Seçim öncesine ilişkin veriler talepte sınırlı gerilemeye işaret ederken sıkı para politikası asıl etkisini bayram sonrası, yani mayıstan itibaren göstermeye başlayacak. Mayıs ayı tüm yıl sürecek sert daralmanın başlangıcı sayılabilir.
Ekonomi yönetimi seçim sonrasında tahmin ettiğimiz gibi mevcut ekonomik programın güçlendirilerek sürdürüleceği mesajları vermeye başladı. Bu konuda Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın da desteğini aldıkları anlaşılırken piyasalarda güveni sağlamak için yeni tedbirler üzerinde çalışılıyor. Hazırlıkların ne zaman tamamlanacağı, ne zaman Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın onayını alarak açıklanacağı ise şimdilik bilinmiyor.
Dün açıklanan 29 Mart’a ait Merkez Bankası verileri seçim öncesinde döviz rezervlerinde erimenin sürdüğünü, kredi kartı ve tüketici kredilerinin hâlâ canlı seyrettiğini ortaya koydu. Buna karşılık şirketlerin döviz hesaplarında çözülme yaşanırken vatandaşların hâlâ döviz hesaplarını büyütmeye devam ettikleri ortaya çıktı. Bununla birlikte KKM hesaplarında, daha önceki haftalarda duran erimenin, seçim öncesindeki haftada yeniden hızlanmaya başladığı görüldü.
Mart ayında ithalatta daralmanın devam ettiği ancak başta otomobil olmak üzere, tüketim malları ithalatında rekor artışlar yaşandığı da açıklandı. Kısacası seçim öncesinde “fiyatların seçim sonrasında daha da artacağı ve finansmanın zorlaşacağı” beklentisiyle harcamaların devam ettiği, talepte beklenen daralmanın bir türlü başlamadığı görüldü denebilir.
İktisatçılar seçim sonrasında talepteki daralmanın hızlanabileceğini, ancak uzun bayram tatili nedeniyle yeniden harcamalar artacağı için ekonomideki daralmanın asıl etkisinin Mayıs ayından itibaren görülmeye başlayacağını tahmin ediyor. O nedenle de, bir süre ara verilse de, geçen yılın üçüncü çeyreğinden itibaren uygulamaya giren sıkı para politikasının asıl sonuçlarının Mayıs ayından sonra alınacağı beklentisi içindeler.
Döviz girişi hızlandı
KKM’deki erimenin yeniden hızlanması ve şirketlerin döviz hesaplarındaki azalma, “seçim sonrası program devam edecek beklentisi” nedeniyle dövizden dönüşün başladığına ilişkin ilk işaretler olarak görüldü. Bu arada geçtiğimiz Salı gününden itibaren döviz rezervlerinde artışın başladığına şahit olduk.
Geçtiğimiz hafta sonu itibariyle, 2023 Mayıs ayından sonra döviz rezervleri yeniden dip yaptı. 29 Mart tarihinde swap hariç net döviz rezervlerinin eksi 65.5 milyar dolara gerilediği açıklandı. Bu haftanın ilk gününde de rezervdeki erime devam ederken Salı gününden itibaren rezervlerin yüklü sayılacak miktarlarda artmaya başladığını öğrendik. Salı günü yaklaşık 1,5 milyar dolarlık rezerv artışı olurken, Çarşamba günü de hemen hemen aynı miktarda artış yaşandı. İktisatçılar dün için de benzer bir artış beklediklerini söylediler.
Pazartesi günü rezervde erime yaşanırken, dövizde vadeli işlemlerin o gün başlaması nedeniyle, aynı zamanda kurlarda düşüş de başladı. Pazartesi öğleden sonra kurlarda küçük miktarlarda aşağı seyir izlenirken, Merkez Bankası’nın rezerv için döviz satın alıp kurlardaki inişi yavaşlattığı belirtiliyor.
Bayram sonrası herkes hissedecek
Bu döviz girişini değerlendiren iktisatçılar, hem kısa vadeli yabancı sermaye girişinin, hem de içeride döviz bozdurma işlemlerinin başladığını tahmin ediyorlar. 29 Mart tarihi itibariyle şirket döviz hesaplarının azalmasının bunu gösterdiğini kaydeden iktisatçılar, altın ve dövizdeki bozulmanın bayram öncesinde artmasını bekliyorlar. Özellikle küçük tasarruf sahibi vatandaşların seçim öncesinde kuyruklar oluşturup, altın ve döviz aldığını hatırlatan iktisatçılar, şimdi bayramda bu dövizlerin bozdurulup bir kısmının harcanmasının beklendiğini kaydediyorlar.
Bayramın ertesinde ise sıkı para politikasının daraltıcı etkileri, tüm kesimlerde daha güçlü hissedilmeye başlayacak. Seçim öncesinde tüketici kredileri ve ticari kredilerdeki artışların sürdüğünü gördük. Merkez Bankası, döviz sıkıntısı nedeniyle, seçim sonrasında alacağı bazı sert tedbirleri öne çekmek zorunda kaldı. Bu nedenle yükselen faizlere rağmen, sınırlı da olsa talebin devam ettiği gözlenirken, Merkez Bankası’nın sıkılaşmayı artırması ile birlikte faiz oranlarının bayram sonrası daha da yükseleceği tahmin ediliyor.
Merkez Bankası Nisan’da yeni bir faiz artışı kararı alır mı bilinmez ama artırmasa bile, politika faizinin uygulanması için genişlettiği yeni koridor sayesinde, piyasaları yüzde 53’e yakın oranlardan fonlamayı sürdürüyor. Bu oranla devam etse bile, piyasaların bayramdan sonra iyice sıkışması, bayramda çıkacak likiditenin hemen ertesinde çekilmesi bekleniyor.
Enflasyondaki artışın devam etmesi nedeniyle, çalışanlar hayat pahalılığını iyice hissetmeye başlayacak, iş dünyasının da krediye erişimi daha da zorlaşacak. Bu daralmanın boyutunu bundan sonra alınacak mali tedbirler de etkileyecek
Kısacası; sıkı para politikasının asıl etkisini, bayramdan sonra, tüm kesimler derinden hissetmeye başlayacak.
Merkez’den U dönüşü: İki gündür döviz satmıyor, alıyor
Oyunlar ve Bulmacalar