Bu da olmuş! Van’da 3500 yıl önce beyin ameliyatı

Van’da devam eden kazılarda tıp tarihine geçecek bir keşif gerçekleşti. Çatak ilçesindeki kazılarda 3200 yıl öncesinde 30 kafatasında beyin ameliyatı yapıldığına dair izler tespit edildi. Nekropol yani mearlık alanında üç yıldır sürdürülen kazılarda ortaya çıkarılan iskeletleri inceleyen araştırmacılar, üç oda ve dört mezar alanı tespit edildi. Bu, aslında Anadolu’daki ilk beyin ameliyatı keşfi değil. Daha önce 10Haber’de de yer verdiğimiz üzere Samsun İkiztepe’deki kazılarda bulunan bazı iskeletlerde beyin ameliyatı izlerine rastlandı. Üstelik Samsun’daki izler çok daha eskiye, yaklaşık altı bin yıl öncesine dayanıyordu.

Kültür ve Turizm Bakanlığının izni ve Van Müze Müdürlüğü’nün başkanlığında, Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) Arkeoloji Bölümü Doktor Öğretim Üyesi Gulan Ayaz’ın bilimsel danışmanlığında yürütülen çalışmalarda akademisyenler yer alıyor. Kültür Varlıkları, Müzeler Genel Müdürlüğü ve Büyükşehir Belediyesinin de desteğiyle Kaniya Bekan Nekropolü olarak adlandırılan alanda kazı yapan akademisyenler 400 iskelete ulaştı.

Van’da bulunan 30 kafatasında ameliyat izi

Van YYÜ Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hakan Yılmaz üç yıldır devam eden çalışmalarda antropolojik açıdan önemli bulgular elde ettiklerini anlattı. Nekropolde tespit ettikleri yedi mezarda yaptıkları araştırmada, ameliyat edilmiş yaklaşık 30 kafatası bulduklarını aktaran Yılmaz, şu bilgileri verdi: Antik çağlarda kafatası ameliyatlarında oluk açma, kesme, delme ve kazıma yöntemleri kullanılıyordu. Bu nekropolde 4 tekniğin de kullanıldığını tespit ettik. Bizim için çok önemli. Bölgede beyinle ilgili nörolojik bir hastalık ya da salgın yaşanmış olabilir. Bireyler 4 yöntemle ameliyat edilmiş. Ameliyat olanların yüzde 60’ı iyileşmiş. Bu da ameliyatların çok başarılı yapıldığını gösteriyor. Türkiye’de bu kadar çok kafatası ameliyatının yapıldığı tek yerin Kaniya Bekan Nekropolü olduğunu söyleyebiliriz. Hastalara gerekli önem verilmiş. Ameliyatların genelde kafatasının sağında, solunda ve ensede yapıldığını gördük. Antropolojik analizler yapılacak. Yaş ve cinsiyetleri belirlenecek. Daha sonra kemiklere bulaşmış hastalıklarla ilgili çalışma yürüteceğiz. Ağız ve dişleri inceleyerek bireylerin nasıl beslendiğini ortaya çıkartacağız. Bebeklik ve çocuk döneminde geçirdikleri hastalıklarla ilgili çalışmalarımız olacak. Birçok bilgiye ulaşmayı hedefliyoruz.

Van’daki mezarlarda bulunan yaklaşık 400 insan iskeletinden 30’unda, beyin ameliyatı izine rastlandı. Arkeoloji Bölümü Doktor Öğretim Üyesi Gulan Ayaz yaptığı açıklamada  kent merkezi ile Gevaş, Bahçesaray, Çatak ilçelerinde 2021 yılından bu yana yüzey araştırmaları yaptıklarını söyledi. Demir Çağ’ın ölü gömme geleneklerini yansıtan yedi mezar açtıklarını belirten Gulan Ayaz sözlerine şunları ekledi: Mezarların üçü oda, dördü de örme mezar şeklinde. Çok sayıda gömünün olduğunu, ölüye çanak veya çömlek içinde yemek bırakıldığını, süs eşyalarıyla gömüldüklerini tespit ettik. Mezarlarda aynı zamanda insan iskeletleriyle karışmış köpek gömüsü gördük. Mezar girişlerinde küçükbaş hayvan iskeletlerine rastlamamız akla adak sunma geleneğini getiriyor. Alandaki çalışmalarımız devam edecek.

Gladyatörler kenti Stratonikeia’da 1900 yıllık çocuk ayağı izi