Bugün, Sivas Kongresi’nin kararlarının ilan edilmesinin 104. yıl dönümü. 11 Eylül 1919’da ilan edilen bu kararlar, ardı sıra bir dizi zincirleme olaya sebep oldu. Bu zincirleme olayların sonuncusu, Kurtuluş Savaşı’nı yapacak ve bu savaşa bütün dünyanın gözünde meşruiyet sağlayacak olan TBMM’nin açılmasıydı.
Sivas Kongresi’nin Anadolu’da ve İstanbul’da çok kuvvetli yankıları oldu. Bu yankıların en önemlisi, artık herkesin bir ‘Milli kurtuluş hareketi’ olduğunu ve onun liderinin de Mustafa Kemal olduğunu öğrenmesiydi.
İstanbul’da Anadolu’nun dört bir yanında, o sırada iktidarda olan Damat Ferit Paşa’ya karşı protestolar başladı. Sivas’taki Kongre Heyeti ve Mustafa Kemal, Damat Ferit hükümetiyle Anadolu’nun bütün bağını kopardı, telgraf haberleşmesini tamamen durdurdu. Bu protestolara bir süre direnen Damat Ferit, nihayet 30 Eylül’ü 1 Ekime bağlayan gece istifa etmek zorunda kaldı. Yerine, aslında tipik bir Osmanlı Paşası olan, Balkan Savaşındaki yenilginin ve Makedonya’nın kaybedilmesinin sorumlularından Ali Rıza Paşa sadrazam olarak atandı.
Ali Rıza Paşa, padişahını ve Osmanlı devletini kurtarmaya çalışan bir isimdi, hükümetini Sivas’ta ortaya çıkan milli mücadele fikriyle uzlaştırmak istedi. O yüzden kabinesine milli mücadele yanlısı olduğu düşünülen Cemal (Mersinli) Paşa, Salih Paşa ve Hadi Paşa gibi isimleri de aldı. Bu arada Mustafa Kemal ile de temasa geçti. Mustafa Kemal, Nutuk’ta sayfalar boyunca anlatıyor, Ali Rıza Paşa hükümetinin en önemli rolü, Anadolu’da başlayan Milli Mücadele hareketini tanımak zorunda kalması ve bu hareketin özellikle dayatmasıyla 3 Ekim 1919 günü seçimlerin yapılması için karar alması oldu. Seçimlerin yapılacağına dair kararname 7 Ekimde valiliklere gönderildi, ardından seçim süreci başladı.
Bu seçim Mustafa Kemal ve Sivas’ta oluşan Heyeti Temsiliye için büyük bir fırsattı. Anadolu’nun dört bir yanında Müdafa-i Hukuk Dernekleri harekete geçti ve adaylarının milletvekili olarak Meclis’e girmesini sağladı. Seçilen isimlerden biri de Mustafa Kemal’di. Meclis çok renkliydi. Seçilenler arasında iki tane sosyalist milletvekili de vardı.
Meclis seçimi tamamlandı ama padişah Vahdettin bir türlü Meclis’i açmıyordu; Meclis çoğunluğunun milli mücadele yanlısı isimlerden oluştuğunu biliyordu.
Nihayet bir noktada Meclis’i açmaya mecbur kaldı; çünkü ağır baskı altındaydı. 12 Ocak 1920’de Meclis’in açılacağı belli olunca Mustafa Kemal sembolik bir harekette bulunmak istedi ve Müdafa-i Hukuk listelerinden seçilen 100’den fazla milletvekilinden kendisini Meclis Başkanı seçmelerini istedi. Bu isteğin aracısı Rauf Orbay’dı ama istek gerçekleşmedi.
Bu Meclis ana hatları Sivas Kongresi’nde çizilen Misak-ı Milli’yi ilan etti, ardından 16 Mart’ta, yani açıldıktan sadece iki ay sonra İngiliz ordusu tarafından kapatıldı, bu arada zaten İstanbul’a askerlerini çıkartmış olan İngiltere İstanbul’u resmen işgal etti.
O Meclis’in İngilizler tarafından tutuklanmayıp kaçmayı başaran milletvekilleri, Anadolu’dan seçilen diğerleriyle birlikte 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni oluşturdu.
Kurtuluş Savaşının başlıca meşruiyet kaynağı işte o TBMM oldu ama her şey Sivas’ta başladı.