Özkan Uğur’dan Patti Smith’e: Hayatımızın ‘soundtrack’ini oluşturan şarkılar, müzisyenler ve Ahmet San

Sevdiğimiz şarkılarla, onları söyleyen sanatçılarla aramızda çok özel bir bağ oluşuyor. Bu bağda şarkı sözlerinin katkısı büyük. İyi şarkı sözleri, insana şiirden aldığı zevki, hatta bazen fazlasını veriyor. Sonra bir de bakmışız, hayatımızın bir soundtrack'i var.

10 Temmuz 2023

Ajda Pekkan’a büyük hayranlığım, Ajda’yı daha ilkokul çağındayken Harbiye Açıkhava’da, ön sıralardan olanca hoşluğuyla izlememle başladı. O konserden aklımda kalan bir diğer detay, arkada vokal yapan üç erkekti. Bu üç erkek, 14 yaşımda herkesin bahsettiği bir kasedi nihayet aldığımda, yeniden karşıma çıktı.

O yaz Mazhar Fuat Özkan’ın ‘Ele Güne Karşı’ kasedi, kasetçalardan diyebilirim ki hiç çıkmadı. 15 yaşımda, bir kış günü okulumuzun spor salonuna konsere geldiler. ‘Bu Sabah Yağmur Var İstanbul’da’yı söyleyişleri hala gözümün önünde. Yağmurlu bir gündü; konserin ardından, yağmur altında, karanlıkta, bir rüyada gibi yürümüştük. Sonraki yıllarda Şan Tiyatrosu’nda MFÖ’yü üst üste izlemeye gittik. Ben 17 yaşımdayken, ‘Sufi’ klibini çekecek olan MFÖ, klipte oynayacakları, bizim okuldan seçiverdi. Yanılmıyorsam kasım ayında soğuk havada, bir arabalı vapura doluştuk ve vapurun tepesinde klip için dans ettik. Ne unutulmaz bir gündü.

Ezcümle, Mazhar Fuat Özkan’ın benim hayatımda, bizim neslin ve ardımızdan gelenlerin yaşamında büyük yeri var. Özkan Uğur’u kaybetmek, etrafımdaki herkes gibi beni de çok hüzünlendirdi.

Sevdiğimiz şarkılarla, onları söyleyen sanatçılarla aramızda çok özel bir bağ oluşuyor. Bu bağda benim için şarkı sözlerinin katkısı büyük.

İyi şarkı sözleri şiirden fazlasını verir

İyi şarkı sözleri, insana şiirden aldığı zevki verir, hatta bazen fazlasını verir. Nitekim Bob Dylan’ın 2016’da Nobel Edebiyat Ödülü’nü alması, şarkı sözlerinin bir edebi form olarak takdir edilmesinin en uç noktası sayılabilir. Nobel komitesi, Dylan’ın ödüle layık görülmesini büyük Amerikan şarkı geleneğinde yeni şiirsel formlar yaratmış olmasına bağlar. Sosyal başkaldırı, aşk, dini temalar Bob Dylan’ın şarkı sözlerinde sıkça karşımıza çıkar. Çok sevdiğim ‘One More Cup of Coffee’ (Son Bir Kahve) şarkısını Dylan, ayrılmakta olduğu eşine yazdı diye rivayet ediliyor. Şarkıda “Şefkat sezmiyorum senden/ Yer yok minnettarlığa, aşka/ Sadakatin bana değil/ Yukarıdaki yıldızlara” diye yakarıyor. Dylan’ın ‘Anılar’ kitabı, hep niyet edip, henüz okuyamadığım kitaplardan biri.

Çünkü gece aşıkların

Patti Smith de hem müzisyen, hem ozandır. Patti Smith sevenler, anı kitaplarını ıskalamamıştır gerçi; onu keşfetmek isteyenler için, her üçü de güzel başlangıçlar: ‘Çoluk Çocuk’, ‘M Treni’, ‘Hayalperest’. Smith’in sevdiğim şarkısı ‘Because the Night’ (Çünkü Gece), bir Bruce Springsteen şarkısıdır. Smith, şarkının sözlerini, bir kadının perspektifine göre yeniden yazar ve albümüne alır, ‘Çünkü gece aşıklara aittir’ der. Springsteen’in şarkıyı kendi konserlerinde kendi yazdığı sözlerle söylediği yazılıyor. Bir Springsteen konseri izleyemedik İstanbul’da, bilemiyoruz.

Ahmet San tane tane anlatıyor

Evet İstanbul’da eskisi gibi stadyum konserleri artık yok. Ama geçmişteki stadyum konserlerini mümkün kılan Ahmet San bir kitap yayınladı: ‘San-Hiçbir Şey İmkansız Değildir!’ Michael Jackson’dan, Rolling Stones’a bir döneme damga vuran bu konserlerin hikayeleri ve çok daha fazlası bu kitapta. Ahmet San’ın Nilay Örnek ile gerçekleştirdiği podcast sohbetini dinlemek de, Ahmet San’ın tane tane anlatımıyla çok ilginç.

Şarkı sözlerine dönecek olursak, Murathan Mungan’dan nasıl bahsetmeden geçilebilir? Yeni Türkü için yazdığı şarkı sözlerinin her biri birer mücevherdir. ‘Olmasa Mektubun’, ‘Maskeli Balo’ ve ‘Çember’, bugün bile nerede çalınsa ezbere eşlik edildiğini gördüğüm şarkılar. “Şiirlerle şarkılarla/ kendini avutacaksın/Ya dışındasındır çemberin/ Ya da içinde yer alacaksın” sözlerine Türkiye’de yaşayıp içlenmemek mümkün mü?

Ve Sezen ve Cohen

Sezen Aksu da, şarkı sözlerinde derin edebi değer sunar. ‘Eksik Şiir’ kitabı, Minik Serçe’nin 1977-2006 yılları arasında yazdığı şarkı sözlerini bir araya getirir. ‘Eksik Şiir İkinci Kitap’ta ise o tarihten sonraki şarkı sözleri ve henüz bestelenmemiş şiirleri var.

Belki bir stadyum konseri değildi, ama Leonard Cohen’in 2009 Ağustos’unda Harbiye Açıkhava’daki konseri hakikaten büyülü bir geceydi. Cohen, şiir kitapları ve romanı da olan, edebiyata her zaman yakın durmuş bir müzisyen. Cohen, ölmeden evvel, son şiirlerini ve şarkı sözlerini ‘The Flame’ (Alev) isimli kitapta toplamayı çok hasta olmasına rağmen, başarabilmiş. Son albümünde ‘You Want It Darker’ (Daha Karanlık İstiyorsan) şarkısında da “You want it darker/ We kill the flame” (“Daha karanlık istiyorsan/ Alevi söndürürüz”) diyor. Hiçbirimiz daha karanlığı istemiyoruz, öyle değil mi? Aramızdan ayrılsalar da, sanatçıların yaktıkları ateşin devam ediyor olması, sanatın bize en büyük lütfu.