İlişki durumu "karışık" günlerdeyiz. Bir anda "buharlaşan" olan sevgililer, yeni ilişkiyi eskisine "koltuk değneği" yapanlar, "yedek kulübesi"nde hep birilerini tutanlar... Neden duygusal "yatırım"ı tek kişiye yapamıyoruz?
New York Times bu hafta 2024 yılını belirleyen sağlık trendlerini açıkladı. Bu trendlerin arasında bağırsak sağlığı var, yıllık 40 bin dolarlık uzun yaşam – longevity programları (bu para karşılığında egzersiz, beslenme ve uyku koçluğu satın alıyorsunuz) var. “Hurkle-durkling” denilen (Türkçe’de benzer bir kelime olmamakla birlikte) genellikle tembellik etmek veya işten kaçınmak anlamında kullanılan sosyal medya oluşumu var (zamanını boş geçirmek, oyalanmak veya gereksiz işleri yaparak zaman harcamak anlamına geliyor).
Bizim konumuz ise flört ve ilişkiler. 2024 listesinde yer alan flört trendi “ghosting” yani “hayaletleşme”. Bu listeye göre 2024 yılında bir ilişki yaşıyorsanız ghosting’e maruz kalmanız kaçınılmaz. Herkesin bir ghosting hikayesi var. Kendinizi bir düşünün: Hiç bir arkadaşlık uygulamasında tanıştığınız biri ile mükemmel bir ilk randevu yaşadıktan sonra, bir sonraki randevular için planlar yaparken karşınızda kapı duvar tam bir sessizlik ile karşılaşmadınız mı? Ghosting işte bu. Açıklama yapmadan tüm iletişimi kesmek için kullanılan popüler bir terim. Maalesef modern flörtün kaçınılmaz bir parçası haline geldi.
Psikologlara göre bu durumu hazmetmek, açıkça reddedilmekten bile daha zor olabiliyor çünkü belirsizlik içeriyor. Tabii ki böyle bir duruma maruz kalınca ister istemez tüm ilişki gerçeklikleri sorgulanıyor. “Sorun bende mi, işaretleri nasıl anlayamadım, Yeterince zeki, yeterince çekici veya bir şekilde daha iyi olsaydım, o zaman bu olmaz mıydı? “ gibi sorularla resmen bir “özgüven krizi” başlıyor. Ghosting hala nispeten yeni bir araştırma alanı olsa da, bazı veriler ortaya çıkmaya başladı. Araştırmalar da ghosting sonucunda hissedilen reddedilme, kafa karışıklığı ve öz saygının azalması gibi duyguların gelecekteki ilişkileri de etkilediğini gösteriyor. İlginç olan kendisine ghosting yapılanların yüzde 67’si aynı başkalarına da aynı acıyı çektirdiğini ifade ediyor.
En kafa karıştırıcı ve sinir bozucu flört tecrübeleri ghostingle sınırlı değil. Bu tip flört isimlerinin hepsi birbirinden tuhaf, özellikle de Türkçeye çevrilince. Zombieing, Cushioning, Curving, Benching ve Breadcrumbing , son olarak Orbiting bunlardan bazıları. Mesela Zombieing denilince akla hemen Walking Dead dizisindeki zombiler geliyor. Doğrusu, bu da pek farklı değil. Sizi ghostlamış biri ölümden dönmeye ve sanki hiçbir şey olmamış gibi size mesaj veya DM yoluyla tekrar ulaşmaya karar veriyor.
Aman dikkat: bir Zombi tekrar hayalete dönüşebilir ve ilk seferden daha da kötü hissetmenize neden olabilir. Diğer taraftan, zaten bir ilişki içinde olan ve her ihtimale karşı başkalarıyla açıkça flört eden birini tanımlamak için cushioning deniyor. Bildiğiniz yastık yani. Cushions- Yastıklar flört edilen diğer kişiler manasında. Bunlar aslında zihinsel bir yedek plan ve ani bir ayrılık durumunda ilişkinin düşüşünü yumuşatmak için varlar. Curving de taktik olarak birisi size sürekli yanıt veriyor… ama bir buluşmayı örneğin her zaman son dakikada iptal ediyor. Açıkça ilgilenmediğini söylemiyor (belki de ‘nazik’ olma çabasından) ama sürekli kaçamak cevaplarına ve buluşma girişimlerinin eksikliğine bakılırsa, sizinle ilgilenmediği ortaya çıkabiliyor.
Geldik Benching (yedek kulübesi) ve Breadcrumbing (ekmek kırıntısı) stratejilerine. Yedek kulübesi birini “belki” kutusuna koymak, duygusal olarak saklı tutmak demek. İlişkide ileriye doğru da geriye doğru da hareket yok. Diğer olasılıkları kontrol ederken müsait olmanız için sizi kenara çekmiş oluyor. Ekmek kırıntısı biraz daha sinsi, çünkü onun başka seçenekler peşinde olduğunu kesin olarak bilmiyor olabiliyorsunuz. Ekmek kırıntısı yapan biri tam ayrılmaya hazır olduğunuzda, size bir kırıntı daha atıyor. Sizi oyunda tutuyor. Ekmek kırıntısı atmak, bir ilişkinin içinde olmadığınız halde içindeymişsiniz gibi hissettiriyor. Hadi hepsini anladık da orbiting de nedir dediğinizi duyar gibiyim. Orbiting (Yörüngeye oturtma) taktiğinde ilişkiyi sonlandıran kişi ayrılıktan sonra da o kişiyi sosyal paylaşım sitelerinde takip etmeye devam ediyor. Biri “karışık mesajlar” mı dedi. Karışık mesajlarla kafanızın allak bullak olduğu flört dönemine hoşgeldiniz!
2022 yılında yapılan bir araştırma ghosting ve orbiting arasında hangisi daha kötü diye kıyaslama yapıyor. Her ikisi de, bir ilişkinin aniden tüm iletişimden çekilerek ve açıklama yapılmadan tek taraflı olarak sona erdirilmesi durumunda ortaya çıkıyor. Ghosting, genellikle karşı tarafta büyük bir belirsizlik ve hayal kırıklığı yaratıyor. Ama Orbiting, kişide “Hala ilgileniyor mu” gibi sorulara ve karışık duygulara yol açabiliyor. Sonuçta ilişki fiziksel olarak iletişimi kesilmiş olsa da sosyal medyada veya çevrimiçi platformlarda varlığını sürdürüyor. Bu, karşı tarafın kafasını daha fazla karıştırabiliyor ve duygusal olarak daha yıpratıcı olabiliyor. Birbirine kıyasladığımızda Ghosting kötünün iyisi. En azından keskin ve net bir kesinti sunuyor. Kişi, iletişimin tamamen bittiğini biliyor ve bu durumla başa çıkmaya başlayabiliyor. Ghosting, ani bir kaybolma olduğu için şok etkisi yaratabiliyor ancak orbiting uzun süreli bir belirsizlik ve karmaşık duygulara neden olabiliyor.
Bana sorarsanız bu taktiklerin hepsi son derece sinir bozucu. Üstelik ben bu yazıyı yazarken bile daha güncel taktiklerin çıktığına eminim. Kişinin kafasında sürekli “Birinin hoşça kal demeyi umursamayacağı kadar değersiz nasıl olabilirim” sorusu dönüyor. Zor konuşmalardan, yüzleşmekten kaçınmayı bir noktaya kadar anlayabiliyorum. Ancak kabul edelim, esas derdimiz bir ilişkiye tam anlamıyla yatırım yapmaktansa, sürekli daha iyisini arama eğiliminde olmamız. Barry Schwartz’ın “Bolluk Paradoksu” Teorisi , insanların daha fazla seçeneğe sahip olduklarında karar vermekte zorlandıklarını ve genellikle daha az tatmin olduklarını savunuyor.
Daha fazla seçeneğin olması, her zaman daha iyisini arama eğiliminde olunmasına neden olabilir, çünkü mevcut seçeneklerinden hiçbir zaman tam anlamıyla memnun olunmaz. Bir de flörtöz FOMO var. Fear of missing out sadece biz yokken sosyal medyada olup biteni kaçırma anlamında değil ilişkiler açısından da geçerli. Oysa tek bir kişiyle kurulan derin bir bağ, bazen her şeye değiyor. Bir seçim yapın, kararınıza güvenin, ona odaklanın. Belki de hayal ettiğiniz mutluluk elinizin altında.