Biden, F-16 sürecini hızlandırmak için senatörlerle konuşacak

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile görüşmesinin söz konusu İskandinav ülkesi için olumlu sonuçlanmasının ardından, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’dan Türkiye’ye F-16 verilmesiyle ilgili kritik bir açıklama geldi. Günün ilerleyen saatlerinde ise Erdoğan ve ABD Başkanı Joe Biden NATO zirvesi kapsamında bir araya geldi.

Biden-Erdoğan görüşmesi

Biden görüşme sırasında Erdoğan’ı İsveç kararından dolayı tebrik etti. ABD’li Başkan, “Bu tarihi zirvede umarım pek çok şeyi çözüme kavuşturuyoruzdur. İsveç konusunda vardığınız uzlaşma ile İsveç’i bünyemize katarak nasıl ilerleyeceğimiz konusunda tarihi bir adım attık. Gösterdiğiniz diplomasi ve liderlik için size teşekkür ediyorum” dedi.

Erdoğan da Biden’ı ‘değerli bir dost’ olarak nitelendirdi ve yeniden seçilmesini tebrik eden ABD Başkanı’na teşekkür etti. İkisinin ‘daha detaylı istişareler için bir araya gelmesinin tam zamanı’ olduğunu söyleyen Erdoğan, dünkü görüşmeyi ‘ileriye doğru atılmış bir adım’ olarak nitelendirdi.

F-16 süreci hızlanabilir

Litvanya’nın başkenti Vilnius’taki NATO zirvesi öncesinde konuşan Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanın Jake Sullivan,  Biden’ın Türkiye’ye F-16 verilmesini desteklediğini ve bu sürecin ilerletilmesi niyetinde olduğunu’ söyledi. Sullivan’a göre, Biden ABD Kongresi’ne danışarak F-16 savaş uçaklarının Türkiye’ye satış sürecini ilerletecek. Ancak Ulusal Güvenlik Danışmanı, bundan sonra sürecin nasıl işleyeceği ve zamanlama konusunda herhangi bir ayrıntı vermekten kaçındı.

ABD’nin silah ticaretinde bir ülkeye savaş uçağı gibi araçların sevk edilebilmesi için sadece ABD yönetiminin izin vermesi yetmiyor, senatörlerin satışa itiraz etmesi halinde böyle bir alışveriş mümkün olmuyor. Dolayısıyla ABD Kongresi’nin görüşü kritik bir önem taşıyor. Türkiye, hava kuvvetlerinde 2025’ten itibaren başlayacağı düşünülen uçak açığını kapatmak için ABD’ye Ekim 2021’de 20 milyar dolarlık F-16 savaş uçağı ile mevcut savaş uçakları için yaklaşık 80 modernizasyon kiti satın almayı talep etmişti.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından İsveç ve Finlandiya’nın sınır güvenliği endişesiyle NATO birliğine girmek istemesi, Türkiye’nin taleplerini iletmesi için bir alan yarattı. Bu talepler arasında terörle mücadele ve silah ambargosunun kaldırılması gibi unsurlar bulunsa da ABD’nin F-16’ları vermesi istekler arasında yer almıyordu. Türkiye her seferinde F-16’ları almaya hakkı olduğunu belirtiyor, bunun İsveç’in üyeliğiyle bir alakası olmadığını dile getiriyordu.

NATO üyeliği ile F-16 satışını bağdaştıranlar

ABD hükümeti Türkiye’nin bu sözlerini her ne kadar onaylasa da senatörler arasında Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya üyeliğini kabul etmemesini öne sürerek F-16 satışına itiraz edenler var. ABD Senatosu’nda Cumhuriyetçiler’in lideri Mitch McConnell, “İsveç’in üyeliği gerçekleşene kadar Türkiye’ye F-16 satışından yana olmayanlardanım” demişti. Senato Dış İlişkiler Komisyonu’nun Demokrat Partili Başkanı Bob Menendez de uzun zamandır aynı görüşte. Hatta bir konuşmasında yaklaşık 90 saniye boyunca Türkiye’ye neden F-16 verilmemesi gerektiğini savunduğu argümanlar sunmuştu.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller de günlük basın toplantısı sırasında İsveç’in NATO üyeliği ile F-16 satışı arasında fark olduğunu dile getirmekle beraber, “F-16’ların satışı konusunda bir süredir Türkiye’yi desteklediğimizi kamuya açıkladığımız gibi, özel görüşmelerde onlara da söylüyoruz. Fakat biz her ne kadar inanmasak da bu konunun oradaki NATO üyeliğiyle bağlantılı olması gerektiğine inanan bir grup Kongre üyesi var” dedi.

Stoltenberg’den Türkiye’ye F-16 desteği

Türkiye ile üst düzey görüşmelerin devam edeceğini belirten Miller, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in son günlerde mevkidaşı Hakan Fidan ile üç kez görüştüğünü ve ‘uygun bir zamanda bir görüşme daha gerçekleştireceğini’ söyledi. Savunma Bakanı Yaşar Güler ve ABD’li mevkidaşı Lloyd James Austin de bir telefon görüşmesi gerçekleştirerek NATO üyeliği ile F-16 tedariki ve modernizasyonunu konuştu.

Öte yandan Stoltenberg de Türkiye ile ABD arasındaki F-16 diyaloğuna memnun olduğunu ifade ederek, “Bu, ABD’nin kararıdır. Türkiye, arada bir bağlantı görmediğini çok açık şekilde ortaya koydu. NATO, müttefikler arasında silah ihracatı kısıtlamalarını kaldırmak için neler yapabileceğimiz konusunda çok açık olmuştur. Türkiye ile ABD arasında F-16’lar konusundaki bir diyaloğu memnuniyetle karşılıyorum. Ancak bu, dün vardığımız uzlaşının bir parçası değil” dedi.

ABD’de F-16 denklemi: Senatörler karşı çıkıyor, Blinken, ‘Bizim de çıkarımıza’ dedi

Sullivan’ın bu açıklamasının Erdoğan’ın İsveç’in NATO üyeliğine yeşil ışık yakmasının üzerine gelmesi sürecin hızlanabileceğine dair umutları yeşertti. Erdoğan, İstanbul’dan ayrılmadan önce İsveç’in üyeliğine şart olarak Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) üyeliğinin önündeki engellerin kaldırılmasını şart koşmuştu. 17:30’da başlayan ve yaklaşık beş saat süren görüşmelerin ardından İsveç’in Türkiye’nin AB üyeliğini desteklemesi ve terörle mücadelede somut adımlar atmaya devam etmesi karşılığında İskandinav ülkesinin üyeliğini TBMM’ye taşıma sözü vermişti.

Biden, Erdoğan’ı İsveç için aradı ama Erdoğan yeşil ışık yakmadı