Muhtemelen bu yeme bozukluğunu ilk kez duyuyorsunuz: AFRID

7 yaşında bir kız çocuğu anne-babasına artık yiyeceklerden korkmak istemediğini anlatıyor. Doğum günü partilerine, restoranlara gitmek istemiyor ve evinde kurulan sofraya bile oturmak istemiyor. CNN International’a konuşan Michelle kızı Hannah’nın yemek nedeniyle anksiyete duyduğunu anlatıyor. Bebeğinin yemekle ilgili sorunu olduğunu ilk kez mamadan katı gıdalara geçiş yaptığında fark ediyor. Hannah uzatılan yiyecekleri yemeyi reddediyor ya da ağzından çıkarıyor. Bu bebeklerde çok sık görülen bir reaksiyon olsa da, burada söz konusu olan şey çocuğun yemek seçmesi değil.

Biraz daha büyüdükçe bir şey değişmiyor; yediklerinin sayısı bir elin beş parmağını geçmiyor, çok da spesifik bir listesi var üstelik. Örneğin yeşil Pringles.

Hannah şimdi sekiz yaşında ve Kaçıngan/Kısıtlayıcı Gıda Alımı Bozukluğu (AFRID-Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder) tedavisi görüyor. Kaçıngan/Kısıtlayıcı Gıda Alımı Bozukluğu nadir görülen bir yeme bozukluğu. Anoreksiya veya bulimiya nervoza gibi yeme bozukluklarından farklı olarak, bu tanı konanların vücutlarının şekliyle ya da boyutlarıyla ilgili bir endişesi yok. 

ABD’nin Maryland eyaletindeki Yeme Bozukluğu Merkezi direktörü Kate Denise AFRID’i olanların kendini güvende ve rahat hissettiği çok kısıtlı sayıda yemek olduğunu anlatıyor.

Çok yeni sayılabilecek bu tanı ABD’de doktorlar ve otoriteler tarafından rehber kabul edilen Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’na 2013’te girdi.

Nedir?

Tam olarak nedir bu AFRID? Cevap yine uzmanından, Southern California Üniversitesi Yeme Bozuklukları Laboratuvarı direktörü Dr. Stuart Murray’den geliyor:

“Kalori alımını kısıtlamaktan ziyade AFRID tanısı konan insanlar yiyeceklerini dokusuna veya hissiyatına göre kısıtlıyor. Tükettiği yiyecek çeşitliliği ve miktarı azalıyor. Belli bir dokusu, kokusu, tadı olan ve hatta belli bir marka gıdayı tüketememek gibi örnekler var. Bazı vakalarda yemek yerken boğulmak gibi travmatik deneyim yaşayan insanlar da görülebiliyor. Genelde çocuk yaşlarda başlıyor ancak her yaştan hastada görülebiliyor.”

Yemek seçmekten farkı ne?

Çocukların yemek seçmesi ve bazı yemekleri yemekten kaçınması sık görülen bir şey, ancak Dansie AFRID için durumun bu olmadığının altını çiziyor. Aradaki farkı anlamanın yollarından biri yeni bir yemekle karşılaşıldığında yaşanan anksiyete seviyesi.

Yemek seçenler tabaktaki istemedikleri belli bir yemeğin yanındakini yiyebilir. Ancak AFRIS tanısı konanlar tabakta ‘kabul edilemez’ bir yemek varsa o tabaktan hiçbir şey yiyemez.

Üstelik AFRID’i olanların yemediği yemekler listesi birkaç parçadan oluşmuyor. Genelde bu yeme bozukluğu olanların yiyebildiği yalnızca  5-10 yemek var. Daha iyi tatları ayırt edebilme yetilerine de sahip olduklarından örneğin makarna sosunda farklı bir marka kullanıldığında hemen fark ederler.

Ne yapmalı?

Yapılmış yeterince çalışma olmadığından bu yeme bozukluğuna dair tıp dünyasının da öğrenmesi gereken çok şey var. Ancak Dr. Murray her hastalıkta olduğu gibi erken müdahalenin önemli olduğuna dikkat çekiyor: “Aksi halde yemedikleri yemekler listesi çok uzayabilir.”

İlaç kullanımının faydasına dair pek veri bulunmuyor. Bilişsel davranışçı dahil olmak üzere terapinin faydalı olduğu biliniyor.

AFRID gelişim bozukluğu, kilo kaybı gibi durumlara neden olabiliyor. Özellikle büyüme çağındaki çocuklarda beslenmenin önemini de hesaba katınca gerekli müdahalenin yapılması şart.

Pişmanlık ve suçluluk hissettiren yeme bozuklukları: Bulimiya ve tıkınırcasına yeme