Banka kârlarına enflasyon muhasebesi tırpanı

Enflasyon muhasebesi banka kârlarını aşağıya çekiyor. Türkiye İş Bankası’nın daha önce 61,5 milyar lira olarak açıklanan 2022 yılı konsolide net kârı enflasyon muhasebesine göre 47,9 milyar lira olarak yenilendi. Böylece Banka’nın öz sermaye karlılığı yüzde 18,5 seviyesinde gerçekleşti.

Enflasyon muhasebesine göre finansal sonuçlarını açıklayan bir diğer banka da Garanti Bankası olmuştu. Garanti Bankası’nın 2022’de düzeltilmemiş net kârı 58,5 milyar TL olurken, enflasyon muhasebesi uygulandığında net kâr 15 milyar TL’ye geriledi. Garanti Bankası’nın öz sermaye kârlılığı da düzeltilmiş rakamlarla yüzde 9,9 seviyesinde bulunuyor.

Enflasyon muhasebesi yapınca, bankaların kârları eridi

Enflasyon muhasebesine geçiş 1 yıl ertelenmişti

Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298. maddesi uyarınca kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde yüzde 100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde yüzde 10’dan fazla olması halinde mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutmaları gerekiyor.

Enflasyon düzeltmesi uygulaması Türkiye’de ilk olarak 2003 ve 2004 yıllarında yapıldı. Ancak izleyen yıllarda kanunda sayılan şartların oluşmaması nedeniyle enflasyon düzeltmesine ilişkin herhangi bir uygulama bugüne kadar yapılmamıştı.

Ancak Aralık 2021 sonu itibarı ile kanunda belirtilen söz konusu şartlar oluştu. Dolayısıyla kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin 2021 yılı 4. dönem geçici vergilendirme döneminde mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutmaları gereği ortaya çıktı.

Bununla birlikte, enflasyon düzeltme işlemlerinin yoğun işlem ve zaman gerektirdiği düşüncesiyle, 7352 sayılı kanun ile bir düzenleme yapılarak enflasyon düzeltmesi uygulaması 2023 yılı sonuna ertelendi.

Devlet vergi gelirinden vazgeçmek istemedi

Vergi uzmanlarına göre kararın esas nedeni enflasyon muhasebesi uygulanması durumunda şirketlerin daha az vergi ödeyecek olmaları. Devlet bu vergi gelirinden vazgeçmemek için erteleme yaptı. Karar uyarınca enflasyon düzeltmesi, şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın 2023 yılı 1.,2. ve 3. geçici vergi dönemleri hariç sadece 31.12.2023 tarihli mali tablolar için uygulanacak.

31.12.2023 tarihli mali tablolarına enflasyon düzeltmesi uygulanması nedeniyle hesaplanan kâr veya zarar farkı geçmiş yıllar kârları ya da geçmiş yıllar zararları hesaplarında gösterilecek ve bu şekilde tespit edilecek olan kâr veya zarar 2023 hesap dönemi vergiye tabi kazancı ile ilişkilendirilmeyecek. Buna karşın 2024 yılında şartların gerçekleşmesi halinde yapılacak enflasyon düzeltmesi neticesinde ortaya çıkan kâr ve zararlar söz konusu yılın kâr ve zararını doğrudan etkileyecek.

İş dünyası durdu durdu, enflasyon muhasebesi istemeye başladı