Bir İran çözümlemesi: ‘Kağıttan aslan’ mı, orantılı gözdağı mı?
23 devletin temsilcileri Mısır'ın başkenti Kahire'de Gazze'deki gelişmeleri değerlendirmek için bir araya geldi. Zirveden ateşkes çağrıları yapılırken, İsrail aynı saatlerde Gazze'ye 20 hastaneyi tahliye etmesi için uyarıda bulundu.
İsrail Gazze’yi bombalamaya devam ederken Mısır’ın başkenti Kahire’de 23 devlet “barış” için toplandı. Zirveye Türkiye’yi temsilen Dışişleri bakanı Hakan Fidan katıldı.
Gazze’ye 20 kamyonluk yardım konvoyu girişi de yapıldı. Mısır Devlet Başkanı Sisi yardımların sürmesi için ABD ile anlaştıklarını açıkladı, İngiltere ve Almanya’dan “yardımlar sürmeli” mesajı geldi.
İsrail’in Gazze’ye hava bombardımanı 15’inci gününde sürerken uzun müzakerelerin ardından 20 kamyonluk insani yardım malzemesi dün Refah sınır kapısından bölgeye ulaştı.
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Es Sisi Refah sınırının ‘sürekli’ olarak işletilmesi için ABD ile anlaşmaya varıldığını söyledi. Kahire’de düzenlenen Barış Zirvesi’nin açılışında konuşan Sisi “Mısır Refah sınır kapısını hiçbir zaman kapatmadı” dedi ve yardımların Birleşmiş Milletler ve Filistin Kızılayı gözetiminde yürütüleceğini ekledi. Mısır önceki gün de eleştirilerin ardından Mısır’ın kapıyı kapatmadığını, ancak İsrail’in sürekli saldırıları nedeniyle işlevsiz hale geldiğini belirtmişti.
BM insani işlerden sorumlu genel sekreter yardımcısı ve acil yardım koordinatörü Martin Griffiths yardım sevkiyatıyla ilgili açıklama yapıp “Gazze’deki insani durumun felaket boyutlarına ulaştığını” söyledi.
Bakanımız @HakanFidan, #Kahire’de düzenlenen #Gazze’deki gelişmeler, Filistin davasının geleceği ve barış süreci konulu Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi’ne katılarak bir hitapta bulundu. pic.twitter.com/O3n16VZeYq
— T.C. Dışişleri Bakanlığı (@TC_Disisleri) October 21, 2023
Bakan Fidan Gazze’deki gelişmelerin ele alındığı ‘Kahire Barış Zirvesi’nde katılımcılara hitap etti. Fidan İsrail’in saldırılarının katliama dönüştüğünü belirterek şöyle dedi: “Topluca cezalandırmanın, insan haklarına, insan hayatına karşı gerçekleştirilen bu saldırıların hiçbir bahanesi olamaz. Tereddütsüz olarak sivillerin hayatını kaybetmesini kınıyoruz. Uluslararası toplum davranışlarının ve verdiği mesajların ne kadar kritik olduğunun farkında olmalıdır. İsrail geçici sözde galibiyetin tarih sürecinde uzun vadeli barışa yol açmadığını, geçmişte olduğu gibi şimdi de gerçekleşmeyeceğini anlamalıdır. Ülkesine yapılan saldırıları Filistinlilere yönelik korkunç öfkeyi ortaya koymak için açık çek olarak görmemelidir. Hastanelere, sivillere yönelik saldırılar derhal durdurulmalıdır.”
İsrail’e verilen sonsuz desteğin gerçek dışı planların Filistinlilerin göz ardı edilmesine yol açılmasına neden olduğunu belirten Fidan bu tür hataların devam ettirilmesinin mevcut uluslararası toplumun temel sorunlarına çözüm getiremeyeceğini gösterdiğinin açık olduğunu, bunun sadece evrensel değerlerin ve gerçeklerin zayıflatılması ve gerçeklerin çarpıtılması anlamına geleceğini söyledi.
İki devletli çözüm için müzakerelerin derhal başlaması çağrısı yapan Fidan ”1967 sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olan egemen bağımsız ve coğrafya bütünlüğü olan Filistin sadece bölge barışı için değildir. Bu, hem bölgesel hem de uluslararası istikrar için şarttır” ifadelerini kullandı.
Zirveye Birleşmiş Milletler (BM) sekreteri Antonio Guterres de katıldı. Sabah saatlerinde Refah Sınır Kapısının açılmasına değinen Guterres ”kamyonların acilen ve çok sayıda Gazze’ye ulaşması gerekiyor” dedi. Savaşın durması için ‘harekete geçme vakti’ geldi diyen Guterres tüm rehinelerin derhal ve koşulsuz serbest bırakılması çağrısını yineledi ve Gazze’ye engelsiz ve sürekli insani erişim, uluslararası hukuk ve sivillerin korunmasına tam saygı, çatışmanın daha geniş bölgeye yayılmasını önlemek için uluslararası eylem çağrısında bulundu.
Zirvede daha önce İsrail’e destek açıklamış ülkelerden de ateşkes çağrısı geldi. Bunlardan biri İngiltere’ydi. Perşembe günü İsrail’in başkenti Tel-Aviv’de Başbakan Netanyahu ile bir araya gelen İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ülkesinin İsrail’e desteğini yinelemiş, “İsrail’in uluslararası hukuk çerçevesinde kendini savunma hakkını, rehinelerini geri almak için Hamas’la mücadelesini, gelecekte benzeri saldırıların yaşanmasını önleme çabasını ve uzun vadede kendi güvenliğini güçlendirme çalışmalarını destekliyoruz” demişti.
Ancak Kahire zirvesine katılan İngiltere Dışişleri bakanı James Cleverly “İsrail hükümetiyle uluslararası hukuka saygı gösterme görevi ve Gazze’de sivillerin yaşamını korumanın önemi hakkında doğrudan konuştum. İnanılmaz derecede zor koşullara rağmen İsrail ordusuna disiplin, profesyonellik ve itidal çağrısında bulundum” diye konuştu.
Zirveye ev sahipliği yapan Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi de açılış konuşmasında Refah Sınır Kapısını hiç bir zaman kapatmadığını, ancak İsrail’in bölgeye yaptığı bombardımanlar nedeniyle insani yardımın geciktiğini tekrarladı. Ülkesine Hamas militanlarının girmesinden tedirgin olan Sisi ”Çözüm bütün bir halkın başka bölgelere sürüklenmesi değildir. Bilakis tek çözüm, adalettir. Filistinlilerin yeryüzündeki diğer halklar gibi kendi topraklarında geleceklerini belirleyebilecekleri, onurlu ve güvenli bir şekilde bağımsız devletlerinde yaşamalarıdır” dedi.
Zirveye katılanlar sırayla konuşmalarını yaparken İsrail hız kesmeden Gazze’yi bombalamaya devam etti. Son olarak İsrail ordusu yeni bir ültimatomla 20 hastane için tahliye uyarısı yaptı. İsrail devlet televizyonu KAN’ın güvenlik kaynaklarına dayandırdığı haberinde bunlardan 6’sının boşaltıldığı, 4’ününse uyarıyı reddederek boşaltmama kararı aldığı, geri kalanların da tahliye aşamasında olduğu aktarıldı. Gazze’deki hastanelerin çoğu bölgenin kuzeyinde. Şehre kara harekatı başlatmaya hazırlanan İsrail ordusu Gazze vatandaşlarına şeridin kuzeyini terk edip güneye gidin uyarısı yapmıştı.
Bu arada ordu sözcüsü Daniel Hagari yardım paketlerinde benzin olmayacağını açıkladı. Ancak Gazze’deki Sağlık Bakanlığı Gazze Şeridi’nde bulunan hastanelere acilen yakıt ulaştırılmaması durumunda bunun yaralılar ve hastalar için ciddi tehlikeler oluşturacağı uyarısında bulundu. Filistinli gruplar İsrail ablukası ve bombardıman altında olan Gazze Şeridi’ndeki yaralıların Gazze dışında tedavisi için çıkışların hızlanması çağrısı yaptı.
BM uyarıdan beri son bir haftadır yaklaşık 400 bin Gazze vatandaşının yerinden edildiğini belirtmişti. Gazze’deki Filistin Sağlık Bakanlığı İsrail’in Gazze’ye saldırılarında 1756’sı çocuk, 4 bin 385 kişinin öldüğünü, 13 binden fazla kişinin yaralandığını duyurmuştu.