Sağlık Bakanlığı bu sefer teknoloji bağımlılığına karşı uyardı: Çocukların gelişimi için risk

Teknoloji bağımlılığı, günümüzde dijital cihazların çocuklar arasında aşırı kullanımının yol açtığı önemli bir sorun. Akıllı telefonlar, tabletler, bilgisayarlar ve oyun konsolları gibi teknolojik cihazlara sürekli maruz kalan çocuklar, bunlara bağımlı hale geliyor. Bu bağımlılık çocukların fiziksel sağlığını olumsuz etkiliyor. Örneğin uzun süreli hareketsizlik obeziteye, göz yorgunluğuna ve uyku düzensizliklerine yol açabilir. Ayrıca teknoloji bağımlılığı çocukların sosyal gelişimlerini de zayıflatır. Dikkat bozuklukları, kaygı ve depresyon gibi zihinsel sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu durum çocukların hem akademik hem de kişisel gelişimleri için ciddi anlamda riskli.

Sağlık Bakanlığı da ‘Halk Sağlığı Haftası’ kapsamında bugün teknoloji bağımlılığıyla ilgili bir uyarı yayınladı. Bakanlık bebeklik ve erken çocukluk döneminde ebeveynlerinin açıklamaları olmadan ekran aracılığıyla verilen bilginin öğrenilmesinin mümkün olmadığını belirtti.

‘Ekran karşısında yalnız bırakılan çocukta gelişimsel gerilik’

Bebeklik ve erken çocukluk dönemi olan 0-6 yaşın beyin gelişimi, dil ve konuşma gelişimi, sosyal beceri gelişimi, güvenli bağlanma ilişkisi gelişimi, sağlıklı iletişimsel ve sosyal davranışların gelişimi açısından çok önemli bir dönem olduğuna dikkat çekilen açıklamada özellikle 3 yaştan küçük çocukların anne ve babayla karşılıklı sosyal etkileşimde bulunmasının çocuğun dil, bilişsel ve motor becerilerinin, sosyal ve duygusal gelişiminin desteklenmesi açısından oldukça gerekli olduğu belirtildi.

Açıklamada “Bu dönemde çocuğun yaşına ve gelişimine uygun olarak anne babaların çocuklarıyla sevgi ve bağlılığı güçlendirecek oyunlar oynaması, onlara masal anlatması, kitap okuması, şarkı, ninni söylemesi çocuğun zekasını, hayal gücünü, iletişimini ve yaratıcılığını geliştirir” dendi.

Ayrıca bilimsel olarak 3 yaş altındaki çocukların teknolojiden ve internetten kendi başlarına bir şey öğrenmelerinin mümkün olmadığı anlatıldı: “Bebeklik ve erken çocukluk döneminde, ebeveynlerinin açıklamaları olmadan ekran aracılığıyla verilen bilginin öğrenilmesi mümkün değildir. Çocuğun ekran karşısında yalnız başına bırakılması sonucunda çocukta gelişimsel gerilikler ortaya çıktığı bilimsel olarak ispatlanmıştır.”

‘4-6 yaş arası dönemde teknoloji kullanımı ebeveyn eşliğinde olmalı’

Toplum temelli çalışmalarda 0-6 yaş aralığına tekabül eden bebeklik ve erken çocukluk döneminde uzun süre televizyondan, tabletten ve telefondan içerik seyretmenin çocukta dil, bilişsel, sosyal ve duygusal gelişim alanlarında gecikmelere yol açtığı görüldüğü bildirilen açıklama şöyle: “Bu gelişimsel sorunlar da ileri çocukluk döneminde, zihinsel esneklik, empati ve dürtü kontrolü fonksiyonlarının olumsuz gelişmesinde risk faktörleridir. Öte yandan 4-6 yaş arası dönemde teknoloji kullanımının mutlaka ebeveyn eşliğinde olması ve günde en fazla 20-30 dakika ile sınırlı olması gerekmektedir. Özellikle okul çağındaki çocukların ve gençlerin problemli bilişim teknolojileri kullanması, sosyal ilişkilerin olumsuz yönde etkilenmesine, aile bağlarının zayıflamasına, akademik başarının veya iş başarısının düşmesine neden olabiliyor. Bununla birlikte teknolojiye hızlı ve rahat erişim imkanı kumar bağımlılığının gelişme riskini de artırıyor. Öte yandan teknolojinin ve internetin eğitim ve bilgi sağlama amaçlarıyla kullanılmasının aşırı ve zararlı kullanımı azaltabileceği saptanmıştır. Anne babaların çocuklarıyla birlikte sosyal ortamlarda kaliteli vakit geçirmesi, çocukların ve gençlerin yetenek ve becerilerinin sportif ve sanatsal faaliyetlerle desteklenmesi onların çok yönlü gelişimleri açısından faydalı olacaktır.”

Ne yapmalı?

Açıklamada bunların yanı sıra anne babaların ve hatta toplumun tamamının bilişim teknolojilerini bilinçli, güvenli ve etkin kullanmasının sağlanması için 0-3 yaş arası çocukların kesinlikle ekranla tanıştırılmaması, 4-6 yaş arası çocuklarını teknolojiyle tanıştırmayı isteyen anne babaların, kendilerinin çocuklarına eşlik etmesi koşuluyla ve çocuğun yaşına ve gelişimine uygun bir içerikle ve günde en fazla 20-30 dakikayı geçmeyecek sürede çocuklarına teknolojiyi kullandırması tavsiyelerine yer verildi.

Sağlık Bakanlığı’nın ebeveynlere yönelik hazırladığı ‘Teknoloji Bağımlılığı Ebeveyn Rehberi 2023’ belgesine de bu kapsamda ulaşılabilir.