Korku duvarını yıkmıştı… SARS salgınını ifşa eden Çinli doktor yaşamını yitirdi

Bundan 20 yıl önce SARS salgınını ortaya çıkararak Çin hükümetine meydan okuyan Dr. Jiang Yanyong, yaşamını yitirdi. Jiang’ın ocak ayında “Sıfır Vaka” sınırlamalarının kaldırılmasının ardından Çin’i saran Covid-19 dalgasında hastalandığı bilinse de ölümünün doğrudan bu virüsten kaynaklanıp kaynaklanmadığı bilinmiyor.

Emekli olmadan önce Çin Halk Kurtuluş Ordusu Devlet Hastanesi’nde baş cerrah olan Jiang, 2003 yılında hükümetin SARS salgınının boyutu hakkında kamuya eksik bilgi vermesini ifşa ederek, halkın gözünde bir nevi ulusal kahraman haline gelmişti. Başta bir Beijing hastanesine sadece 60 SARS hastasının kabul edildiğini ve bunlardan 7’sinin öldüğünü keşfeden Jiang, daha sonrasında Beijing genelinde çok daha fazla vaka olduğunun farkına vardı. Dönemin sağlık bakanı ise sadece 12 vaka olduğunu ve bunlardan da sadece 3’ünün öldüğünü ifade ediyordu.

Bakanın yanlış beyanlarına öfkelenen Jiang, ülkedeki esas durumu anlatan bir bilgilendirme metni kaleme aldı. Çin devlet medyası tarafından görmezden gelinen bu metin, uluslararası basında büyük yankı uyandırdı. Aynı yılın ilerleyen aylarında Time dergisine verdiği demeçte de, “Hastalıkla ilgili doğru istatistiklerin açıklanmaması sadece daha fazla ölüme yol açacaktır” diyerek eylemini gerekçelendirecekti.

Tarih tekerrürden ibaret

Cesaret şarabından bir kere içmişti ya bu sefer de üst düzey liderlere; öğrencilerin, işçilerin ve aydınların önderliğinde gerçekleşen demokrasi yanlısı 1989 Tiananmen hareketine yönelik kanlı baskıyı kınayan bir mektup yazdı. Ancak bu mektubun ardından gözaltına alındı ve o zamandan beri de aralıklı olarak ev hapsinde tutuluyordu. Jiang’ın eylemci hareketlerini Çin hükümeti unutmadı. Zira doktorun ölümü ile ilgili paylaşımların çoğu, devlet kontrolündeki sosyal medyada sansürlendi.

Jiang ev hapsinde tutulsa da tarih tekerrürden ibarettir. Jiang’ın 2003’te hükümete karşı okuduğu meydan, 2019’da bu sefer Li Wenliang ve meslektaşları tarafından okundu. “SARS benzeri” bir virüs hakkında halkı uyarmaya çalışan bu doktorlar, “söylenti yaydıkları” iddiasıyla polis tarafından gözaltına alındı. Ancak dünya Covid-19 salgınından kurtulamadı, 2 yıl boyunca dünyayı karantina karanlığı sardı.