01-08-2024
İsmet Berkan

Haniye suikasti de gösterdi, Türkiye’nin bilimden başka gidecek yolu yok

Haniye suikasti de gösterdi, Türkiye’nin bilimden başka gidecek yolu yok

Bizim açımızdan bazı jeopolitik yeni gerçekler var; onları kabul etmeli, hayatımızın bundan sonrasını bu yeni gerçeklere göre planlamalıyız.

En basit yeni gerçek şu: Türkiye ile İsrail’in ilişkileri bir daha hiçbir zaman 1990’ların sonu 2000’lerin başındaki gibi olmayacak.

Türkiye bu ülkeye düşmanlığını sona erdirse bile (ki Filistin sorunu çözülmedikçe iktidarda kim olursa olsun sona ermez) İsrail’in Türkiye’ye ilişkin şüpheleri ve Türkiye’yi hem bölgesel güç paylaşımında rakip hem de güvenlik tehdidi sayması hali sona ermeyecektir.

İkinci bir temel gerçek daha var: Esad ailesi, hatta klanı Suriye’yi yönettiği sürece Suriye ile ilişkiler, Türkiye’de iktidarda kim olursa olsun ilişkilerini 2011 öncesine dönmeyecektir. Bu ülke Esad klanı başta olduğu ve Nusayri azınlık tarafından yönetildiği sürece Türkiye için güvenlik tehdidi olmaya devam edecektir.

İran zaten Türkiye açısından ‘yönetilebilir’ bir güvenlik tehdidi 1980’den beri. Ama İran’dan gelen tehdidi yönetmenin maliyeti giderek artıyor Türkiye için. Üstelik Suriye iç savaşından beri bu ülke ilk kez Türkiye içinde gerçek manada operasyon yapabilir hale geldi, ilk kez Türk vatandaşlarından ciddi miktarda eleman devşirebilir durumda. Belki devşirdi bile çoktan.

Bu yeni jeopolitik gerçekler ışığında bakıldığında Türkiye’nin (tekrar söylüyorum, artık iktidarda kim olursa olsun) savunma sanayiine ağırlık vermekten, savunma sanayiinde dünyanın yaptığını milli imkanlarla yapmakla yetinmeyip yenilikçi ve üstün teknolojiler geliştirmekten başka gidecek yeri yok.

Bakın, İsrail’in neredeyse aynı gün içinde 6-8 saat arayla biri Lübnan’da, diğeri ise binlerce kilometre ötedeki Tahran’da bırakın tam olarak nasıl yapıldığını, hangi savaş aracıyla yapıldığı bile hâlâ yüzde 100 bilinmeyen yöntemlerle bina bombalayıp hedeflediği kişiyi öldürmesi öyle hiç de yabana atılmaması gereken bir teknolojik üstünlük anlamına gelir.

Dün Hakan Çelenk’le sohbet ederken o dikkat çekti; Amerika ve Batı ellerindeki en yeni teknolojiyi bile vermediği halde Ukrayna daha düne kadar ‘süper güç’ diye anılan Rusya’yı durdurdu, hatta geriletti. ABD ve Batı’nın ‘orta teknolojisi’ bile Rusya’ya yetti. Bu orta teknolojiye Türkiye yapımı Bayraktar SİHA’lar da dahil. Şimdi bir başka ‘orta teknoloji’ olan F-16’lar devreye girecek Ukrayna’da, o zaman bir daha göreceğiz Rusya’yı.

Hatırlayın, birkaç ay önce İran Şam’da vurulan konsolosluğunun intikamını almak için İsrail’e yüzlerce füze ve SİHA fırlattı. Bu saldırının hemen hemen hiçbir etkisi olmadı; çünkü İsrail teknolojisi onları havada avladı, bir bölümünü de Suudi Arabistan ve Ürdün dahil ABD ve İngiltere uçakları düşürdü zaten. Düşünün, gelen araçlar o kadar düşük teknolojiye sahipti ki radarlar gördü, havaalanlarında alarmlar çaldı, pilotlar koşa koşa uçaklarına gitti ve yine de bunları havada yakalayıp vurdu.

İran’ın intikam ve gösteriş arayışı alay konusu oldu. Peki buna İsrail ne cevap verdi? Bir bölümü İran içinden ateşlenen füze ve SİHA’larla İran’ın en değerli nükleer tesisini vurabileceğini gösterdi İsrail. İran bu gelen savaş araçlarından birini bile havada durduramadı.

Salı gecesi de aynı şey oldu. Daha o gün İsrail, Beyrut’un bir dış mahallesinde bir apartmanı vurmuştu akşama doğru. Vurulan binanın sadece iki katıydı ve orada Hizbullah’ın askeri kanat liderini öldürmüştü bu ülke.

Ne Lübnan ne Hizbullah görebildi ve anlayabildi bu binayı vuran silahın nereden ve ne şekilde atıldığını. Evet vuran füzeydi ama acaba yerden mi atılmıştı, Akdeniz üstünde bir uçaktan mı? Hedefi nasıl bu kadar hassas vurabilmişti? Acaba saldırı bölgesinde biri hedefi lazerle mi işaretlemişti? Yoksa havadaki başka bir araç mıydı füzeyi hedefine yönlendiren? Hangi teknoloji kullanılmıştı?

6-8 saat sonra benzer bir füze gitti Tahran’da Devrim Muhafızları’na ait kampusun içindeki konuk evinde dinlenmeye hazırlanan İsmail Haniye’yi vurdu. Haniye eve gireli çok kısa süre olmuştu.

Acaba yerde onu gözleyen ve ‘hedef eve girdi’ diyen biri mi vardı? O biri mi yönlendirmişti güdümlü füzeyi hedefi vurması için? Füze nereden atılmıştı? Uçaktan mı karadan mı, yerden çok yakın bir mesafeden mi? Bu soruların cevaplarını İran da bilmiyor, dünya da bilmiyor.

Vurulan binanın fotoğrafları bu sabah elden ele dolaşmaya başladı. Bina yerinde duruyor, füze sadece üst iki katın köşesine hasar vermiş. Yani nokta atışı da değil, çok daha hassas bir atış.

İsrail’in bu teknolojisi ve onu kullanmaktan çekinmemesi ister istemez Türkiye açısından da sonuçlar yaratıyor.

Evet bugünlerde bol bol hamaset dinliyoruz, herkes İsrail’e kızıyor falan ama bu üstünlüğün kökenini de görmemiz gerek. O kökene inmeden ve benzeri bir üstünlüğe sahip olmadan söylenecek her söz boş laftan ibaret.

Bakın, İran son yıllarda bilimde, özellikle de pozitif bilimlerde Türkiye’den çok daha ileri bir ülke konumuna. Bu ilerlemenin önemli bölümü İran’ın kendi savunma sanayiini yaratabilmesi için yapılan çalışmalardan kaynaklanıyor. İleri fizikten tutun da robotik araştırmalarına kadar…

Ama bu kadar ileri gitmek de yetmedi İran’a. İşte ülkelerinin başkentinde kıymetli bir misafirlerinin güvenliğini sağlayamadılar. Bu utanç çok uzun süre hatırlanacak.

Dediğim gibi Türkiye açısından jeopolitik durumda ciddi bir değişim var. Bu değişim öyle geri döndürülebilir bir şey değil; yarın sabah iktidara CHP gelse bile Türkiye’nin bu yeni jeopolitik durumdan kaynaklanan güvenlik endişeleri yerinde kalmaya devam edecek.

Bu yeni durumda güven içinde olmanın yolu öyle kalabalık bir ordudan geçmiyor; yüksek teknoloji sahibi bir ordu gerekiyor. Bunun için de Türkiye’nin eksik bıraktığı temel bilim araştırmalarına kaynak sağlaması, yeni askeri teknolojiler için işin içine üniversiteleri ve özel sektörü de katan yeni bir vizyonla birkaç kademe üste çıkması gerekiyor.

Evet, Aselsan dev bir şirket ve gurur verici ürünler üretiyor ama bunlar yetmez ve çok istese de Türkiye’nin ihtiyacını tek başına Aselsan da karşılayamaz.

Gidilecek yol belli: Bilime ve teknolojiye sarılmak, o yolla güvenlik üretmek.

Bu yola verilecek ağırlık 10-15 yılda Türk ekonomisini de başka bir lige taşır.

Siz İran Cumhurbaşkanı olsaydınız…

Siz İran Cumhurbaşkanı olsaydınız…

Bu sabah The New York Times’da okuduğum David Sanger ve Farnaz Fassihi imzalı haber analiz öyle çarpıcı bir biçimde başlıyor ki kıskanmadım desem yalan olur.

Aynen çeviriyorum:

‘Yeni seçilen çoğu İran Cumhurbaşkanı’nın ofisine yerleşmek, on yıllardır giderek tırmanan nükleer gerilimi, düşmanlarından gelen saldırıları, Batı ile zaman zaman yapılan ve yaptırımları hafifletmeyi öngören gizli görüşmeleri öğrenmek ve bunlara uyum sağlamak için ayları olur.

Başkan Mesut Pezeşkiyan’ın sadece 10 saati oldu.

Onun yemin edip göreve başlamasıyla Devrim Muhafızları’nın kampüsündeki bir konuk evinde sabahın 02.00’sinde Hamas’ın siyasi büro şefi İsmail Haniye’yi öldüren füzenin patlaması arasında geçen süre bu kadardı.

Haniye sadece yemin törenine katılmamıştı. Ayrıca yeni İran Cumhurbaşkanı tarafından hararetle karşılanmış ve ülkenin dini lideri Ali Hameney’le de görüşmüştü. Bu da suikasti iyice küstah bir eylem haline getiriyordu.’

Haber analizin tamamını çevirmeyeyim, meraklısına okumasını tavsiye ederim ama.

Gerçekten de İran’ın yeni Cumhurbaşkanı olabilecek en berbat koşullarda göreve başladı. İsrail, İsmail Haniye’yi öldürerek sadece devam eden ateşkes ve barış görüşmelerini bombalamakla kalmadı, İran’a da sertleşmek, hatta belki ona nükleer silah yapımına ağırlık vermekten başka yol bırakmadı.

İran’ın evinde yapılan bu yüksek profilli saldırının altından kalkmasının gerçekten de bir tek yolu var: Nükleer silaha sahip olmak, hatta kullanmak.

O bakımdan dünyamız artık düne göre çok daha tehlikeli, çok daha riskli bir dünya.

New York Times’ın kelimelendirmesiyle İsrail’in ‘küstah’lığı kontrol edilmesi zor bir dizi olayı başlatabilir.

Eğer İran bu suikaste cevabını sadece Hizbullah’ın ve Yemen’deki gerillaların İsrail’e saldırmasıyla verecekse mesele dar bir çerçevede kalır. Ama korkarım İran hem içerde kendi rejimini ayakta tutabilmek hem de dışarıdaki güçlerini kullanmaya devam edebilmek için füze saldırılarından fazlasına ihtiyaç duyacak.

Siz İran Cumhurbaşkanı olsaydınız ne yapardınız?