İlk dört madde yine gündemde: Özel sert çıktı, Kurtulmuş ‘algı operasyonu’ dedi

Seçim döneminden bu yana anayasa tartışmaları gündemde. İktidar tarafı mevcut anayasanın 12 Eylül ürünü olduğunu belirtiyor ve yeni anayasa için de çalışmalar yapıyor. Muhalefet de daha demokratik bir anayasadan yana ama önce AYM kararlarının uygulanmasını istiyor. Ancak bu şekilde iktidara güvenebileceklerini vurguluyor.

Bu tartışmalar sürerken Meclis’e AK Parti listelerinden dört vekil gönderen HÜDA PAR’ın geçen ayki çıkışı siyaset arenasını sertleştirdi. Çünkü onlar anayasanın dördüncü maddesinin değişmesini istiyor. Anayasanın dördüncü maddesi ilk üç maddenin değiştirilemeyeceğine ve bunun teklif dahi edilemeyeceğine hükmediyor. 

Peki ilk üç madde ne?

Madde 1- Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.

Madde 2- Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.

Madde 3- Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Millî marşı İstiklal Marşı’dır. Başkenti Ankara’dır.

HÜDA PAR’ın lideri Zekeriya Yapıcıoğlu 12 Eylül’de şöyle demişti:

“Ahmağa anlatır gibi tek tek söyledim, buna rağmen anlamamakta ısrar ediyorlar. Biz, anayasanın 4’üncü maddesi olmasın diyoruz. Kameraya bakarak söyleyeyim bir daha. Anayasa’nın 4. maddesi olmasın diyoruz. Anayasa’da değiştirilemez maddeler olması demek değiştirilemez dediğiniz maddelerin hepsini değiştirelim anlamında değildir. Anayasa’nın 4. maddesine karşıyız. Tamam mı anladınız mı? 4. madde gelecek nesillerin iradesine ipotek koymaktır. Diğer maddeleri oturalım beraber yazalım. İlk dört madde değil, 4. madde.”

Bu sözleri siyasette epey bir tartışılmış ve özellikle muhalefetin sert tepki gösterdiği bu sözlerle ilgili MHP lideri Devlet Bahçeli ve Cumhurbaşkanı Erdoğan da net konuşmuştu. Erdoğan “İlk dört maddeyle sıkıntımız yok” derken, Bahçeli bir gün sonra “Anayasanın ilk 4 maddesine şaşı bakanlar bizim için yok hükmündedir” demişti.

Anayasa’ya Erdoğan da girdi: İlk dört maddeyle ilgili tartışma yok

Genel beklenti üst perdeden gelen bu açıklamaların ardından konunun kapandığı yönündeydi ama öyle olmadı. Anayasa’nın ilk dört maddesi bir kez daha tartışılmaya başlandı. Tartışmayı başlatansa Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan sonra devlet protokolünün en tepesindeki isim olan TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş’tu.

Sosyal medyada TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş’un günler önce yaptığı açıklama gündem oldu.

Kurtulmuş Gazi Üniversitesi’nde yaptığı konuşmada anayasa yapım sürecine dair şöyle bilgi veriyordu: ”Önce hangi usulle yapacağınızı ortaya koymanız lazım ki ondan sonra esasları doğru bir şekilde tartışabilesiniz. Herkesin fikrini ortaya koyacağı, şeffaf bir sürecin yönetilmesi, müzakerelerin de gerçek bir şekilde yönlendirilmesi şarttır. TBMM Başkanlığı’nın üzerine düşen bu şeffaf müzakere sürecini yönetebilmektir.”

Daha sonra anayasanın üçüncü maddesine dair kavramsal bir eleştiri yaptı: 

“Bu devletin aslı millettir. Devlet milletin işlerini iyi yönetmek için vardır. Mesela çok sıradan gibi gözüken, Anayasada yer alan ‘Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür’ tabiri bu perspektiften bakıldığında değiştirilmelidir. Çünkü devletin ülkesi olmaz, devletin milleti olmaz. Bu metnin ‘milletin gücü üzerine yükselen devlet anlayışı’ ile yeniden ele alınmasının önemli olduğunu düşünüyorum.”

Bu konuşmanın yeniden haber olmasıyla siyasiler ve kurumlardan tepki geldi. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş,  Zafer Partisi lideri Ümit Özdağ ve eski İYİ Parti lideri Meral Akşener art arda açıklama yaptı. Bu tepkileri haberimizden okuyabilirsiniz.

Tepkiler dün de sürdü.

Özel’den sert tepki

Datça Belediye Başkanlığı’nı ziyaret eden CHP lideri Özgür Özel burada yaptığı açıklamada “HÜDA-PAR ‘Anayasa’nın ilk dört maddesi tartışılsın’ dedi. Geçen aylarda sordum, kıvırdılar. Numan Kurtulmuş dedi ki ‘Devletin milletiyle ve ülkesiyle bir bölünmez bütün olduğu ifadesi yanlış.’ Güya entelektüel bir tartışma başlatacak” diye konuştu.

Özgür Özel şöyle devam etti: 

“Hiç oynamaya gerek yok! Elini uzatanın eli kırılsın. Anayasa’nın ilk dört maddesinden orayı okuyunca şunu anlıyorsun; ‘Türkiye Cumhuriyeti devletiyle, milletiyle, ülkesiyle bölünmez bir bütündür.’ Nokta. Tayyip Bey HÜDA-PAR’a bir şey diyemiyor. Bahçeli HÜDA-PAR’a bir şey söylemiyor. Numan Bey HÜDAPAR’ın alanını genişletecek, hesapta entelektüel tartışma açıyor. Biz Türkiye Cumhuriyeti’nin vatandaşlarıyız. Biz hep beraber bir ve beraberiz. Devletimizle, milletimizle, ülkemizle birlikte bir bütünüz. Bayrağımız belli, başkentimiz belli, kurucumuz belli. Bunlarla sorunu olanlar da belli. İlk dört maddeye el uzatanın elini kıracağız.”

İYİ Parti Genel Başkanı Müsavat Dervişoğlu sosyal medya hesabından Numan Kurtulmuş’a şöyle tepki gösterdi:

“Bunların içinden çıktığı siyasi geleneğin devlet, millet ve vatan tanımı yoktur. Düşmanı oldukları ve yıllarca yönetmelerine rağmen bir türlü barışamadıkları Türkiye Cumhuriyeti Devletinin tüm değerlerine ve kurumlarına hasımdırlar. Anayasa üzerinden başlatmak istedikleri tartışmalarla hem kendilerine hareket alanı yaratacaklar hem de devlet ve millet düşmanlarına cüret ve cesaret verip, siyaseten bundan beslenecekler. Bu oyuna düşmeyeceğiz! ‘Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür.’ NOKTA!..”

Tartışmaya Beştepe’den bir isim de katıldı

Kurtulmuş’un sözlerine bir değerlendirmede içeriden geldi. Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkan Vekili Mehmet Uçum, Kurtulmuş’un sözlerine “metodoloji yanlışı” dedi.

Mehmet Uçum X hesabı üzerinden Kurtulmuş’un adını anmadan verdiği “Bir Pazar görüşü” başlıklı yanıtında Anayasanın “Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür” hükmünün madde kenar başlığında da yer aldığı üzere devletin bütünlüğüne ilişkin olduğunu belirtip “Bir ulusun/milletin ülkesiyle ve devletiyle birlikte varlığını koruması ancak egemen devletin bütünlüğünü korumasına bağlıdır. Buradaki yaklaşımın ileri sürüldüğü gibi milleti baskılamakla hiç bir ilgisi yoktur. Sistemsel normları geçmişin pratik sorunları üzerinden değerlendirmek temel bir metodoloji yanlışıdır” dedi.

Mehmet Uçum mevcut düzenlemedeki “Türkiye Cumhuriyeti devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür” anlayışını öne çıkarmanın doğru yaklaşım olacağını belirtip “Ayrıca küresel emperyalizmin ve uzantısı neoliberal siyasetlerin genelde milli devletlere, özelde ise Türkiye’ye karşı geliştirdikleri hasmane tavırlara da etkili bir karşı çıkış olur” yorumu yaptı.

Başdanışman Uçum bununla birlikte kendi değişiklik önerisini paylaşarak “Tam da bununla bağlı olarak Anayasanın 6. Maddesinin ilk fıkrası olan “Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir” hükmünün de ilk dört madde kapsamına alınması konuşulmalıdır” ifadelerini kullandı.

Uçum bu önerisini de “Buna göre yeni anayasada “Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir” hükmünün ilk dört madde kapsamına alınması içeride milli egemenliğe ortak olmaya çalışan gayri meşru yapılara ve odaklara, dışarıda ise milli egemenlikleri sınırlamaya hatta tasfiyeye çalışan küresel emperyalizmin neoliberal siyasetlerine bir meydan okuma ve kararlılık tavrı olur” diyerek savundu.

Kurtulmuş’tan ‘algı operasyonu’ savunması

Yeni anayasa çalışmalarına ilişkin Cenevre’de konuşan Kurtulmuş yapılan tartışmanın bir algı yönetimi olduğunu savunarak şöyle dedi:

“Şimdi öncelikle bir kez daha söyleyeyim bugüne kadar Anayasa ile ilgili konuşmaktan hep çekindim. Partiler arasında güzel bir birliktelik olursa bizim zihnimizden geçen TBMM’de 400’ün üzerinde oyla Anayasa geçsin. İlk 4 madde ile ilgili herhangi bir tartışma söz konusu değildir. İlk 4 madde hakkında tartışma başlatılması sürece zarar verir. 3’üncü madde ile ilgili tartışma tamamen algı yönetimidir.”

Bahçeli de ilk dört madde için atakta: İsim vermeden HÜDA PAR’ı ciddiye almadığını söyledi