Bir yarıştan çok daha fazlası: Fransa Bisiklet Turu’nu izleme rehberi

Duru Eroğlu

Bu yıl 110. kez düzenlenecek olan Fransa Bisiklet Turu bugün, 182 kilometrelik bir etapla başlıyor. Fransa Turu’nda ilk etaplar bisikletçiler için fiziksel olarak kolay, mental olarak gergin olur. Başlarda genelde düz profile sahip rotalar koşulsa da bisikletçilerin aklında önlerindeki üç zorlu hafta vardır. Pelotonda doğru yeri kapma çabalarını, beklenmedik kazaları daha ziyade ilk günlerde görürüz.

Tur Bask ülkesinde başlıyor

Bu sene de aynılarının olacağını tahmin etmek çok zor değil. Fakat bir farkla. Yarışa Bask ülkesinde başlıyoruz. Birinci etapta bisikletçiler, bölgenin nüfus olarak en kalabalık şehri Bilbao’da geniş bir tur atacak. Daha önce Bask Turu ve Clasica de San Sebastián gibi ünlü yarışlardan alışık olduğumuz patlayıcı tırmanışlarla dolu üç etap, genel klasmancıların durumunu ilk haftadan gözler önüne serecek.

Kadrolu hikayeler… Sahadaki gelin, İngiltere Kraliçesi’ne giden çiçekler, Cruyff’un Atatürk sevgisi

Tabii ilk etap Wout van Aert, Mathieu van der Poel ve Tom Pidcock üçlüsünün ilk randevusuna da sahne olacak gibi gözüküyor. Küçüklüklerinden beri hem yol bisikleti hem de cyclo-cross yarışlarında birbirlerine rakip olan van Aert ve van der Poel, yine aynı branşlarda onlara karşı yarışan Pidcock ile bu seneki turun heyecanını katlayacak isimler arasında. Van Aert 2021 Fransa Bisiklet Turu’nda zamana karşı, sprint ve dağ etapları kazanarak çok yönlülüğünü göstermişti. Bu sene de takım lideri Vingegaard’ya destek olmanın yanında kendi bireysel hedefleri de olduğunu söylüyor. Van der Poel ve Pidcock ise muhtemelen daha ‘özgür’ bırakılacaklar. Takım kararları her ne olursa olsun, bu üç ismi 21 etabın sonunda kazananlar listesinde görmemiz epey muhtemel.

Yeşil vadileri, dağ köyleri, yeryüzünün el değmemiş doğasının etrafında kıvrılan sessiz ve sakin rotalarıyla ünlü Bask Ülkesi’nde bisiklet, kültürün gerçek bir parçası. Neredeyse her şehrin kendi yarışı, ‘bisiklet pub’ları var. Antrenman yapmaya uygun bir bölge olmasının yanı sıra birçok bisiklet takımı ve yarışçı da çıkarıyorlar. En önemlisi de dünyaya nam salmış bir bisiklet hayranı kitlesine sahipler. Seyirciler bisikletçilerin her birini isimleriyle desteklemekten, bisiklet hakkında konuşmaktan, günlerini etapları takip ederek ve yol kenarında biraz da partileyerek geçirmekten büyük zevk alıyor. Dünyanın herhangi bir bölgesinde herhangi bir yarışta elinde bayrağıyla koşturan bir Bask görebilirsiniz. Bu kültürün Fransa Turu heyecanıyla daha da görünür olacağını tahmin etmek çok zor değil. O yüzden ilk üç etaptan en az birini takip etmek bu kültüre tanıklık etmenin bir yolu olabilir.

Bastille Günü’nde Fransız rüyası

Bask’ta geçen üç etaptan sonra Fransa’nın güneyinden ülkeye giriş yapan rota daha beşinci etaptan Pireneler’e ulaşacak. Özellikle de sprinterler için zorlu geçen dağ etapları bu kez erkenden başlıyor.

14 Temmuz ise Fransızlar için önemli bir gün. Fransa Turu’nun bir etabı Bastille Günü’ne denk gelir hep. O günkü etap görkemlidir. Fransızlar yol kenarlarında her zamankinden daha coşkuludur. Bir de ev sahibi bir bisikletçi kazanırsa değmeyin keyiflerine. En son 2017’deki ‘Fransız tutulması’nda Warren Barguil 2005’ten beri yapılamayanı gerçekleştirmiş ve bu özel günde çizgiyi ilk geçen isim olmuştu. Bu seneki Bastille Günü’nde Grand Colombier tırmanışı olacak. Etabın favorisi olabilecek gözde Fransızlar Thibaut Pinot ile takım arkadaşı David Gaudu. Bir de benim çok da radikal olmayan seçimim Aurelien Paret-Peintre var. Bu etabın ardından gelen dört zorlu dağ etabıyla sarı mayo, yani genel klasman birincisi büyük oranda belirlenecektir.

‘En güzel gol’ hangisi?

Olağan Şüpheliler

Fransa Turu’nu bir önceki edisyonla karşılaştırmamak olmaz. Hele ki 2022’deki yarış bu derece görkemli geçmişken. Ancak geçen yıldan farklı olarak bu seneki rotada göze çarpan belki de ilk nokta yalnızca tek bir bireysel zamana karşı etabının olması. İkinci dinlenme gününden sonra koşulacak 16. etap, bütün turun tek zamana karşı etabı. Ki bu da 22 kilometrelik dağlık bir zamana karşı. Yani aerodinamik duruşları kuvvetli, kendi başlarına yüksek güç üretebilen saf zamana karşıcılara uygun bir etap değil. Bu yılki Fransa Ulusal Yol Bisikleti Şampiyonası’nda zamana karşı şampiyonu olan Remi Cavagna için kötü bir haber bu. Bu sene Remi’yi pelotonun önünde çalışıp takım liderlerini korurken görmemiz çok daha muhtemel.

Son yıllarda alışık olduğumuz uzun zamana karşı etaplarıyla dolu Fransa Turu rotalarına ters düşen bu seçim genel klasman dizilişini nasıl etkiler şimdiden ön görmek kolay değil. Sonuçta Tadej Pogacar hiçbir zaman sadece zamana karşı performansıyla kazanan bir yarışçı olmadı. Tabii Jonas Vingegaard da öyle.

Hazır lafı gelmişken konuşmamız gereken önemli bir konu var: Pogacar ve Vingegaard. Artık ikisi de ‘dünkü çocuk’ değil. Evet, hala çok gençler. Öyle ki Pogačar hala gençlere verilen beyaz mayo klasmanında da yarışıyor. Fakat onlar bu turun en büyük iki genel klasman favorisi. 2020 ve 2021 Fransa Bisiklet Turu şampiyonu Pogacar ve geçen senenin kazananı Vingegaard bu sene de zirvede baş başa kalabilir. Hem tırmanış finişlerinde hem de genel klasmanda. 2022 İtalya Bisiklet Turu’nun şampiyonu Jai Hindley, beklenmedik zamanlarda yaptığı ataklarıyla ünlü Mikel Landa, Fransızların umudu Gaudu ve yüzündeki acı çeken ifadeye zamanla aşina olduğumuz Enric Mas da sarı mayo için yarışacak diğer adaylar.

İsmail Kartal, Ali Koç’u kurtarabilir mi?

Tabii bisiklet yarışları sadece genel klasmandan ibaret değil. Dağların kralı, en savaşçı bisikletçi, en iyi takım gibi kategorileri de bulunan yarışta her bisikletçinin bir gayesi var. Bir de yeni hikayeler yazmak isteyen eski tanıdıklar var. Puan klasmanında yedi kez birinci olup yeşil mayoyu sırtına geçiren Peter Sagan emeklilik öncesi son kez yarışa geliyor. Mark Cavendish Fransa Turu’ndaki toplam 34 etap galibiyetini 35’e çıkararak efsanevi Belçikalı bisikletçi Eddy Merckx’i geçip rekorun tek sahibi olmaya çalışacak. Kolombiyalı Egan Bernal geçen sene geçirdiği ağır kazanın ardından ilk kez bir büyük tur yarışına geri dönecek. 2023 Fransa Bisiklet Turu daha başlamadan birçok hikâye sunuyor.

Bisiklet sporunun en zorlu anlarına şahit olduğumuz bu büyük yarış için heyecanın dozu şimdiden yükseldi. İzlemeye yeni başlayanlar için bambaşka bir dünyanın kapılarını açan, sıkı takipçilerinin ise sıcak yaz günlerini onsuz geçiremediği Fransa Turu’nun yine görkemli ve bir o kadar da keyifli geçeceğine şüphe yok.

Mayolar ne anlama geliyor?

Tüm haftalık yarışlarda ve ‘büyük tur’ olarak adlandırdığımız üç haftalık yarışlarda farklı klasmanların birincilerini gösteren mayolar bulunur. Fransa Turu’nda da durum böyle. Tüm etapların bitirilme süreleri toplandığında turu en kısa sürede tamamlayan bisikletçi genel klasman liderliğine yükselir ve ‘sarı mayo’nun sahibi olur. Turun bitiminde ‘sarı mayo’nun sahibi olan kişi Fransa Bisiklet Turu’nu kazanır.

Genel klasmana etki eden bir de etap bonusları var. Bu zaman bonusları, etabı ilk üç sırada bitiren bisikletçiler için sırasıyla +10, +6 ve +4 saniye olarak veriliyor. Bonus saniyeler bisikletçilerin yarışı bitirdiği süreden düşülüyor ve genel klasman sürelerine etki ediyor.

Beyaz mayo, sarı mayo ile aynı klasman sıralamasını kullanıyor fakat yarıştaki 26 yaş altı bisikletçilere veriliyor. Eğer 26 yaş altındaki bir bisikletçi genel klasman lideri olduysa beyaz değil sarı mayo giyiyor.
Tırmanış kapılarından ve zirve finişlerinden toplanan puanların lideri beyaz üstüne kırmızı puantiyeli mayo giyiyor ve ‘dağların kralı’ olarak adlandırılıyor. Düz bölümlerde geçilen sprint kapılarından ve sprint finişlerinden toplanan puanların lideri ise ‘yeşil mayo’nun sahibi oluyor.

Anadolu Efes’ten efsanesine böyle elveda dedi: Blokların efendisi

Bu etaplar kaçmaz!

1. Etap Bilbao – Bilbao (182km): Bask kültürüyle dolu ilk etap hem ilk günün heyecanı hem de inişli çıkışlı yollardan sonra gelecek gergin finişi ile kaçırmamanız gerekenler arasında.

6. Etap Tarbes To Cauterets – Cambasque (144.9km): Yarışın başlarında görmeye pek alışık olmadığımız zirve finişleri bu yılki edisyonda ilk haftadan karşımıza çıkıyor. Etabın ortasında çıkılacak Tourmalet yokuşu ‘hors categorie’ olarak adlandırılıyor ve yarıştaki en zor yokuş türü.

9. Etap Saint-Leonard-de-Noblat – Puy De Dome (184km): 1988’den beri ilk defa çıkılacak olan Puy de Dome, bu senenin en beklenen etaplarından biri. Mathieu van der Poel’ün dedesi ünlü bisikletçi Raymond Poulidor’un yaşadığı bölgeden başlayacak olan etap Puy de Dome’un zorlu yollarında bitecek. Hem başı hem de sonuyla birçok hikâyeye sahne olabilir.

17. Etap Saint-Gervais-Mont-Blanc – Courchevel (165.7km): Kraliçe etap. İki tane birinci kategori yokuşla başlayan etap, hors kategori bir yokuşun ardından alışık olduğumuz şekilde zirve finişi ile değil teknik bir inişle bitiyor. Bir yarışta yokuşları ve irtifa kazanımıyla en zorlusu kraliçe etaplarını izlemek her zaman zevklidir. Bu sene de öyle olması epey muhtemel.

Fransa Bisiklet Turu’nun enleri

Turu en fazla kazanan isimler…

1 – Jacques Anquetil, Fransa, 5 kez (1957, 1961, 1962, 1963, 1964)

Eddy Merckx, Belçika 5 kez (1969, 1970, 1971, 1972, 1974)

Bernard Hinault, Fransa 5 kez (1978, 1979, 1981, 1982, 1985)

Miguel Indurain, İspanya 5 kez (1991, 1992, 1993, 1994, 1995)

5 – Chris Froome, Büyük Britanya 4 kez (2013, 2015, 2016, 2017)

6 Philippe Thys, Belçika, 3 kez (1913, 1914, 1920)

Louison Bobet, Fransa, 3 kez (1953, 1954, 1955)

Greg LeMond, ABD 3kez. (1986, 1989, 1990)

Turda en fazla etap zaferi yaşayan isimler…

1 – Eddy Merckx, Belçika, 34 kez

Mark Cavendish, Büyük Britanya, 34 kez

3 – Bernard Hinault, Fransa, 28 kez

4 – Andre Leducq, Fransa, 25 kez

5- Andre Darrigade, Fransa 22 kez

26 yaşındaki bisikletçi Gino Mader hayatını kaybetti

2023 Fransa Bisiklet Turu güzergahı

Etapların geçeceği yerler ve uzunlukları şöyle:

1. etap (1 Temmuz): Bilbao (İspanya), 182 kilometre (Tepe)

2. etap (2 Temmuz): Vitoria-Gasteiz – San Sebastian (İspanya), 208,9 kilometre (Tepe)

3. etap (3 Temmuz): Amorebieta-Etxano (İspanya) – Bayonne, 187,4 kilometre (Düzlük)

4. etap (4 Temmuz): Dax – Nogaro, 181,8 kilometre (Düzlük)

5. etap (5 Temmuz): Pau – Laruns, 162,7 kilometre (Dağ)

6. etap (6 Temmuz): Tarbes – Cauterets, 144,9 kilometre (Dağ)

7. etap (7 Temmuz): Mont de Marsan – Bordeaux, 169,9 kilometre (Düzlük)

8. etap (8 Temmuz): Libourne – Limoges, 200,7 kilometre (Tepe)

9. etap (9 Temmuz): Saint-Leonard-de-Noblat – Puy de Dome, 182,4 kilometre (Dağ)

10. etap (11 Temmuz): Parc Vulcania – Issoire, 167,2 kilometre (Tepe)

11. etap (12 Temmuz): Clermont Ferrand – Moulins, 179,8 kilometre (Düzlük)

12. etap (13 Temmuz): Roanne – Belleville-en-Beaujolais, 168,8 kilometre (Tepe)

13. etap (14 Temmuz): Chatillon-sur-Chalaronne – Grand Colombier, 137,8 kilometre (Dağ)

14. etap (15 Temmuz): Annemasse – Morzine, 151,8 kilometre (Dağ)

15. etap (16 Temmuz): Les Gets – Saint Gervais, 179 kilometre (Dağ)

16. etap (18 Temmuz): Passy – Combloux, 22,4 kilometre (Bireysel zamana karşı)

17. etap (19 Temmuz): Saint-Gervais-les-Bains – Courchevel, 165,7 kilometre (Dağ)

18. etap (20 Temmuz): Moutiers – Bourg en Bresse, 184,9 kilometre (Tepe)

19. etap (21 Temmuz): Moirans-en-Montagne – Poligny, 172,8 kilometre (Düzlük)

20. etap (22 Temmuz): Belfort – Le Markstein, 133,5 kilometre (Dağ)

21. etap (23 Temmuz): Paris, 115 kilometre (Düzlük)