İmparator Severus’un 60 yılı: Burdur’da çıktı, İsviçre’ye kaçırıldı, New York’ta yakalandı ve Antalya’ya getirildi

Roma İmparatoru Septimius Severus’un Burdur’da çıkarılan bronz heykeli İsviçre ve New York üzerinden Antalya’ya ancak 60 yıl sonra gelebildi. Kültür ve Turizm Bakan Mehmet Nuri Ersoy dün, ABD’nin iade ettiği 12 tarihi eseri Antalya Müzesi’nde gerçekleştiren basın toplantısında tanıttı. Eserlerden biri olan Septimius Severus’un heykeli Antalya’ya çok uzak olmayan Burdur’da bulunmuştu. Ama komşu bir kentin müzesine gitmesi 60 yıllık bir serüven yaşaması gerekiyordu. Bu serüvenin mutlu son ile bitmesinde ise yani imparator heykeli ve diğer eserlerin Türkiye’ye iade edilmesinin arkasında yoğun bir emek vardı.

Acar ve İnan’ın çalışmaları delil oldu

Bu emeğin bir kısmı 1970’li yıllardan beri konu hakkında kişisel girişimlerde bulunan gazeteci Özden Acar ve Prof. Dr. Jale İnan’a ait. Onların yıllar süren araştırmaları ve çalışmaları, bu eserlerin Türkiye’ye iade edilmesindeki hukuki dayanakları oluşturuyordu. Bir de   süreçte soruşturmayı başlatan Manhattan Bölge Savcılığı var.

Hikâye 12 yıl öncesine uzanıyor. Çalıntı eserler konusunda sicili pek de parlak olmayan Metropolitan Müzesi, Manhattan Bölge Savcılığı tarafından başlatılan soruşturmada yakayı ele veriyor. Savcılığın yürüttüğü soruşturma sonucu eserlerin yağma ve çalıntı yoluyla müzeye geldiği tespit ediliyor. Bunun üzerine Manhattan Bölge Savcılığı müzede sergilenen eserlere el koyuyor. El konan eserler arasında değeri 25 milyon dolar olan Septimius Severus’a ait bronz heykel de var.

Metropolitan’dan üç eser Türkiye’ye geldi

2011’den itibaren Metropolitan Müzesi’ndeki Roma Avlusu’nda sergilenen heykel, 1960’lı yıllarda Burdur’daki Bubon Antik Kenti’nden çıkarılıp kaçak yollarla yurtdışına çıkarılan eserlerden biri. İsviçreli bir kredi kuruluşu tarafından Metropolitan Müzesi’ne kiralanıyor. Sadece bu heykel değil. Onunla aynı kaderi paylaşan iki eser ile birlikte. İşte savcılık bu eserlere el koydu ve yapılan soruşturma sonucunda Türkiye’ye iade edilmesine karar verildi.

Roma İmparatorluğu’nu 20 yıl boyunca yöneten Septimus Severus’a ait iki metre yüksekliğindeki bronz heykel milâttan sonra 225’e tarihleniyor. Heykeli önemli kılansa, antik dönemden günümüze ulaşabilen az sayıdaki bronz eserden biri olması. Zira aradan geçen yüzlerce yıl boyunca bronzlar genellikle eritildi ve başka amaçlarla kullanıldı.

Severus’un oğlunun heykeli de iade edilen eserler arasında

Metropolitan Müzesi’nden Türkiye’ye iade edilen bir diğer eser ise İmparator Severus’un en büyük oğlu Caracalla’nın 1,25 milyon dolar değer biçilen bronz başı. Severus’un ardından Roma İmparatoru olan Caracalla, korku ve kanla ülkeyi yöneten bir tiran olarak ün salmıştı. Araştırmacılar bronz başın da Burdur’daki Bubon Antik Kenti’nden yağmalandığı görüşünde. Müfettişler Türkiye’den çalınan eserlerin birçoğunun ilk olarak İsviçre’ye kaçırıldığını ve 2012’de ölen eski eser tüccarı Robert Hecht’in elinden geçtiğini ortaya çıkardı.

Soruşturmayı yürüten yetkililer, 1960’larda heykellerin çiftçiler tarafından bulunduğunu ve kanunların gerektirdiği şekilde Türk hükümetine bildirilmek yerine kaçakçılara sattığını ifade etti. Bölge savcılığının Eski Eser Kaçakçılığı Birimi şefi Matthew Bogdanos çiftçilerin, yerin altında kalan eserleri çıkarmak için traktör kullandıklarını belirtti.

Toplamda 33 milyon dolar değerinde eser iade edildi

Türkiye’nin New York Başkonsolosu Reyhan Özgür, geçen hafta 33 milyon dolar değerindeki 12 eserin Türk yetkililere teslim edildiği törende “Eski eserlerin iadesinin tüm kaçakçılara, tüccarlara ve koleksiyonculara, kültürel eserlerin yasadışı yollardan satın alınması, bulundurulması ve satılmasının sonuçları olacağına dair açık ve güçlü bir mesaj gönderdiğini” söyledi.

Metropolitan Müzesi’nde el konulup Türkiye’ye iade edilen üçüncü eser ise Perge Antik Tiyatrosu’ndan bir mermer baş heykeli. Eser, özel bir koleksiyoncu tarafından Metropolitan’a ödünç verilmiş.

Yunanistan, Parthenon için bir minik zafer elde etti, Vatikan’daki heykeller geri geldi