Amerikan borsalarında kritik hafta: 2001’dekine benzer bir çöküş kapıda mı?

Ekonomi gazeteciliğine 1995 yılında başladım. 1990’ların ikinci yarısı internet ekonomisinin doğum dönemiydi. Çoktan unutulan adıyla “yeni ekonomi” dünya ekonomi medyasının manşetlerinden inmiyor, Google, Amazon, Facebook gibi şirketlerin öncülüğünde Nasdaq’ta rekor üzerine rekor kırılıyordu.

O dönemde ben de yöneticisi olduğum Sabah grubunun aylık ekonomi dergisinde sık sık yeni ekonomiye dair kapaklar yayınlıyordum. Bu sayede satışlarımızda büyük bir artış olmuş ve geleneksel ekonomiden şaşmayan rakibimiz Capital dergisini yakalamıştık.

O çılgınlık 2001 yılında Nasdaq’taki çöküşe kadar sürdü. 1995 ile 2000 arasında beş kat değerlenen Nasdaq’taki düşüş yüzde 77’yi bulacak, dev şirketlerin değerlerinden milyarlarca dolar silinecekti. Çöküşe kimse şaşırmadı, çünkü Nasrettin Hoca’nın dediği gibi tencerenin doğurduğuna inananlar ölebileceğini de biliyordu.

Bu masal da bir çöküşle sona erer mi?

2000’lerin başındaki bu çöküş hikayesi şimdi aklıma nereden geldi? Çünkü Amerikan borsalarında geçen yıl yapay zeka hisseleri öncülüğünde çılgın bir ralli yaşandı. Yapay zeka ile özdeşleşen Kaliforniya merkezli şirket Nvidia’nın hissesi son bir yılda yüzde 150’ye yakın değer kazandı. New York borsası SP 500 endeksi sırf bu yıl 37 kez, Nasdaq 100 endeksi ise 25 kez rekor kırdı. Bu yükseliş akla ister istemez 1990’lardaki ralliyi getiriyor. O masal fena bitmişti, bu masal da çöküşle sona erer mi?

Bu konu Amerika’da ne zamandır tartışılıyor, evet diyen de var, hayır diyen de. Evet diyenlerin argümanı, ki aralarında dev yatırım kuruluşlarının analistleri var, bu rallide de fiyatların çok şiştiği ve bir balon oluştuğu biçiminde. Fiyatların çok şiştiğini fiyat/kazanç başta olmak üzere değerleme oranlarının çoğu şirkette olağanın çok üstüne çıkmasından anlıyoruz.

Buna karşılık 1990’lar ile kıyasın yanlış olduğunu ve bu rallinin farklı olduğunu söyleyen var. Çünkü 1990’lardaki rallide şirketlerin o anki ciro ve kârları değil gelecekte elde edecekleri varsayılan büyük cirolar ve kârlar fiyatlanıyordu. Yani ortada bir hayal fiyatlaması vardı aslında. Bu sefer farklı, Nvidia başta olmak üzere özellikle yapay zeka şirketleri her bilanço döneminde beklentileri yeniyor, öngörülerin çok üstünde kâr ve bilançolar açıklıyorlar.

Piyasa yakın zamana kadar ikinci görüşe, yani yükselişin devam edeceğine inanıyordu. Ama son bir ayda hava değişti, Nvidia başta olmak üzere teknoloji şirketlerin hisselerinde yüzde 10’a varan düşüşler oldu. Bu henüz ne bir çöküş ne de bir düzeltme. Ama piyasalar tetikte, düşüşün her an daha da derinleşebileceği endişesiyle ilk kötü haberde satışa geçmeye başladılar.

Geçen hafta Google ve Tesla’nın bilançoları beklentinin altında kalınca Amerikan borsalarında yapay zeka ve teknoloji şirketlerinin öncülüğünde sert bir düşüş oldu. Bu hafta Microsoft, Apple, Facebook, Amazon bilançolarını açıklayacak. Beklentileri yenerlerse ne âlâ, ama Google ve Tesla gibi hayal kırıklığı yaratırlarsa yeni düşüşler görebiliriz.

Ralli ne zaman kaldığı yerden devam eder?

Amerikan borsalarının kaderini belirleyecek asıl an ise Nvidia ağustos sonuna doğru bilançosunu açıkladığında gelecek. Bugüne kadar piyasanın beklentilerini hep yenen Nvidia yine tahminlerin üstünde veriler açıklarsa ralli kaldığı yerden devam edebilir. Ne de olsa FED’in, yani Amerikan Merkez Bankası’nın da Eylül ayında faiz indirimlerine başlayacağı tahmin ediliyor (FED’in para politikasını gevşetmesinin borsalara olumlu yansıması bekleniyor). Ama eğer Nvidia ağustosta teklerse, yani bilançosu beklentilerin altında kalırsa, bir çöküşe yol açar mı bilmem ama ciddi bir düzeltmeye yol açacak bir düşüşün fitilini ateşleyebilir.

Nvidia, Microsoft ve Apple’ı geride bırakarak dünyanın en değerli şirketi oldu

Apple tepki çeken iPad Pro reklamını yayından kaldırıyor: Hedefi ıskaladık, özür dileriz