18. İstanbul Bienali erken final yaptı: Küratör görevden ayrıldı, ‘Üç ayaklı kedi’ tek ayaklı kaldı

İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İstanbul Kültür Sanat Vakfı – İKSV) tarafından düzenlenen 18. İstanbul Bienali, küratör Christine Tohmé’nin kişisel sebeplerle görevinden ayrılması nedeniyle planlanan üç yıllık yapısını sürdüremeyecek. Bienal, ilk ayağıyla birlikte tamamlanmış olacak.

20 Eylül–23 Kasım 2025 tarihleri arasında ‘Üç Ayaklı Kedi’ başlığıyla gerçekleştirilen ilk ayak, İstanbul’da 8 farklı mekânda düzenlenen sergilerle 600 binin üzerinde ziyaretçiyi ağırlamıştı. Tohmé, hazırlık sürecinde bienalin; 2025’teki ilk sergilerin ardından 2026’da bir akademi programı ve 2027’de ikinci bir sergi ile üç yıla yayılan bir yapı içinde ilerlemesini önermişti. Ancak küratörün görevden ayrılmasıyla bu plan hayata geçirilemeyecek ve 18. İstanbul Bienali ilk ayağıyla tamamlanmış olacak.

19. İstanbul Bienali için hazırlıklar başladı

Öte yandan, İKSV, yaptığı açıklamada 2027’de düzenlenecek 19. İstanbul Bienali için hazırlık sürecini başlattığını duyurdu.Yeni bienalin çerçevesini belirlemek üzere Ahu Antmen, Lydia Gatundu Galavu, Gözde İlkin, Renan Laru-an ve Sally Tallant’tan oluşan bir danışma kuruluyla çalışılacağı açıklandı. 19. İstanbul Bienali’nin küratörünün 2026 yılında duyurulması planlanıyor.

2023’te küratör krizi yaşanmıştı

Türkiye’nin çağdaş sanatını dünya platformuna taşıyan İstanbul Bienali’nin 18. Edisyonu küratörünün seçimi geçen yıl tartışmalara neden olmuştu.

İKSV’nin kendi oluşturduğu İstanbul Bienali Danışma Kurulu, küratörlüğe Defne Ayas’ı önermiş ancak İKSV yönetimi bu öneriye uymayarak Danışma Kurulu’nun da üyesi olan Iwona Blazwick’i seçtiğini duyurmuştu. 

İKSV’nin geçtiğimiz Ağustos ayında yaptığı ve tartışmalara neden olan  şöyleydi: 

İKSV: Nihai atamayı biz yaparız

“İstanbul Bienali küratörü, bienali düzenleyen İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) yönetimi tarafından belirlenir. İstanbul Bienali Danışma Kurulu, bienale olan diğer katkılarının yanında küratör seçiminde değerlendirilecek adaylar için önerilerde bulunur. Tüm kurul üyeleri tarafından da bilindiği gibi bu bir seçici kurul değildir ve nihai atama her zaman İKSV tarafından yapılır. Danışma Kurulu’nun 18. İstanbul Bienali için önerdiği çok değerli adaylar da küratör seçimi sırasında titizlikle değerlendirilmiştir. İKSV yönetimi, yaptığı değerlendirmeler sonucunda uluslararası sanat dünyasında bilgi birikimi, tecrübesi ve başarılarıyla bilinen bir sanat insanı olan Iwona Blazwick’i, 2024 bienalinin küratörü olmaya davet etme kararı almıştır.”

İKSV’nin bu kararının ardından Danışma Kurulu’nun Blazwick dışında kalan diğer 3 üyesi görevlerinden istifa etmişti. 

Defne Ayas ise T24’ten Cansu Çamlıbel’e yaptığı , “İstanbul Bienali için antidepresan fonksiyonu uygun görüldü sanki” diyerek şöyle konuşmuştu:

“Iwona Blazwick’in 18. İstanbul Bienali’nin küratörü olmayı kabul etmesi beni şaşırttı, sonuçta bana oy vermiş o da. Ama kendisi nasıl koşullara kurban gitti, neyin altına girmek zorunda kaldı o da belli değil.”

İKSV Genel Müdürü Görgün Taner de T24’ten Cansu Çamlıbel’e yaptığı  “Sizi duyduk, düşündük; değişim için harekete geçtik” diyerek şunları kaydetmişti:

Taner: Sırtımızda küfeler var

“Hatasız kul olmaz. Kişiler gibi kurumlar da hata yapabilir, yapıyoruz da zaten. Bu hataları görüp düzeltmeye kalkmak erdem değil midir zaten? Şimdi İKSV olarak, bu süreçte bize geri bildirim veren herkese ‘Gelin buyurun, siz de el atın, bazı şeyleri beraber değiştirelim’ diyoruz. Ama bir konu var ki, iptal kültürü… Asıl itirazım ona. ‘Şuna vuralım, buna vuralım…’ Bu yaklaşım kimsenin yararına değil. Ama maalesef, şu anda sosyal medya ekosistemi bunun üzerine kurulu. Bu iptal kültürüne kapılanların sırtında yumurta küfesi yok ama bizim sırtımızda küfeler var”

Bienal Direktörü Örer görevinden ayrıldı

Son olarak geçtiğimi Aralık ayı sonunda İKSV’den yapılan açıklama ile 2008’den bu yana İstanbul Bienali Direktörü olan Bige Örer’in “çalışmalarına farklı projelerde devam etmek üzere İKSV’deki görevlerinden 15 Ocak 2024 itibarıyla ayrılma kararı aldı”ğı bildirildi. Vakıf, Örer’in kararını “” olarak duyurdu.

Örer’den boşalan görevi ise küratör ve araştırmacı Kevser Güler görevi devralmıştı.