Altın sertifikası olayı: Herkes makastan kaçmak isteyince…

Dün yayınlanan 10Haber’deki ilk yazımda bankalardaki makasa takılmadan döviz alma imkanı sağlayan bir varlığa, istikrarlı kripto paralara, yani Tether ve USD Coin’e bakmıştık. Bugün aynı amaçla kullanılan ve tıpkı Tether gibi talebi son dönemde patlayan, adeta bir fenomene dönüşen bir başka varlığa göz atalım, Borsa İstanbul’da işlem gören altın sertifikasına.

Altın sertifikası, yeni bir enstrüman. Geçen yıl Darphane tarafından ihraç edildi. Her biri 0,01 gram altını temsil ediyor. Fiziki altına dönüşüm garantisi var. Gram altını temsil ettiğine göre fiyatının ona endeksli olması gerekir, öyle değil mi? Kağıt üzerinde evet. Pratikte hayır. Altın sertifikasının borsadaki fiyatıyla gram altın arasında ciddi fark var.

Gram altın dün sabah (çarşamba sabahı) bankada 1,263 TL, Kapalıçarşı’da (alış fiyatı) 1,354 TL’ydi. Altın sertifikası ise öğle saatlerinde borsada 1,468 liradan işlem görüyordu. Yani serbest piyasanın 100 liradan da fazla üzerinde. Her bir sertifika 0.01 gram altına karşılık geldiğine göre borsadaki fiyatının 13,50 TL civarında (Bankaları dikkate alacaksak çok daha altında) olması gerekmez mi? Aradaki bu farkın nedeni ne?

Dünkü yazımda istikrarlı kripto paralara talebin patlamasını incelerken “Hayat boşluk tanımaz” demiştim. Altın sertifikası için de aynı şey geçerli. Bankalardaki alım satım makası ekonomi yönetiminin talimatıyla çok açılınca vatandaşlar altın sertifikasına koştu. Borsada fiyat arz ve talebe göre belirlendiği için de sertifikanın fiyatı gram altından koptu.

Alım satım makası derken sadece gram altını değil ondan da çok doları kastediyorum. Dolar almak isteyip de bankalardaki makasın çok açılması nedeniyle alamayanlar borsadaki altın sertifikasına yöneliyor. Basit bir nedenle: Gram altının fiyatı dolara da bağlı. Dolar yükselince o da yükseliyor. Yani doların yükseleceğini düşünüyorsanız onun yerine altın da alabilirsiniz. (Tabii ons altının fiyatının düşmemesi gerekiyor. Uzatmamak için detaya girmiyorum.) Ekonomi yönetiminin talimatıyla bankalarda dolar alım-satım fiyatları arasındaki makas çok mu açıldı? Öyleyse buyurun altın sertifikasına.

Üstelik altın sertifikasının stopaj muafiyeti gibi bir avantajı da var. İşte bu nedenle altın sertifikasına talep patladı. Yani istikrarlı kripto paraların başına gelen onun da başına geldi.

Bir ürünün talebi patlarsa ne olur? Eğer arz aynı oranda yükselmiyorsa fiyatı artar. Altın sertifikasının da arttı. Bu normal. Normal olmayan, 0,01 gram altına temsil eden sertifikanın fiyatının gram altından kopmuş olması. Fiyatta köpük oluşması.

Eğer gram altının fiyatı beklendiği gibi sert şekilde yükselirse sorun yok ama beklenen olmazsa trene son vagondan atlayan, yani yüksek fiyattan sertifika alan küçük yatırımcılar çarpılacak.

Bunun sorumlusu üç kuruş birikimini koruma peşinde finansal akrobasi yapan vatandaş değil, yasaklarla, sopayla, hot zotla piyasayı zapturapt altına alabileceğini sananlar olacak.