Meşhur lafı herkes bilir: Durmuş saat günde iki kez doğru zamanı gösterir.

Bir haftadır etrafımda kiminle konuşsam bu laf hep dilimin ucuna geliyor, söylemiyorum.

Sebebi Suriye.

Malum bu ülkede radikal islamcı örgüt HTŞ iktidarı ele geçirdi. Bugün 10Haber’de resmi düzeyde ilk kez doğrulanmış halini de okudunuz, bunu da Türkiye sayesinde başardı.

Yani Türkiye kendi tarihinde gayet sınırlı sayıda olan bir şeyi başardı, bir başka ülkede rejim değiştirdi.

Daha önce bunu 1974’te Kıbrıs’ta ve 1990’ların başında Rus yanlısı bir darbe girişimini önleyip Nahçivan’dan Haydar Aliyev’i alıp Bakü’ye getirerek Azerbaycan’da yapmıştı Türkiye. Şimdi bu seriye Suriye de eklendi.

Evet Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Suriye rejiminin değişmesinde Türkiye’nin katkısını birinci ağızdan resmen açıkladı, ama aslında hepimiz 8 Aralık Pazar sabahı Esad rejimi çöktüğünde bunun Türkiye sayesinde olduğunu için için biliyorduk.

Türkiye’de derin bir damar var, çok sayıda insan Türk dış politikasının böyle ataklar yapmasını, hele hele Ortadoğu’daki Arap ülkelerine kol mesafesinden daha çok yakınlaşmasını, Arap halklarının işine karışmasını istemiyor, böyle şeyler yapıldığında tedirgin oluyor.

Suriye’de rejim Türkiye’nin katkısıyla değişince, zaten 13 yıldır, yani Türkiye Suriye’Deki Esad rejimi aleyhtarlarını desteklemeye başladığından beri çok kabarmış olan bu derin damar bir kez daha ortaya çıktı.

Tabii artık Esad’ın ve ‘laik’ rejiminin savunulacak tarafı kalmadı, zaten savunsanız ne olacak, adam kaçmış gitmiş. Ama yerine gelen yeni iktidar, yani radikal islamcı olduğunu hepimizin bildiği HTŞ doğal olarak tedirginlik yaratıyor.

Endişeler yersiz de değil. Hepimiz Afganistan örneğini biliyoruz. Bu ülkede Sovyet işgalini sona erdirmek için önemli bir savaş verildi, ama işgal bittiğinde o savaşanlar iktidar için birbirine girdi, bu kez iç savaş başladı. O iç savaşın ortasında Taliban diye radikal islamcı bir parti oluştu, en son katılan olmasına rağmen iç savaşı onlar kazandı ve Afganistan’ı orta çağa geri döndürdü.

Suriye’de de Esad’ı devirme konusunda görüş birliği içinde olan böyle onlarca grup var, acaba bu gruplar yarından itibaren birbiriyle savaşmaya başlar mı? Suriye’de bir de Amerika destekli PKK/YPG var, acaba bu fırsattan istifade muhtariyetini daha da derinleştirir mi? Türkiye sıcak bir savaşa sürüklenmek veya sınırında oluşan bu büyük güvenlik sorunuyla on yıllarca yaşamak zorunda kalır mı?

Bu tedirginliklerin bir başka yönü daha var: Türkiye destekli bir radikal islamcı yönetimin kurulması Türkiye’yi Batı karşısında ne duruma düşürür? Bu yönetim doğrudan İsrail’le sınır komşusu da olacağına göre İsrail ve Batı bundan sonra hep Türkiye’yi sorumlu mu tutar?

O radikal islamcı HTŞ Suriye’de nasıl bir rejim kurar? Suriye’nin çok dinli ve çok etnili yapısı bundan nasıl etkilenir? Bu kez de Türkiye’ye bir ‘seküler Suriyeli’ göçü başlar mı? 

Şu anda hiçbirinin cevabı olmayan bu soruların yarattığı endişeler ve belirsizlik öyle sebepsiz değil, hepsi gerçek. Yani, sadece etrafımdakiler değil, ben de endişeliyim.

Ancak başka bir görüş Suriye konusunda ümitli olmayı, hiç değilse şimdilik ihtiyatlı bir iyimserliği elden bırakmamayı söylüyor. Bu görüş Suriye’de iç savaşı kazanan muhaliflere bir şans verilmesinden yana. İşte Hakan Fidan mesela bunu söylüyor ama söylerken de ihtiyatı elden bırakmamaya çalışıyor.

Peki Suriye’nin geleceği konusunda iyimser mi olmalı, kötümser mi?

Nasıl bozuk saat bile günde iki kez zamanı doğru gösterirse kötümserlerin dediği de zaman zaman gerçek olur, onlar da dönüp “Gördün mü, beni dinlemedin” der eğer siz iyimserlerdenseniz.

Fakat işin ilginci şu ki, konu Ortadoğu ülkeleri olunca, konu radikal islam olunca kötümserlerin öngörüleri öyle günde iki kez değil çok daha fazla kez doğru çıkabiliyor. Bunu da tecrübelerimizden biliyoruz.

Sivil toplumun ve sivil siyaset geleneğinin olmadığı durumlarda İslamın olabilecek en radikal yorumu ortaya bir siyasi parti gibi çıkabiliyor ve bir kez ortaya çıktı mı da onu durdurmak kolay olmuyor.

DEAŞ gibi neredeyse sapkınca bir İslam anlayışının sadece Irak ve Suriye’de değil, Batı ülkelerinde doğup büyümüş gençler arasında bile bu kadar kolay taraftar bulabilmesi öyle kolay izah edilebilir bir şey değil.

O yüzden Suriye’de laik kötümserlerin kötümserliklerini hafife alamıyorum, ama ümitli ve iyimser olabilmeyi de çok istiyorum.