Türk tarımı için İzmir’de bir ‘Silikon Vadisi’ kuruldu

İzmir’in tarihindeki ilk ve tek kadın borsa başkanı Işınsu Kestelli ile 2009 yılında, 1891 yılında kurulan İzmir Ticaret Borsası’nın başkanlık koltuğuna oturmasından hemen sonra tanışmıştım. Kestelli ilk meslek komitesine 1993 yılında girmiş, 2003 yılından itibaren de yönetim kuruluna girerek başkanlığa giden yolda ilerlemişti.

Geçtiğimiz günlerde kendisinden bir davet aldım. İzmir Ticaret Borsası tarafından kurulan İzmir Tarım ve Teknoloji Merkezi’ni ekibiyle birlikte anlatmak ve yol haritalarını gazetecilerle paylaşmak istiyordu. Yine çok önemli bir konuda İzmir öncü olmuştu ve tarım gibi ülkenin geleceğinde önemi tartışılamayacak bir alanda İzmir Ticaret Borsası önemli bir adım atmıştı.

Öyle görünüyor ki üretim miktarı ile dünyanın en büyük 10 tarım üreticisinden biri olan Türkiye’nin tarımda özellikle teknoloji alanında ses getirecek projeler ile İzmir şehri öne çıkacak.

Işınsı Kestelli Türkiye’nin ilk kadın Ticaret Borsası Başkanı olarak tarıma da el attı.

Işınsu Kestelli, Türk tarımının dijital dönüşüm ihtiyacının Türkiye’nin en önemli yapısal reform alanlarından biri olduğunu ve yaklaşık 8 yıldır üzerinde çalıştıkları İzmir Tarım Teknoloji Merkezi’nin Genel Sekreteri Dr. Erçin Güdücü ve ekibi ile birlikte bugünlere getirdiklerini söylüyor.

Ziraat, Türkiye İş Bankası ve DenizBank’ın da ortak olduğu İzmir Tarım Teknoloji Merkezi, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın desteği ile Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi UTAEM’in Menemen’deki tesislerinin baştan aşağıya yenilenmesiyle hayata geçirilmiş.

Yaşayan bir laboratuvar olacak

Kestelli, “Hem bireysel girişimciler hem de kurumsal yatırımcılar için çağdaş bir çalışma alanı yarattık. TEKMER statüsü ile merkezimizi yatırım açısından cazip hale getirdik” diyor.

Öğreniyoruz ki resmi açılışı 2025 yılının bahar aylarında yapılacak olan merkezi ‘Tarımın Silikon Vadisi’ olarak tanımlayan Işınsu Kestelli, tarımda yaşanan planlama, teknoloji açığı, insan kaynağının yaşlanması, finansmana erişim, su ve toprak başta olmak üzere doğal kaynakların üzerindeki baskı gibi bazıları akut, bazıları kronik önemli sorunlarına bu merkezin çare olacağı görüşünde.

İTTM ile tarım girişimciliği ekosistemini hayata geçirmeyi hedeflediklerini söyleyen Işınsu Kestelli, “İTTM, sektörün tüm paydaşlarını aynı çatı altında toplayacak “Living Lab” yani “Yaşayan laboratuvar” kimliğiyle Türk tarımı için, Türkiye’ye özgü çözümler geliştirecek.

“Dileğimiz buradan yurt dışına da tarım teknolojisi üretebileceğimiz günlere kavuşmak. Bu projenin, Türk tarımının değişim ve dönüşümünde önemli bir kaldıraç işlevi göreceğini düşünüyoruz.Tarımın akıl, bilim ve teknoloji ile birlikte yol alacağı yeni bir dönem başlayacak. Bu konuda çok iddialıyız” diyor.

Burası aslında bir ‘Tarım tekno kent’i. Yüksek teknoloji içeren şirketler şimdiden gelmeye başladı bile.

Tarımın küresel sorunları

İzmir Tarım Teknoloji Merkezi’nin Genel Sekreteri Dr. Erçin Güdücü, Türk tarım sektöründe yaşanan sorunlardan önce dünyada tarım alanındaki küresel sorunların büyüklüğünden söz etti.

Araştırmalar gösteriyor ki şu anda dünyada yetersiz beslenme ile mücadele eden 2 milyar insan var. Son 20 yılda tüm dünyada tarım arazileri yüzde 25 oranında azaldı, sel ve kuraklık sıklıkları ürün verimini düşürdü. Tarımda aşırı kimyasal kullanımı ve verimsiz sulama gibi yanlış uygulamalar doğal kaynakların tükenmesine ve ekosistem dengesinin bozulmasına yol açtı. Ne yazık ki şu anda tüm dünyada üretilen gıdaların yüzde 33 ile yüzde 50’ye yakını hiç yenmeden çöpe gidiyor.

Akıllı tarım uygulamaları için merkez olacağız

Erçin Güdücü, Türkiye’de kırsal nüfusun yaş ortalamasının yüksekliği, küresel iklim değişikliği ve yanlış kültürel uygulamaları, tarımsal girdilerde verimlilik problemleri, enerji, gübre ve zirai ilaçta dışa bağımlılık ve modern tarım yöntemlerinin yaygınlaşmaması gibi Türkiye’nin tarımda yaşadığı sorunlardan söz ederek şunları söylüyor:

“İTTM, tarımda bilişim teknolojileri kullanılarak üretilmiş veya üretilecek ürün ve hizmetlerin (akıllı tarım uygulamalarının) gerçek yaşam ortamında, gerçek kullanıcılar ve ürünler üzerinde test edilebileceği ve geliştirilebileceği bir açık inovasyon ortamı ve teknoloji geliştirme merkezi olacak. İTTM, girişimcilere tarım sektöründe bilişim temelli Ar-Ge çalışmaları için gerekli fiziksel ortam, altyapı ve iş bağlantılarını sunarak, yerli tarım teknolojilerinin geliştirilmesine destek olacak.”

İTTM’nin ilk girişimcileri yüksek teknoloji peşinde

Resmi açılışı baharda yapılacak olsa da tarım alanında çalışan girişimcilerden dördü merkeze kabul edilmeyi başarmış.

Farmolog Dijital Tarım Teknolojileri şirketi, gübrenin izlenebilirliği ve sürdürülebilirliği, Orbiba Robotics Teknoloji A.Ş, bitki sağlığının izlenmesi ve çeşitliliğin desteklenmesine yönelik verimli tarım için yapay zeka tabanlı CNC robot çiftlik aracının geliştirilmesi, Localvore Biyoteknoloji şirketi, ardışık ekstraksiyon ve ileri saflaştırma teknikleri kullanılarak tarım atığı olarak görülen hammaddelerden yüksek katma değerli biyobileşenlerin eldesi ve Webacron Bilişim Yazılım Medya şirketi de Webagron Tarım Akademisi projesiyle İTTM’de teknoloji geliştirmeye hak kazanmış.