Bir kıyamet güldürüsü: ‘Direnişin Melankolisi’

“Donmaya mahkûm olmuş güneydoğu topraklarındaki yerleşim yerlerini Tisza Nehri kıyılarından neredeyse Karpatlar’ın eteklerine bağlayan tren, raylar boyunca çaresizce volta atan demiryolu işçisinin tutarsız açıklamalarına ve ikide bir dışarıya çıkıp duran istasyon şefinin gittikçe daha büyük bir kararlılıkla verdiği sözlere rağmen hâlâ gelmeyince (“Ama efendim, görüyorsunuz; bu yine, adeta buharlaşıp yok oldu,” – demişti alaycı bir şe- kilde bet suratlı demiryolu işçisi), Batı’dan gelmesini bo- şuna bekledikleri şahsın yokluğunu olabildiğince anlayışla ve belli belirsiz bir endişeyle karşılayan yerli halk bir şekilde yolun yaklaşık elli kilometre ilerisindeki he- defe ulaşabilsin diye, “özel durumlar”da kullanılmasına izin verilen altı üstü iki köhne tahta koltuklu vagondan ve hurda bir 424 model lokomotiften oluşan imdat treni, kendisini alakadar etmeyen ve aynı zamanda da zaten takribi olan hareket saatine göre bile bir buçuk saat geç kalarak ancak hareket etti. Aslında tüm bunlar artık kimseyi şaşırtmıyordu; hayata hâkim olan vaziyet, her şeyi olduğu gibi demiryolu ulaşımını da etkilemişti: Alışılmış düzen şaibeli hale gelmiş, günlük alışkanlıklar durdurulamaz biçimde büyüyen karmaşa tarafından alt­ üst edilmiş, gelecek kuşkuyla dolu, geçmiş muğlak gündelik hayatın işleyişi ise kestirilemez olmuş, çürütücü zararın sadece semptomları hissedilebildiği için esas sebepler erişilemez ve ölçülemez biçimde belirsizleşmiş, bir daha tek bir kapının dahi açılamaz olması ya da buğday başaklarının toprağın içine doğru büyümesi bile bir kabulleniş içinde normal sayılmaya başlamış ve böylece insanların, şu anda köydeki tren istasyonunda bulunanların yaptıkları gibi, hakları olan ancak sınırlı sayıdaki oturacak yerleri kapmak ümidiyle, neredeyse açılamayacak derece donmuş kapıdan içeriye doluşmaktan, yani hâlâ elde edilmesi mümkün olan geriye kalmış ne varsa tamah etmekten başka yapacak bir şeyleri kalmamıştı.

Tam da her zamanki kışlık akraba ziyaretinden evine dönmekte olan Pflaum Hanım da, gereksiz itiş kakıştan (kısa bir süre sonra, hiç kimsenin ayakta kalmayacağı anlaşılmıştı) ziyadesiyle nasibini almış ve en nihayetinde, önünde duranları iteleyerek ve minik bedeninden beklenmeyecek bir güçle arkasından ittirenlerin önüne set çekerek, gidiş yönüne doğru bakan cam kenarındaki bir koltuğa çökmeyi başardığında, acımasız itiş kakışı gör- düğü zaman hissettiği kızgınlığı, birinci sınıf seyahat bileti olduğu halde bu “sıradan köylüler”in neredeyse tehditkâr çemberinin ortasında, sucuk­sarmısak, kaçak alkollü pálinka1 ve ucuz tütün kokuları içinde seyahat ede­ceğini fark etmesiyle aklına gelen, bugünlerde zaten risk­li olan yolculuk eyleminin esas ve en can alıcı noktasını oluşturan, “Acaba eve varabilecek miyim?” sorusuyla kar­ şı karşıya kaldığında büründüğü hiddet ile kaygı arasında gidip gelen hissiyattan uzun süre kopamamıştı.

Zeynep Kaçar’dan çılgın kadınlar panayırında geçen öyküler: ‘Tanrı ve Memeli Hayvanlar’