Türkçede Monokl’dan çıkan ‘Sabahtan Akşama’, ‘Üçleme’ ve ‘Melankoli’ adlı kitapları bulunuyor.)
79. Bir Temizlikçinin El Kitabı (A Manual for Cleaning Women) – Lucia Berlin, Siren Yayınları
80. Kayıp Kızın Hikayesi – Napoli Romanları 4 (The Story of the Lost Child) – Elena Ferrante, Everest Yayınları
81. Pulphead – John Jeremiah Sullivan
82. Hurricane Season – Fernanda Melcho
83. When We Cease to Understand the World – Benjamín Labatu
84. Tüm Hastalıkların Şahı (The Emperor of All Maladies) – Siddhartha Mukherjee, Domingo Yayınları
85. Pastoralya (Pastoralia) – George Saunders, Delidolu Yayınları
86. Frederick Douglass – David W. Blight
87. Detransition, Baby – Torrey Peters
88. The Collected Stories of Lydia Davis – Lydia Davis (Yazarın Türkçede Everest’ten çıkan ‘Rahatsızlık Çeşitleri’, ‘Hikayenin Sonu’, Neredeyse Hiç Hatırlamıyor’ ve Encore’den çıkan ‘Yapamam ve Yapmayacağım’ kitapları bulunuyor.)
89. Donüş (The Return) – Hisham Matar, Siren Yayınları
90. Sempatizan (The Sympathizer) – Viet Thanh Nguyen, Kafka Kitap
91. İnsan Lekesi (The Human Stain) – Philip Roth, Yapı Kredi Yayınları
92. Sen Gittin Gideli (The Days of Abandonment) – Elena Ferrante, Everest Yayınları
93. İstasyon On Bir (Station Eleven) – Emily St. John Mandel, Pegasus Yayınları
94. Güzelliğe Dair (On Beauty) – Zadie Smith, Everest Yayınları
95. Ölüleri Getirin – Thomas Cromwell Üçlemesi 2 (Bring Up the Bodies) – Hilary Mantel, Alfa Yayınları
96. Wayward Lives, Beautiful Experiments – Saidiya Hartman
97. Men We Reaped – Jesmyn Ward (Yazarın Türkçede Doğan Kitap’tan çıkan ve bu listenin 30. sırasında yer alan ‘Söyle Hayalet Şarkını Söyle’ ile 33. sıradaki ‘Kasırga Tutulması’ adlı kitapları bulunuyor.)
98. Bel Canto – Ann Patchett, Can Yayınları
99. İkisi Birden (How to Be Both) – Ali Smith, Everest Yayınları
100. Tree of Smoke – Denis Johnson (Yazarın Türkçede Holden Kitap’tan çıkan ‘Tren Düşleri’ ile Ayrıntı’dan çıkan ‘Melekler’, ‘İsanın Oğlu’ ve ‘Fiskadoro’ kitapları bulunuyor.)

Olağan şüpheliler: ‘Yüzyılın en iyi kitabının’ yazarı Elena Ferrante kim?