Tıpta devrim, 100 milyonlarca hastaya umut: Çin’de diyabet hastası gen tedavisiyle iyileştirildi

Çinli bilim insanları diyabetle mücadele eden hastalara umut olacak bir tedavinin kapılarını aralamış olabilir. Dünyada ilk kez bir hastanın diyabeti kök hücre tedavisiyle iyileştirildi. 25 yıldır Tip 2 diyabet hastası olan 59 yaşındaki bir kişi hastalığın ciddi komplikasyonlarla karşı karşıyaydı. Pankreası artık insülin üretmiyordu, bu yüzden 2017’de böbrek nakli olmak zorunda kalmıştı. Günde birden fazla kez insülin kullanıyordu.

Tarihler 2021’nin temmuz ayını gösterdiğinde bu hastaya yenilikçi bir kök hücre nakli yapıldı, yani aslında gen tedavisi uygulandı. Nakilden 11 hafta sonra hastanın ilaçlarla telafi etmeye çalıştığı insülin ihtiyacı ortadan kalktı. Kan şekeri seviyelerini kontrol etmek için ağızdan aldığı ilaçların dozu da kademeli olarak azaltıldı. Hasta bir yıl sonra ilaç kullanmayı tamamen bıraktı. Şanghay Changzheng Hastanesi araştırmacılarından Yin Hao ilerleyen zamanlarda yapılan muayenelerde hastanın pankreas adacıklarının tıkır tıkır çalıştığını, yani vücudunun doğal biçimde insülin ürettiğini gördüklerini belirtiyor. Hasta 33 aydır insülin kullanmıyor.

Diyabet, vücudumuzun gıdaları enerjiye dönüştürme şeklini etkileyen kronik bir hastalık. Normalde tükettiğimiz yiyecekler basit bir şeker olan glikoz haline gelene kadar parçalanır ve kan dolaşımına girer. Kan şekeri seviyelerini düzenlemek için gerekli olan insülin pankreas adacıklarında üretilir ama diyabette bu sistem bozuk haldedir. Ya vücut yeterince insülin üretmez ya da ürettiği insülini etkili bir şekilde kullanamaz.

Kan şekeri seviyelerinin dengede kalamaması sonucu zaman içinde hastada kalp hastalığı, görme kaybı ve böbrek hastalığı gibi ciddi yan etkiler görülebilir. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’ne göre diyabeti tümden ortadan kaldıracak bir tedavi henüz geliştirilmiş sayılmaz. Hastalar sorunu aldıkları ilaçlarla geçici olarak çözmeye çalışıyor.

Bilim insanları kök hücre kültürlerinden pankreas adacıklarına benzer hücreler oluşturabilecekleri bir tedavi yöntemi üzerinde çalışıyor. İşte 10 yılı aşkın bir çalışmanın ardından Çinli bilim insanları sonuç almaya çok yaklaştı. Araştırmacılar hastanın kendisine ait kan hücrelerini kullanarak bunları laboratuvar ortamında pankreas adacıkları dokusu olarak yeniden üretti.

Dünya genelinde en çok diyabet hastası Çin’de. Uluslararası Diyabet Federasyonu’na göre ülkede 140 milyon diyabet hastası var. Bunların yaklaşık 40 milyonu ömür boyu insülin iğnesine mahkum. Dünya geneline vurduğumuzda Çin’deki diyabet hastaları tüm diyabet hastalarının çeyreğini oluşturuyor. Bu da devletin sağlık yükünü artırıyor. BBC’nin 2023’teki haberinde Sağlık Bakanlığı’nın Uluslararası Diyabet Federasyonu’ndan paylaştığı verilere göre Türkiye’de 20-79 yaş grubunda yaklaşık yedi milyon diyabet hastası var. Bu rakamın toplam yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde 15’ine denk geldiği belirtiliyor.

Araştırmacılar hücre tedavisini genele yayabilirlerse hastaları hayatları boyunca ilaç yükünden kurtarabileceklerine inanıyor. Ama şimdi tedavinin etkilerini görmek için daha fazla hasta üstünde deneme yapılması gerekiyor.

Şanghay Changzheng Hastanesi, Çin Bilimler Akademi’ne bağlı Moleküler Hücre Bilimi Mükemmelleştirme Merkezi ve Renji Hastanesi ortaklığında gerçekleştirilen çalışma Cell Discovery dergisinde yayınlandı.

Obezitenin başkomutanı şeker: Bağımlılıktan kurtulan kilo verir. Ama nasıl?