Bazı bürokratların ballı maaşlarına tırpan geliyor

Bugün açıklanacak kamuda tasarruf tedbirleri kapsamında “ballı maaş” olarak bilinen, bürokratların birkaç şirketten maaş alma uygulamasına büyük tırpan geliyor. Kamunun iştiraki olan yerlerde görev alıp maaş alan bürokratlar kendi maaşı kadar bölümünü alıp gerisini bütçeye aktarmak zorunda kalacak.

Bugün Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından bir süredir hazırlıkları süren kamudaki tasarruf tedbirleri kamuoyuna açıklanacak. Bu tedbirlerle birlikte yılın ikinci yarısında bütçeden 100 milyar TL’yi aşkın tutarda tasarruf sağlanacağı belirtiliyor.

Açıklama öncesi basına sızan haberlere bakılacak olursa kamu kuruluşlarından mal ve hizmet alımlarında en az yüzde 10 oranında tasarruf yapmaları istenecek. Bununla birlikte kırtasiye, otomobil alım ve kiralama, bina kiralama ve satın alma işlemlerinin, acil durumlar dışında artık yapılamayacağının tedbirlerle hükme bağlanması bekleniyor.

Önemli tasarruf kalemlerinden birini de yatırım harcamalarının oluşturması bekleniyor. Sulama, enerji ve demiryolu dışındaki, bitimine daha uzun süre bulunan kamu yatırımlarının büyük ölçüde dondurulması gündeme gelecek.  Bitirilmesine kısa süre ve düşük tutarda maliyeti kalmış kamu yatırımlarının ise biran önce bitirilmesi imkanının tasarruf paketinde yer alacağı  tahmin ediliyor. Bu yolla yatırım ödeneklerinde genel olarak yüzde 15 oranında bir tasarruf yapılacağı belirtiliyor.

Bunun yanı sıra kamuya personel alımlarında da önemli kısıtlamalar getirilmesi bekleniyor. Sağlık ve eğitim gibi acil ihtiyacı olan sektörlerdeki personel alımlarının kapsam dışında tutulması, diğer kamu kuruluşlarında ancak emekli olan personel kadar yeni personel alımına izin verilmesinin gündeme gelmesi bekleniyor. Bakan Şimşek’in baştan beri düşündüğü bu tasarruf kalemlerinin hepsi için Cumhurbaşkanı’ndan onay alınıp alınmadığı bu günkü açıklama ile belli olacak.

En fazla iki maaş kadar gelir

Aldığımız bilgilere göre kamuoyunda “ballı maaş” olarak bilinen, bazı bürokratlar ve bakan yardımcılarının kamunun hissesi bulunan büyük şirketlerde yönetim kurulunda yer alıp çok yüksek maaşlar alması uygulamasının büyük ölçüde tırpanlanacağı anlaşılıyor. Buradaki sistem “yönetim kurulu üyeliğinden aldığın maaş ancak kendi kurumundan aldığın maaş kadar olacak” üstüne kurulacak. Yönetim kurulu üyeliğinden kendi maaşın kadar olan kısmın üstü otomatik olarak bütçeye alınacak. Örneğin 100 bin TL maaş alan bürokrat bir şirket yönetim kurulu üyeliğinden 250 bin TL maaş alıyorsa, bunun 100 bin TL’sini yine alabilecek ama geriye kalan 150 bin TL bütçeye gelir yazılacak. Bu tür ballı maaşların telekomünikasyon sisteminde yer alan Türk Telekom. Turkcell, Türksat gibi aslında özel hukuk kapsamındaki kamu hissesi olan şirketlerde rastlanıyor. Yanı sıra enerji, ulaştırma gibi sektörlerde birçok bakan yardımcı ve bürokrat yüksek maaş alabiliyorlar.

Bu arada kendi görevi dışında sadece bir yerde çalışan değil, 3-4 yerde çalışan ve maaşlar alan bürokratlar, bakan yardımcıları ve eski siyasetçiler olduğunu biliyoruz. Bu çerçevede, asıl maaşı dışında ancak bir yerden daha aynı miktarda maaş alınmasına izin verileceğini, iki yerden fazla yerden maaş alıyorsa, bu maaşların  tümüyle bütçeye alınacağı hükmünün getirilmesi bu sistemin gereği gibi gözüküyor. Ancak bugün açıklanacak pakette bu konunun ne şekilde detaylandırıldığını henüz bilmiyoruz.

Simgesel tasarruflar konuşulacak

Bugün açıklanacak kamuda tasarruf paketinin ardından birkaç konunun kamuoyu tarafından tartışılmasını bekliyoruz. Bunlardan ilki tasarruf tedbirlerinin mali olarak ne kadar bütçe kısıntısı sağlayacağı konusunda olacak. Kabaca 100 milyar TL’lik bir tasarrufun bu paketle birlikte oluşması bekleniyor. Ancak bununla birlikte 100 milyar TL’nin gerekli sıkılığı sağlayıp sağlayamayacağı, bu rakamın Merkez Bankası’na enflasyonla mücadele konusunda ne kadar katkı sağlayacağı da tartışılacak.

Bununla birlikte tasarruf tedbirleri denince kamuoyunun beklediği “simgesel tasarruf kalemleri”nin pakette yer alıp almadığı ister istemez konuşulacak. Bunlardan ilki tasarruf tedbirlerinin Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nı etkileyip etkilemediği olacak. Hem Cumhurbaşkanlığı bütçesinden yapılan Yeni saraylar gibi yatırımlara verilecek ödenekler, hem de Cumhurbaşkanlığı’nın cari harcamalarının bu tasarruftan etkilenip etkilenmeyeceği tartışılacak.

Bununla birlikte yeni tasarruf tedbirleri sonucu hala devlet yetkililerinin uzun konvoylarla boy gösterip gösteremeyeceği, yapılacak tasarruf kalemlerinin detayıyla birlikte gündem yapılacak. Yerel seçim yenilgisi ardından, kamu gücünü kullananların yaptığı aşırı harcamaların, şatafat görüntülerinin AKP’de bile sorun olmaya başladığını biliyoruz. Bu nedenle bu tasarruf tedbirlerini bu süreçte hayata geçirmek üç ay öncesine kıyasla, şimdi daha kolay olacaktır.

Bu arada kamu yöneticilerine, yasa ve genelgelerle düzenlenecek kamu tasarruf tedbirlerinin yürütülmesinde ek sorumluluklar verilmesi bekleniyor. Bu kurallara uymayan yöneticiler için müeyyidelerin uygulanacağı da pakette yer alabilir.

Kamuda tasarruf paketi pazartesi günü açıklanıyor