Yellen’in Çin ziyaretinde en azından diyalog kuruldu

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’den kısa bir süre sonra Hazine Bakanı Janet Yellen de ilişkileri düzene sokmak için Çin’e iki günlük bir ziyaret gerçekleştirdi. Toplamda 10 saat süren görüşmelerin ardından Yellen basın toplantısında, “Dünyanın her iki ülkenin de şahlanmasına yetecek kadar büyük olduğuna inanıyoruz” dedi.

Son dört yıldır yerine getirdiği hazine bakanlığı görevinde ilk kez Çin’e giden Yellen, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in ekonomi politikasının oluşturulmasında rol alan en güçlü Çinli liderlerin dördüyle bir araya geldi. Bunlar Başbakan Li Qiang, Yellen’in mevkidaşı da olan Başbakan Yardımcısı He Lifeng, Maliye Bakanı Liu Kun ve Çin Halk Bankası’nın yeni atanan Başkanı Pan Gongsheng’di.

Dünyanın en büyük iki ekonomisi olan ABD ve Çin, küresel üretimin yüzde 40’ını tek başlarına üstleniyorlar. Birbirlerine de kritik ürünler alıp satan iki ülkenin ilişkilerinin kesilmemesi kritik bir önem taşıyor.

İki tarafın üst düzey temaslarına devam edeceğini açıklayan Yellen, güvensizliğin oluşmasına ve ‘dönemin en önemli ilişkilerinden biri’ olarak tanımladığı bu ilişkiyi yıpratmasını önlemenin yolunun diyalogdan geçtiğini söyledi. Yellen’in ziyaretini İklim Değişikliği Elçisi John Kerry’nin küresel ısınma müzakerelerini yeniden başlatmak üzere Çin’e düzenleyeceği ziyaret takip edecek.

Görüşmelerden ticaret anlaşması çıkmadı

Ne var ki Yellen’in olumlu konuşması, ekonomik gerilimin hemen azalacağı anlamına gelmiyor. Dün Washington’a dönen Yellen, iki ülke arasında devam eden anlaşmazlıkları giderecek herhangi bir girişim ya da anlaşma duyurmadı. Yellen, Çin’in yabancı şirketlere tavrı ve ABD’nin ekonomik baskı çabası olarak gördüğü politikalarının Biden yönetimi tarafından ciddi endişeyle karşılandığını açıkça dile getirdi.

Yellen’in basın toplantısından saatler önce Çin’in resmi haber ajansı Xinhua ise ABD’li bakanın ziyaretiyle ilgili olarak görüşmelerin ‘yapıcı’ geçtiğini belirten ancak Çin’in ne konuda anlaşmazlığa düştüğünü aktaran bir haber yayımladı. Haberde Çin’in ülkeye uygulanan ticaret kısıtlamalarına itirazları vurgulandı.

Yellen, Trump döneminde Çin’den ithal edilen ürünlere uygulanan ve hâlâ yürürlükte olan gümrük vergilerini görüştüklerini belirterek, herhangi bir iç inceleme olmadan vergiler hakkında karar veremeyeceğini öne sürdü. ABD’nin Çin’deki yatırımlara getireceği kısıtlamalara dair endişeleri de kabul eden Yellen, bu adımın belirli sektörleri hedef alacağını ve Çin ekonomisi üzerinde büyük çaplı etkilere yol açmayacağını iddia etti.

Çinli yetkililer ve uzmanlar ise aynı fikirde değil. ABD’nin Çin’in belirli teknolojilere erişimini sınırlama çabasının yapay zeka ve kuantum mekaniği gibi yüksek potansiyele sahip sektörlerin gelişimine zarar verebileceğinden endişe ediyorlar.

Yellen’in defalarca eğilmesi eleştirildi

Öte yandan Yellen’in Lifeng ile selamlaşırken saygı ifadesi olarak birkaç kez eğilmesi ABD basınında eleştiriyle karşılandı. Eski Başkan George W. Bush döneminde Beyaz Saray’da görev yapmış Bradley Blakeman, Yellen’in hareketiyle ilgili medyaya, “Asla ama asla bir ABD’li yetkili eğilmez. Sanki müdürün odasına çağrılmış bir öğrenci gibi duruyor. Tam da Çinlilerin görmek isteyeceği türden bir görüntü” yorumunda bulundu.

New York Üniversitesi’nin emeritus profesörü ve Çin hukuku konusunda uzman Jerome A. Cohen, “Eğilerek selamlaşmak, geçerli protokolün bir parçası değil” dedi.

JUST IN: 🇨🇳 US Treasury Secretary Janet Yellen bows multiple times to Chinese Communist Party President Xi Jinping. pic.twitter.com/hjn5M6ik6H

— Remarks (@Remarks) July 9, 2023

Çin, Yellen’in ziyareti sırasında Tayvan’ı darladı

Yellen’in ziyareti sırasındaki bir diğer gelişme de Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun cumartesi günü Tayvan çevresine 13 uçak ve altı gemi göndermesi oldu. Tayvan Savunma Bakanlığı, durumun hem havadan hem de denizden izlendiğini söyleyerek, karada konuşlu füze sistemlerinin karşılık vermeye hazır olduğunu belirtti.

Şi, Yellen’in gelişinden kısa bir süre önce de Halk Kurtuluş Ordusu’nun doğu kanadındaki karargahı ziyaret etmişti. Şi’nin ziyaret ettiği birliğin operasyon alanı doğrudan Tayvan Boğazı’nın karşısındaki adaya bakıyor.

ABD’den yeni kısıtlamaların gölgesinde Çin’e yolculuk