İki tur arasındaki cüzi farkın analizi: HDP katkısı azaldı; Ümit Özdağ, Sinan Oğan’dan etkiliydi ama yetmedi

Cumhurbaşkanlığı seçiminin 2. turunu, geçerli oyların yüzde 52.16’sını alan Tayyip Erdoğan, oyların yüzde 47.84’ünü alan Kemal Kılıçdaroğlu’na karşı yarışı önde tamamlayarak kazandı. 14 Mayıs’taki ilk turla kıyaslandığında katılım oranının düşüş göstermesinin muhalefetin adayı Kılıçdaroğlu’nun kazanma şansına negatif etki ettiği görüldü. Diğer dikkat çeken ise ilk turun üçüncüsü Sinan Oğan’ın aldığı oylar Kılıçdaroğlu’na daha çok yönelse de yeterli olmaması.

14 Mayıs seçimlerinde Erdoğan genel oyların yüzde 49.52’sini, Kılıçdaroğlu yüzde 44.88’ini, Sinan Oğan yüzde 5.17’sini, Muharrem İnce yüzde 0.43’ünü kazanmıştı. Bu sonucun ardından taraflar ikinci tur için iki sayısal konuya odaklandı:  1- Erdoğan ve Kılıçdaroğlu’nun oylarının, iki haftayla sınırlı süre içinde kararlılık sergileyeceği düşünülüyordu. İkinci tura kalan adaylar, üç ve dördüncü sırada olan adayların adresi kalmayan yüzde 5.6 oyunu hedeflemeyi seçti.  2 – İlk kez ikinci tur deneyimi yaşayan siyasiler katılımın düşeceği tahminiyle sandığa gelin çağrılarına yoğunlaştı.

Erdoğan cephesi Ata İttifakı’nın adayı Sinan Oğan’ı saflara katarken, Kılıçdaroğlu cephesi Zafer Partisi Genel başkanı Ümit Özdağ’la el sıkıştı. MHP’yi bünyesinde barındıran Cumhur İttifakı cephesi Sinan Oğan’ın katılımından oy kaybetmeyi beklemiyordu. Kılıçdaroğlu’nun dışarıdan destek aldığı HDP’nin seçmeninin tavrı ise tartışmalıydı.

Katılım oranlarıyla ilgili ortaya öngörülen olasılık gerçeğe dönmüş durumda. Keza katılım ilk tura göre 3 puan düştü. Tunceli ve yurtdışı seçim çevresi dışında katılımın yükseldiği bölge yok. Erdoğan ilk tura göre oyunu 81 ilde artırdı. Kılıçdaroğlu oyunu 11 ilde düşürürken 70 ilde artırdı. Kılıçdaroğlu açısından negatif dönüşümün katılım oranına bağlı olarak HDP oylarında olduğu görülüyor. HDP karşıtı olduğunu açıkça beyan eden Özdağ’ın HDP seçmenini sandıktan uzak tutma ihtimalinden söz ediliyordu. Kılıçdaroğlu’nun oy kaybettiği illere baktığınızda öngörülerin bir ölçüde tuttuğunu söylemek mümkün. HDP’nin milletvekili seçimlerinde birinci geldiği illerde seçime katılım oranının yüzde 4 ile yüzde 8’e varan oranlarda düştüğü gözlendi. Türkiye genelinde katılım oranının 3 puan düştüğü düşünülürse bu bölgelerde katılımın daha fazla oranda azaldığı açıkça görülüyor.

Kılıçdaroğlu’nun, HDP’nin 14 Mayıs milletvekilliği seçiminde birinci geldiği 11 ilden 7’sinde yüzde 1’e varan oranlarda oy kaybettiği göze çarpıyor. Başka bir deyişle Kılıçdaroğlu’nun oy kaybettiği 11 ilin 7’si HDP bölgeleri. Oy kaybedilen diğer 4 ilin ise birinci parti olmasa da HDP’nin etkin olduğu Şanlıurfa, Adıyaman, Bingöl ve Bitlis olması dikkat çekici.  HDP seçmenindeki oy düşüşünde diğer bölgelerde de etkili olup olmadığı ise mahalle bazlı ayrıntılı analizlerde ortaya çıkacak. Bu hesapta HDP’nin oylarında sayısal olarak en fazla  etkisi olan il İstanbul. Şöyle ki 14 Mayıs milletvekili seçimlerinde en fazla oy aldığı il 1 milyon 263 binle İstanbul. Bir başka deyişle HDP 564 bin oy aldığı Diyarbakır’ın iki katından fazla oyu İstanbul’dan alıyor.

Özetlemek gerekirse ilk turla kıyaslanınca çıkan sonuç şu:

-Seçime katılım oranı yüzde 87’den, kesin hesap olmamakla birlikte yüzde yaklaşık 84’e düştü.

– Erdoğan Türkiye genelinde oylarını oransal olarak 2.6 puan artırdı.

– Kılıçdaroğlu oylarını oransal 3 puan artırdı.

– Yurtdışı oylarında Erdoğan yüzde 57.49’den 59.64’e yükseltti. Katılımın ilk tura göre yüksek olması ikinci turda Erdoğan’a sayısal olarak daha fazla avantaj sağladı.

– Ülkenin diğer bölgelerinde ise ilk tura göre belirgin bir oy farkı gözlenmedi.

– İlk turda Erdoğan ile Kılıçdaroğlu arasındaki oy farkı 2 milyon 212 bindi, bu seçimde 2 milyon 220 bin civarı. Sayısal olarak fark neredeyse aynı kaldı.

Sonuç:

– İlk turda iki aday arasında oransal olarak 4.64 puanlık oy farkı vardı.  Fark ikinci turda 4.32 puana düştü.  İlk turda Sinan Oğan ve Muharrem İnce’ye oy veren seçmen ikinci turda sandığa hiç gitmeseydi de benzer bir manzara ortaya çıkacaktı.

– HDP’nin oyları büyük ölçüde yerinde kalsa da Kılıçdaroğlu’na katkısı azaldı. Kılıçdaroğlu Türkiye çapında oyunu oransal olarak 3 puan arttırsa da HDP illerinde 1 puana yakın oranlarda oy düşürdü. İstanbul faktörü de düşünülürse HDP’nin oylarından Kılıçdaroğlu’nun yaklaşık 1 puan daha az katkı aldığı söylenebilir.

– HDP bölgelerinde oy düşüşü yaşandığı, buna rağmen ikinci turda Kılıçdaroğlu lehine 0.3 puanlık fark kapandığı düşünüldüğünde Ümit Özdağ faktörünün etkili olduğu açık. Bu oranlar Sinan Oğan’ın oyunda Ümit Özdağ’ın katkısının Sinan Oğan’ın kendisinden fazla olduğunu da gösterdi. Aksi halde Erdoğan lehine fark daha fazla olacaktı.

Seçimde yeniden Kılıçdaroğlu liderliği bırakmıyor: Yürüyüşümüz sürüyor