Sayın bakan, Kastamonulu hemşerilerinizin bundan haberi var mı: Sarımsak üretimi düştü, ithalat patladı

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın Gaziantep ziyaretinde dile getirdiği iki önemli konu, ülkemizin tarımsal üretim kapasitesini ve sarımsak üretimini yeniden gündeme getirdi. Ancak bu konular sadece toplantılarda dile getirilen istatistiklerden ibaret değil. Üreticinin sahada yaşadığı gerçek sorunlar ve Türkiye’nin tarımsal politikalarının yeterliliği üzerine düşünmemiz gerekiyor.
Yumaklı’nın tarımsal hasıla ile ilgili yaptığı açıklama kağıt üzerinde etkileyici görünse de, sahadaki üretici için aynı anlamı taşımıyor. Evet, Türkiye Avrupa’da tarımsal hasılada birinci sırada olabilir ancak bu başarı, gıda enflasyonu gibi ciddi sorunlarımızı çözmüyor. Eğer tarımsal hasılada birincilik gıda fiyatlarını düşürmeye yardımcı olsaydı, şu an Avrupa’nın en ucuz gıdasını tüketiyor olurduk. Ama durum tam tersine, enflasyonla boğuşuyoruz ve çiftçi, ürettiğinden kazanç sağlayamıyor. Bu noktada Bakan Yumaklı’nın bürokratlarına dikkat etmesi gerekiyor çünkü önceki bakanlar da benzer söylemlerle halkı tatmin etmeye çalışmıştı ancak bu tür söylemlerle sonuç alınmadığı ortada.
Diğer yandan kuru sarımsak üretimi ile ilgili açıklamalar da dikkat çekici. Türkiye’de üretimin artmasına rağmen ithalat rakamlarındaki patlama, üreticinin uluslararası rekabette zorlandığını gösteriyor.
Ülkemizde kuru sarımsak üretimi 57 ilde yapılıyor. Kuru sarımsak üretimi 2004 yılında 84 bin tonlardan %69 artışla 2023 yılında 142 bin tona çıktı. Geçen yıl 142 bin ton sarımsağın %23’ü Kastamonu, %19’u Gaziantep ve %13’ü Kahramanmaraş’ta üretildi. Üretim artışlarına rağmen bu yıl %9,3 azalışla 129 bin ton kuru sarımsak üretimi bekleniyor. Görüldüğü gibi bir önceki yıla göre 13 bin ton azalış var. Bu azalış kuru sarımsak ithalatını patlattı. 2023 yılında bin 730 ton sarımsak ithalatı yapılmışken daha bu yılın bitimine 4 ay kala 2 bin 782 ton kuru sarımsak ithal edildi.
Geçen yılın ilk sekiz ayında bin 205 ton olan sarımsak ithalatı bu yılın aynı döneminde %131 artışla 2 bin 782 tona çıktı. Son 25 yıla baktığımızda ise 17 bin ton sarımsak ihracatına karşı 86 bin ton ithalat yapıldı. Bu ihracat karşılığında 18 milyon dolar gelir elde ederken 159 milyon dolar para ödedik. Aradaki döviz farkı tam tamına 141 milyon dolar.
Şimdi Bakan Yumaklı her dört kuru sarımsaktan birinin Kastamonu’dan geldiğini bildiğine göre, ithal edilen her 10 sarımsaktan 8’inin Çin’den geldiğini Kastamonulu hemşerileriniz biliyor mu? Sayın bakan size kim ne söyledi bilmiyorum ama ister Kastamonulu sarımsak üreticisi isterse Gaziantepli sarımsak üreticisi olsun, onlar arasında olsa olsa tatlı bir üretim rekabeti olur.
Başa dönersek, Bakan Yumaklı’ya birkaç soru yöneltmem gerekir:
-2010 yılındaki tarımsal hasılamız ile bugünkü arasındaki fark ne kadar?
-Dünya genelinde diğer ülkeler bu süreçte tarımsal hasılalarını yüzde kaç artırdı?
Bu sorular, Türkiye’nin tarımsal başarı iddialarının gerçekçi bir temele dayanıp dayanmadığını ortaya koyacaktır. Sadece “Birinciyiz” demek yetmiyor. Asıl mesele, bu birinciliğin vatandaşın sofrasına nasıl yansıdığıdır. Üreticinin kazanamadığı, tüketicinin pahalı gıda tüketmek zorunda kaldığı bir tarım politikası başarılı olamaz.
Sonuç olarak, ülkemizin asıl ihtiyacı planlı ve sözleşmeli üretimin yaygınlaştırılmasıdır. Bakan Yumaklı’dan beklenen, çiftçinin üreterek kazandığı, vatandaşın ise ucuz gıdaya eriştiği bir tarımsal modelin hayata geçirilmesidir. Bu sorunun çözümü, sadece rakamlarla değil, sahada uygulanacak somut politikalarla mümkündür