Maymun Çiçeği virüsü yayılıyor: Ölümler en fazla nerede, kimler risk altında?

Maymun Çiçeği olarak da bilinen mpox virüsü, iki yıl aradan sonra yeniden tüm dünyanın gündeminde. Afrika’dan sonra Avrupa’da da İsveç’te görülmesi yetkilileri alarma geçirdi. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), maymun çiçeği olarak da bilinen mpox virüsü nedeniyle küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti.  WHO’nun tavsiyesinden bir gün önce de Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, maymun çiçeğiyle bağlantılı olarak kıta çapında halk sağlığı acil durumu ilan etmişti. Şimdi de Avrupa endişe içerisinde.

İsveç, yakın temas yoluyla yayılan viral bir enfeksiyon olan mpox’un daha bulaşıcı olan varyantının Afrika dışında ilk kez görüldüğünü doğruladı. İsveç Halk Sağlığı Kurumu Genel Müdürü Olivia Wigzell bir basın toplantısı düzenleyerek vakanın Afrika’dan ülkelerine geldiğini söyledi. Wigzell, virüsü taşıyan kişinin gözetim altında olduğunu ifade etti.

Çin de teyakkuza geçti

Çin’den yapılan açıklamada da önümüzdeki altı ay içinde ülkeye girecek kişi ve malların mpox açısından taranacağı ifade edildi. Çin gümrük idaresinden yapılan açıklamada, salgının görüldüğü ülkelerden seyahat eden, mpox vakalarıyla temas etmiş veya semptom gösteren kişilerin “ülkeye girerken gümrüklere beyanda bulunmak için inisiyatif almaları” gerektiği belirtildi. Açıklamada, mpox vakalarının görüldüğü bölgelerden gelen araçların, konteynerlerin ve eşyaların da sterilize edilmesi gerektiği belirtildi.

Ölümlerin yüzde 96’sı Kongo’da görüldü

Bu yılın başlarında bilim insanları Kongo’daki bir maden kasabasında, bulaşanların yüzde 10’unu öldürebilen ölümcül bir mpox varyantının ortaya çıktığını bildirmişti. Uzmanlar, bu varyantın daha kolay yayılabileceği uyarısında bulunmuşlardı. WHO’ya göre sadece Afrika’da bu yıl virüsle bağlantılı 537 ölüm yaşandı, toplam vaka sayısıysa 15 bin 600’ü geçti. Bu, geçen yıl boyunca kıtada görülen toplam vaka sayısının şimdiden geçildiği anlamına geliyor. Şu ana kadar tüm vaka ve ölümlerin yüzde 96’sından fazlası tek bir ülkede, Kongo’da yoğunlaşmış durumda.

Washington’daki Georgetown Hukuk Fakültesi’nde profesör ve halk sağlığı uzmanı olan Lawrence Gostin The Guardian’a verdiği demeçte, “Avrupa kıtasında bir vakanın ortaya çıkması mpox’un uluslararası alanda hızla yayılmasına yol açabilir. İsveç’teki bir vaka büyük olasılıkla Avrupa’da tespit edilmemiş düzinelerce vaka anlamına geliyor” diye konuştu.

Cambridge Üniversitesi’nden Dr. Brian Ferguson da Afrika’daki salgının şiddeti ve yayılımı göz önüne alındığında İsveçli bir gezginde görülen vakanın endişe verici olduğunu ancak şaşırtıcı olmadığını söyledi. Ferguson, “Şu anda ithal edilen mpox vakalarını durduracak herhangi bir mekanizma bulunmadığından, burada ve dünyanın diğer bölgelerinde muhtemelen daha fazlası olacaktır” dedi.

Nasıl bulaşır?

Mpox’un çoğunlukla cinsel ilişki de dahil olmak üzere enfekte kişilerle yakın temas yoluyla yayıldığı biliniyor. Enfekte kişinin yakınında bulunmak hatta nefes almak da buna dahil. Virüs açık yaralar, solunum yolu ya da gözler, burun veya ağız yoluyla da bulaşabiliyor.

Virüsün bulaştığı çarşaf ve nevresim, giysiler ve havlular gibi nesnelere dokunarak da hastalık yayılabiliyor. Maymunlar, sıçanlar ve sincaplar gibi enfekte hayvanlarla yakın temas da başka bir tehlike unsuru. 2022’deki küresel salgın sırasında virüs çoğunlukla cinsel temas yoluyla yayılmıştı.

Vakaların çoğu cinsel olarak aktif olan kişilerde ve erkeklerle cinsel ilişkiye giren erkeklerde görülüyor. Birden fazla partneri olan veya yeni cinsel partneri olan kişiler de risk altında olabilir.

İkinci kez küresel acil durum

WHO, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde ortaya çıkan ve diğer ülkelere de yayılan mpox nedeniyle iki yıl içinde ikinci kez küresel acil durum ilan etti.  2022 yılında da maymun çiçeği için küresel acil durum ilan edilmiş, o dönemde Türkiye’de virüsle bağlantılı beş vaka görüldüğü açıklanmıştı.

Türkiye’de durum ne?

Sağlık Bakanlığı özellikle Afrika kıtasında görülen M çiçeği (mpox) virüsü vakasına Türkiye’de rastlanmadığını ve henüz herhangi bir kısıtlama veya ek tedbir ihtiyacının bulunmadığını bildirmişti. Bakanlığın açıklaması şöyleydi: “Özellikle Afrika kıtasında görülen M çiçeği (mpox) hastalığı vakasına Türkiye’de 2024 yılında rastlanmamıştır. Ülkemizde henüz herhangi bir kısıtlama veya ek tedbir ihtiyacı bulunmamaktadır. Bakanlığımızca gerekli çalışmalar yürütülmekte, bilim kurulumuz ve sağlık altyapımızla süreç hassasiyetle takip edilmektedir.”

‘Maymun çiçeği varyantı’ uyarısı: Tehlike artıyor, DSÖ acil durum ilan etti