Beynimiz sadece birkaç saniye içinde bile olayları beklentilerimize göre şekillendiriyor olabilir

Facia gibi geçen bir takım çalışmasında hatayı kimin yaptığından şatafatlı bir düğünde kimin ne taktığına kadar, geçmişte kalan olayları yanlış hatırlamamız normal bir durum. Ancak araştırmacılar, yakın geçmişteki anılarımızda dahi hatalar yapabileceğimizi söylüyor.

Çalışmanın Amsterdam Üniversitesi’ndeki başyazarı Dr. Marte Otten, en kısa sürede bile hafızamıza tamamen güvenemeyeceğimizi söylüyor. Otten, özellikle de dünyanın nasıl olması gerektiğine dair güçlü beklentilerimiz olduğunda, sadece bir buçuk saniye içinde bile hafızamızın solduğunu ve aradaki boşluğu beklentilerimize göre doldurduğumuzu belirtti.

Plos One dergisinde yer alan makalede, yapılan daha önceki araştırmalarda ters döndürülmüş bir harf gösterildiğinde insanların genellikle harfi doğru yönde gördüklerini söylemesine dikkat çekildi. Bu durum önceki çalışmalarda katılımcıların şekli yanlış görmeleriyle ilişkilendirilse de Otten ve meslektaşlarının şüpheleri vardı. Zira onlar bunun hafıza oyunundan kaynaklandığını düşünüyordu. Otten, “Yani onun ters olduğunu görüyorsunuz ama hafızanız bunu kaydederken işler ters gitmeye başlıyor” diyor.

Araştırmacılar, bu hipotezlerini kanıtlamak için toplamda 348 katılımcı üzerinde çalıştı. Önce basit görsel bellek görevlerini tamamlayabildiklerinden emin olunan katılımcılara bir çember içinde altı ya da sekiz harf gösterildi. Bu harflerden bir iki tanesi yansıtılmış yani ters olarak sunuldu. Birkaç saniye sonra katılımcılara yalnızca dikkatsizliklerini ölçmek için ikinci bir harf çemberi daha gösterildi. Daha sonra katılımcılardan birinci çemberde belirli bir konumda olan hedef şekli bir dizi seçenek arasından seçmeleri ve bu seçimlerine ne kadar güvendiklerini puanlamaları istendi.

Cevaplarına oldukça güvendiklerini söyleyen 23 katılımcıdan elde edilen sonuçlar, en yaygın hatanın hedef şeklin yansıtılan versiyonunu seçmek olduğunu ortaya koydu. Bu hata, hedef şeklin kendisi yansıtılmış bir harf olduğunda ise daha sık yaşandı. Katılımcıların yüzde 37’si, kendilerine yansıtılmış bir harf gösterildiğinde gerçek bir harf gördüğünü belirtirken, tersi senaryoda bu oran yüzde 11’e düştü.

Ekibe göre bu hatalar, şekillerin görünümündeki benzerlikten ziyade, katılımcıların alfabe bilgisinden ve dolayısıyla da beklentilerinden kaynaklanıyor. Ayrıca katılımcıların cevaplarını yüksek bir özgüvenle bildirmeleri, sonuçların sadece tahminlerden kaynaklandığı ihtimalini de ortadan kaldırıyor.

Sesleri hep kulaklarımda: Türkiye’nin muhteşem dublaj sanatçıları