PEN’den Türkiye’ye çağrı: Wattpad yasağını kaldırın
Wattpad yasaklandı, birçok yazar öfkeli: Kitabım içeride kaldı!
Hikaye ve şiir paylaşım platformu Wattpad Türkiye'den erişime kapatıldı, ama içeride birçok yazarın kitabı kaldı. Yüzbinler satan 'Maça Kızı 8' kitabının yazarı Dilara Pamuk "Ne olacak, ne yapacağız şu an için bilmiyorum" diyor.
Türkiye, hikaye ve şiir platformu Wattpad’i de yasakladı. Muhtemelen duymuşsunuzdur ya da illa ki denk gelmişsinizdir: Wattpad. Bir kitap okuma ve yazma sitesi. Kullanıcılar uygulamaya ücretsiz üye oluyor; yazıp okuyabiliyorlar. Uygulama öyle popüler ki kitapçı ve yayınevleri Wattpad edebiyatı diye bölümler açtı.
Uygulamanın alametifarikası kendi yazarlarını yaratması. Bir başka deyişle günümüzün “herkes, istediği her şeyi yapabilir” diyen mottosuna uygun bir ruhu var. 2006 yılında Allen Lau ile Ivan Yuen ortaklığıya kurulan uygulamada insanlar sevdikleri konular, temalar hakkında hikayeler okuyor, keşfediyor ve yazıyor. Zaten Wattpad kendisini de “en sevilen sosyal hikaye anlatımı platformu” olarak tanımlıyor.
İlk başlarda internet sitesi olarak kullanılan Wattpad, 2008 yılında telefonlara indirilebilen bir uygulamaya dönüştü. Bu da uygulamanın yaygınlaşmasına vesile oldu. Takvimler 2011’i gösterirken uygulama bir milyon kullanıcıya ulaştı. Bu da okumaya, yazmaya hevesli yeni hikaye anlatıcılarında bir patlamaya vesile oldu. Platforma şu an hikayenin gücüyle bağlantı kuran 90 milyondan fazla okuyucuya ve yazara ev sahipliği yapıyor. Türkiye Wattpad ile erken tanışana ülkelerden. Kısa sürede ABD, Hindistan, ve Filipinler’le birlikte Wattpad’in en çok kullanıldığı ülkeler arasına girdi.
Konuşmayı, anlatmayı, bir şekilde kendimizi ifade etmeyi seviyoruz. Uygulama tüm bu istekleri karşılayarak özellikle gençlere kucak açtı. Zamanla da hem Wattpad hem de içerik üreticilerinin yüzü güldü. Yazılanlar o kadar çok okundu ki yayınevleri bu ilgiye kayıtsız kalamadı. Yayınevleri çok okunan bu yazarları kendi renklerine bağlamaya başladı. “Kimse artık kitap okumuyor”un bir şehir efsanesi olduğu ortaya çıktı böylece.
Wattpad’i çok seven Türkiye yasaklayan ilk ülke oldu
Ancak Türkiye çok sevdiği bu uygulamanın tarihinde bir ilke imza attı. Wattpad Türkiye’den erişime kapatıldı. Böylece Türkiye Wattpad’i yasaklayan ilk ülke oldu.
İfade Özgürlüğü Derneği’nin kurucularından hukukçu Prof. Dr. Yaman Akdeniz’in yaptığı açıklama ile Ankara 10. Sulh Ceza Mahkemesi’nin neden böyle bir karar verdiğini anlattı. Wattpad platformu Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının talebiyle 5651 sayılı Kanunun 8/A maddesi kapsamında erişime engellenmiş, yani sansürlenmiş. 8/A Maddesi kapsamında “yaşam hakkı, ile kişilerin can ve mal güvenliğinin korunması, milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması sebeplerinden bir veya bir kaçına bağlı olarak” erişim engelleme kararı verilebiliyor.”
1. Wattpad platformu, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının talebiyle 5651 sayılı Kanunun 8/A maddesi kapsamında erişime engellenmiş ve sansürlenmiş. 👇 https://t.co/RoA9GjLLd7
— Yaman Akdeniz (@cyberrights) July 17, 2024
Ancak bu açıklama da platformun hangi gerekçeye bu madde uyarınca engellendiğini açıklamıyor. Yaman “Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Wattpad platformu ile ne sorun gördü ve 8/A maddesi ile nasıl bir bağlantı kurdu bilemiyorum, çünkü hakimlik kaleminden kararı alamadık. Sadece sözlü bilgi ile yasal dayanağını öğrendik” diyor.
Wattpad’in Türkiye’de ofisi yok. 10Haber’in ulaştığı kaynaklara göre uygulamanın sahibi olan şirket yasağı ilk başta anlamamış, erişim engelinden de haberleri olmamış. Birkaç haftadır devam eden altyapı problemlerinden kaynaklanmış olabileceğini düşünmüşler. Wattpad’in Türkiye’deki erişim engeli hakkında bir açıklama yapması bekleniyor.
Türkiye Yayıncılar Birliği de bu sansür kararına karşı çıkıyor. Birlik yaptığı açıklamada “Wattpad, 2006 yılından beri mevcut, global olarak erişime açık ve aylık 90 milyondan fazla kullanıcısı bulunan bir platform. Hem ülkemizde hem dünyada, özellikle genç yazarların keşfedilip kitaplarının yayımlanmasına yararı olan bu platformun kullanımı açısından Türkiye dünyada üçüncü sırada yer alıyor. Bugün ülkemizde Wattpad’den yetişen ve kitapları yayınevleri tarafından yayınlanmış, kitap fuarlarında, imza günlerinde uzun okur kuyrukları oluşturan pek çok genç yazarımız var. Ülkemizde pek çok erişim engeli deneyimimizden sonra şimdi de Wattpad’e mahkeme kararıyla erişimin engellenmiş olması son derece olumsuz bir durum yaratmaktadır. Her zaman söylüyoruz, kitap dünyasının herhangi bir paydaşına getirilen bu tür engeller hem yazma hem okuma hakkına müdahale anlamına gelmektedir” diyor.
Yasağa gidilen yol: Wattpad hedef gösterilmişti
Wattpad’in büyük bir kullanıcı kitlesi var. Ve kullanıcılar istedikleri konu hakkında yazabiliyorlar. En sevilen tema da romantik ilişkiler. Dolayısıyla cinsellik de hikayelerin başrolünde.
Son dönemde siyasi içeriklerin de sayısı arttı. Belli ki platformun bu önlenemez yükselişi ve içerikler kimileri tarafından çok hoş karşılanmadı. Özellikle muhafazakar dünyada uygulamanın gençler üzerinde olumsuz etki yarattığını söyleyen açıklamalar son zamanlarda yapılıyordu. Hatta Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı “Türkiye’de Yaygınlaşan Wattpad Kullanımı ve Zararları” başlıklı bir çalışma yayınlamıştı. Çalışmada Wattpad üzerinden “dinsizleştirme” ve “eşcinselliği normalleştirme” propagandası yapıldığı iddia ediliyordu.
Wattpad’in paltosundan çıkan yazarlar ve filmler
Öyle ki Wattpad’den yazılan kitapların birçoğu dijital platformda kalmadı. Yayınevleri bunları basmaya başladı. Hatta New York Times’in en çok satanları arasına girenler var. Kimisi ise beyazperdeye uyarlandı.
Hatta birini tüm dünya izledi. Takvimler 2011 yılını gösterirken bir ‘Alacakaranlık/Twilight’ kitapları hayranı seriyi o kadar sevdi ki bu hikayeden ilham alarak kendi evrenini yaratmak istedi. Yazdıklarını Snowqueens Icedragon (karlar kraliçesinin buzdan ejderhası) takma ismiyle internette yayınladı. Hikayesi o kadar sevildi ki bu hayran ürünü uyarlama başlı başına bir fenomene dönüştü. O seri, gerçek adıyla Erika Mitchell’ın (yazdıkları E L James mahlasıyla yayınladı) yazdığı erotik aşk romanı ‘Grinin Elli Tonu’ydu. Kitap çok ilgi gördü, devamı geldi, İngiltere ve Amerika’da satış rekorları kırdı, okurlar arasında fenomene dönüştü. Sonra da sinemaya uyarlandı.
Türkiye’de Büşra Küçük’ün yazdığı çok satan ve internet üzerinden 100 milyondan fazla okunan ‘Kötü Çocuk’ serisi de beyazperde uyarlanmıştı. Yine Sümeyye Koç’un Wattpad’de yazmaya başlayıp sonra raflarda yerini alan ‘Hercai’ romanı dizi oldu ve TV’de yayınlandı.
Büşra Yılmaz’ın aynı isimli kitabından uyarlanan Deniz Coşkun’un 2017 yılında yönettiği ‘4N1K’ başka bir örnek. Örnekleri çoğaltmak mümkün. Kitapların ve filmlerin nitelikleri üzerine çeşitli tartışmalar da var. Ancak başka bir şey daha var: Görmezden gelemeyeceğimiz, yükselen bir tür bu. Beyza Alkoç da bunun başarılı örneklerinden biri. Wattpad’de yazdığı kitaplar basıldı, çok satanlar listesine girdi, ilgi gören kitabı geçen sene ‘3391 Kilometre’ sinemaya uyarlandı.
Halihazırda kitlesi olan bir yazarı -hiç tanınmasa bile- okunma sayısına göre basabiliyor. Okunacağının garantisi diyebiliriz Wattpad’i görüntülemeleri için.
Maça Kızı 8 serisinin yazarı Dilara Pamuk.
Wattpad yazarı Dilara Pamuk: Kitabım içeride kaldı!
Dilara Pamuk da adını Wattpad üstünden duyurdu. Pamuk ‘Maça Kızı 8’ adlı romanıyla geniş bir okur kitlesine ulaştı. 10 milyonları aşan okuma sayısı Artemis Yayınları’nın Pamuk’un kapısını çalmasına vesile oldu. Pamuk’un seride yayımlanmış üç kitabı var. Ayrıca Wattpad üstünden yazmaya devam ediyor. Erişim engeli kararı ise onu şaşırtmış ve çaresiz bırakmış: “Kitabım içeride kaldı” diyor.
Pamuk uygulamanın kullanıcılarına yazdıklarını, isimlerini yayınevinde ve okura ulaştırma konusunda önemli bir aracı olduğunu düşünüyor. Artık yayınevlerinin Wattpad kitaplığı oluşturduğunu anlatıyor: “Wattpad ücretsiz bir uygulama. Ne yazmak ne de okumak için para ödüyorsunuz. Gençlerin, yazıyla uğraşanların bir şekilde desteklenmesi, yazdıklarını birilerine ulaştırma çabası çok kıymetli. Yayınevleri de bunun farkında. Uygulama üzerinde çok okunan isimleri bünyelerine dahil ederek çok satmayı garanti ediyorlar.”
Pamuk’un ‘Maça Kızı 8’ kitabının devam bölümü okurlar tarafından merakla bekleniyor. Ama kendisinin de dediği gibi kitabı içeride kaldı! Pamuk da erişim yasağıyla ilgili açıklama bekliyor. Yazar “Ne olacak, ne yapacağız şu an için bilmiyorum, uzun vadeli bir şey düşünemiyorum ben de” diyor:
“Alternatif bir çözümü yok. Bana çözüm olarak ‘blog aç’ deniyor. Ancak anlık çökmeler yaşanabilir. Kitap satışında bile internet siteleri çöküyor. Normal bir internet sitesinin çökmeme ihtimali yok, zira bir iki saat içinde 75 bin tekil kullanıcı yazdıklarımı okumak için uygulamaya giriyor.”
Yasağa isyan eden uygulamanın kullanıcılarından VPN (Uzaktan erişim yoluyla farklı ağlara bağlanmayı sağlayan İnternet teknolojisi) önerisi de geldi. Pamuk bunun da geçici bir çözüm olduğunu düşünüyor: “VPN ile girmek bir çözüm değil ve bana kalırsa, bizi konunun odağından uzaklaştıran, durumu normalmiş gibi gösteren bir şey. Hiçbir şekilde birilerinin kitap yazdığı, birilerinin ise kitap okuduğu, yazanın da okuyanın da yalnızca gönül bağıyla kurulan bu ücretsiz alışverişe razı olduğu bir siteye yasak getirilemez, bu kabul edilemez.”
Yolu Wattpad’den geçen ‘Ama Gitme, Lavinia’ ve ‘Pom!’ kitaplarının yazarı Elif Öner ise uygulamanın okuma alışkanlığına etkilerine dikkat çekiyor:
“Wattpad her yaş grubundan, her türlü okuma zevkine sahip zihni bir araya getiren, bireylerin istedikleri içeriklere kolaylıkla ve ücretsiz olarak erişmelerini sağlayan, yalnızca kitap okumaya değil gençlerin hayal güçlerini zenginleştirmelerine, ifade yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olan bir platform. Bir yazar olarak da bir okur olarak da bu erişim engelinden müthiş üzüntü duyuyorum.”
Sosyal medyada isyan: Wattpad’i açın!
Wattpad’i büyük bir çoğunluk tarafından da niteliksiz ve edebi kaygılardan uzak içerikleri nedeniyle eleştiriliyor. Okuma alışkanlıklarını, edebi zevkleri bir kenara bırakalım. Wattpad de artık birçok haber sitesi, Wikipedia, Ekşi Sözlük gibi engellenen bir platform. Edebiyatın niteliğini ve geleceğini sık sık konuştuğumuz, yayıncılık dünyasının “Ne yapılmalı, nasıl olmalı?” sorularını kendine sorduğu bugünlerde sansür başlığının altına bir de Wattpad eklendi.
Uygulamanın üreticileri ve kullanıcıları da hem erişim engelinin bir an önce kalkmasını hem de bu kararın neden alındığını anlamak istiyorlar. Seslerini duyurmak için sosyal medyada da #wattpadigeriaçın etiketiyle paylaşım yapıyorlar. Seslerini duyurabilecekler mi bekleyip göreceğiz.
Oyunlar ve Bulmacalar