Karabağ tahliyelerinin gölgesinde Erdoğan-Aliyev’den Nahçıvan zirvesi

Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ’da geçen hafta başlattığı 24 saatlik operasyonun ardından pazar günü bölgeden ayrılmaya başlayan Ermenilerin sayısı 6 bin 500’ü geçti. Ermenistan’a ulaşan ilk mülteciler, İngiliz haber ajansı Reuters’a verdikleri demeçte Karabağ’daki tarihlerinin sona erdiğine inandıklarını söyledi.

Ermenistan’ın sınır köyü Goris’e ulaşan Anna Agopyan, “Kimse dönmeyecek, olan bu. Bence Karabağ konusu sonsuza kadar kapandı” dedi. Karabağ Ermenilerinin seçtiği yönetim ise, bölgeyi terk etmek isteyen herkes gidene kadar yerlerinde kalacağını bildirdi. Ayrıca bölgeyi terk etmek isteyen herkese ücretsiz yakıt hizmeti sağlanacağı duyuruldu.

İşte son 24 saatte Azerbaycan ve Ermenistan krizinde yaşananlar ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Azeri mevkidaşı İlham Aliyev ile görüşmesinden öne çıkanlar:

Erdoğan ve Aliyev bir araya geldi

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ı Nahçıvan’da ağırladı. İki lider Nahçıvan’a doğalgaz getirecek boru hattının açılış törenine katılarak, boru hattının temelini attı. Yıllık 500 milyon metreküp gaz taşıma kapasitesine sahip hat, tamamlandığında 500 bin nüfuslu Nahçıvan’ın doğalgaz ihtiyacını karşılayacak.

İki liderin görüşmesinin ardından üç anlaşma imzalandı. Bunlardan ilki Kars ile Nahçıvan arasında ‘Demiryolu Projesi’ne İlişkin Niyet Protokolü’ olurken, ikincisi deprem sebebiyle yıkılan kentlerden biri olan Kahramanmaraş’a konutlar, ilkokul, anaokulu ve kültür merkezi inşa edilmesine yönelik işbirliği anlaşması oldu. Sonuncu anlaşma ise elektrik enerjisiyle ilgili zaten var olan işbirliğinin devam etmesine yönelikti.

Azerbaycan’ın son üç yılda bölgedeki silahlı Ermeni kuvvetlerinin varlığına yönelik gösterdiği endişelere gereken karşılığı alamadığını belirten Erdoğan, operasyonun bu sebeple meşru bir altyapısı olduğunu söyledi. Operasyonun kısa süre içinde bitmesini, sivillerin haklarına özen gösterilerek başarıyla tamamlanmasının ‘iftihar vesilesi’ olduğunu vurgulayan Erdoğan, “Muzaffer Azerbaycan ordusunu gerek tarihi başarısı gerekse sivillere yönelik sergilediği insani tavrı dolayısıyla canı gönülden tebrik ediyorum” dedi.

Erdoğan öte yandan Ermenistan’ın ‘kendisine uzatılan barış elini tutmasını’ ve ‘samimi adımlar atmasını’ beklediğini belirtti. Erdoğan ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, operasyon öncesinde bir araya gelmiş, bölgede kalıcı barış konusunu görüşmüştü.

Erdoğan geçen hafta Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Azerbaycan’ın askeri operasyonunu desteklediğini ancak operasyonda hiçbir rolü olmadığını söylemişti. Daha önce 2020’de 44 gün süren ve Bakü’nün zaferiyle sonuçlanan İkinci Karabağ Savaşı’nda Azerbaycan’a destek olmak amacıyla silah tedarikinde bulunmuştu.

Erdoğan ile görüşmesinin ardından basın toplantısında konuşan Aliyev ise Cumhurbaşkanı’nın BM Genel Kurulu’ndaki konuşmasında Azerbaycan’a arka çıkmasına teşekkür etti. İki lider daha sonra modernize edilen Nahçıvan Askeri Kompleksi’nin açılışını gerçekleştirdi.

Erdoğan en son 2008 yılında Nahçıvan’ı ziyaret etmişti. Esasında Azerbaycan ve Nahçıvan arasında duran Zengezur’un Ermenistan’a ait olmasından dolayı Nahçıvan’ın Azerbaycan ile karasal teması kesildi. Bu sorunu çözmek için İkinci Karabağ Savaşı’ndan sonra ortaya Zengezur Koridoru fikri atılmıştı. Ancak bu koridorda da henüz bir gelişme yaşanmadı. Azerbaycan’ın başarılı geçen operasyondan güç alarak Nahçıvan sorununa yöneleceğini düşünen analistler var.

Karabağ Ermenileri kaderlerine terk edildiklerini düşünüyor

Azerbaycan’ın Karabağ’a yönelik operasyonunda başarı kazanması; petrol ve doğalgaz boru hatlarının geçtiği, etnik gruplardan oluşan bölgedeki hassas güç dengesini değiştirdi. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana Ermenistan Rusya ile güvenlik ortaklığı yaparken, Azerbaycan da dil ve kültür bağı sebebiyle Türkiye’ye yakındı.

Ne var ki son dönemlerde Ermenistan, Rusya’nın Ermenistan’ı yeterince koruyamadığından şikayet ederek, ABD ile ortak operasyon düzenleme ve Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Roma Statüsü’nü mecliste görüşme gibi Batı eksenine kaydığı şeklinde yorumlanan birtakım adımlar attı. Bu son operasyonun ardından Karabağ Ermenileri; Rusya, Batı ve bizzat Ermenistan’ın kendilerini kaderlerine terk ettiğini söylüyor.

Rusya, Ermenistan’ın iddialarını reddediyor

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov ise Rusya’nın Ermenistan’ı müttefiki olarak görmeye devam ettiğini belirterek, Ermenistan yönetimi ile temas halinde olduklarını bildirdi. Ermenistan’ın Karabağ’da yaşananlar için Rusya’yı suçlamasını kabul etmeyen Paşinyan, “Duygusal olarak ne kadar sıkıntıda olduklarını anlıyoruz ancak sorumluluğu Rus tarafına ve özellikle de görevlerini yerine getirirken gerçek bir kahramanlık örneği gösteren Rus barış gücü askerlerine yükleme girişimini kesinlikle kabul etmiyoruz” dedi.

İlerleyen saatlerde Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada ise Ermenistan’ın kendi hatalarının üstünü örtmek için suçu Rusya’nın üzerine attığını ima edildi. Rusya’nın Ermenistan’a güvenlik, ekonomi ve kültür alanlarında geniş çaplı yardım sağladığı ve sağlamaya devam ettiği hatırlatılan açıklamada, “Eğer Paşinyan ateşkesi haftalar önce kabul etmiş olsaydı, kayıp daha hafif olacaktı” denildi.

Paşinyan’a darbe girişimi

Karabağ Ermenileri geçen haftaki operasyonda 200’den fazla kişinin öldüğünü, 400’den fazla kişinin ise yaralandığını söylüyor. Bu sırada Erivan’daki protestocular, operasyona karşı pasif bir tutum sergileyen Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’a ‘istifa’ çağrısında bulunuyor.

Öte yandan Ermenistan Ulusal Güvenlik Servisi (NSS), Ermenistan’da ‘Haçlılar’ denilen bir grubun iktidarı zorla ele geçirmeye yönelik hazırlık içinde olduğunu açıklayarak 8 komutanın darbe planı sebebiyle tutuklandığını açıkladı.

Güvenlik servisine göre tutuklanan kişilerin ev ve işyerlerinde yapılan aramalarda ateşli silahlara, kurşun geçirmez yeleklere, telekomünikasyon cihazlarına ve çeşitli notlar içeren belgelere ulaşıldı.

Paşinyan ve Aliyev 5 Ekim’de görüşecek

Erivan’dan yapılan açıklamaya göre Paşinyan ve Aliyev de Karabağ’daki operasyonu görüşmek için gelecek ay İspanya’da bir araya gelecek. Grenada’da yapılması planlanan görüşmelere Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ve Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel de katılacak.

İki lider en son temmuz ayında Brüksel’de bir araya gelmişti. Pazar günü Fransız TF1 ve France 2 kanallarına konuşan Macron, ülkesinin Ermenistan’ı desteklediğini belirterek, “Bugün Azerbaycan’ın suç ortaklığını yapan bir Rusya, bu operasyonları daima desteklemiş bir Türkiye ve sınır tanımayam, Ermenistan’ın sınırına tehdit oluşturan bir Azerbaycan hükümeti var” demişti.

Rusya tarafı ise bölgenin güvenliğine ve Karabağ’da hayatın normalleşmesine katkı sağlayabileceğinden yakın ilişkiler içinde olan Türkiye ve Azerbaycan’ın yapacağı görüşmeleri desteklediğini belirtirken; 5 Ekim’deki görüşmelere katılacak Fransa ve Almanya’yı kast ederek, “Önemli olan durumu çözüme kavuşturmak. Arabuluculuk kapasitesi olmayan üçüncü tarafların, Kafkasya’daki varlıklarını sağlamaya yönelik boş girişimlerinden kaçınmak çok önemlidir” dedi.

Kritik adım atıldı: Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan’a entegrasyonu için ilk görüşme

Ermenistan’da üst düzey komutanlara darbe gözaltısı