Cambridge Sözlüğü yılın kelimesini seçti: Halüsinasyon görmek
Cambridge Sözlüğü yılın kelimesini 'hallucinate' (halüsinasyon görmek) olarak belirledi. Bir isim yerine fiil seçen sözlük, daha çok psikoloji ve nörolojiyle özdeşleşen fiili yapay zeka sularında yeniden anlamlandırıyor.
Halüsinasyon olmayan sesleri duymak, var olmayan görüntüleri gerçek gibi algılamak demek. Peki yapay zeka halüsinasyon görürse ne olur? Yılın o zamanı geldi. Bu ara 2023’ü değerlendiren ve 2024’e projeksiyon yapan yazılar, videolar her yerde. Bunlardan biri de yılın kelimesi.
İki hafta önce Collins sözlüğü yılın kelimesini ‘yapay zeka’ ilan etti. Dün de Cambridge sözlüğü kendi tercihini ‘halüsinasyon görmek’ olarak açıkladı.
Bir miktar karışıklığa sebep olsa da ‘yılın kelimesi’ kimsenin tekelinde değil, her sözlük, her kurum hatta isteyen herkes yılın kelimesini seçebilir. Nitekim İngiliz sözlükbilimci Susie Dent, 2004 yılından bu yana “A Word a Year” (Bir Yıl Bir Kelime) adlı bir yazı yayınlıyor ve o yıl öne çıkan bir kavramı irdeliyor.
Merriam-Webster 2003’te yılın kelimesini seçmeye başlayan ilk sözlük. Başlangıçta seçim yaparken web sitesindeki aramalardan yola çıkan sözlük 2006’dan beri online anket ve önerilerle ilerliyor.
Oxford sözlüğü Merriam-Webster’dan bir yıl sonra başladı; geçen yıl pandemi sonrası bir türlü kendine gelemeyen geniş kitlelerin ruh halini temsilen ‘goblin modu‘nu seçti. Bu yılın kelimesini ise henüz açıklamadı.
Avustralya Milli Sözlük Merkezi, Amerika ve Macquarie Sözlüğü İngilizce olarak yılın kelimesini seçen diğer bazı kurumlar. Almanya, Norveç, Portekiz, Rusya ve İspany’da yılın kelimesini için ülke çapında anket düzenliyor. Japonya da her yıl Kanji alfabesinen bir sembolü seçiyor.
Neden halüsinasyon?
Klasik bir tanım yapmak gerekirse ‘halüsinasyon görmek’ sözlüklerde “Gerçek olmayan duyusal uyarımlar (görsel, işitsel, tat, koku, dokunsal vb.) algılamak. Halüsinasyon gören kişi var olmayan sesler, ışıklar, kokular, dokunma duyguları gibi algıları gerçek olarak deneyimler.”
Cambridge ise, bu kelimeyi seçmesini şöyle gerekçelendiriyor:
“Üretken yapay zekanın potansiyeli canlı bir tartışma konusu olmaya devam ediyor. Bu yıl büyük dataya dayanan dil modellerine ilginin artması, ChatGPT, Bard, DALL-E, BingAI gibi çok sayıda aracın kamunun kullanımına sunulmasından kaynaklandı.
Bu yeni teknoloji yeni bir dili de beraberinde getiriyor. Cambridge sözlük yazarları 2023 yılı boyunca sözlüğe büyük dil modeli (large language model LLM), üretken yapay zeka (GenAI) ve GPT gibi yeni terimler ekledi; bunların hepsi yapay zekayla ilgili. Halüsinasyon gibi birçok mevcut kelime de bu yıl yapay zeka ile ile ilgili ek anlamlar kazandı.
Cambridge Sözlük ekibi, insanların neden yapay zeka hakkında konuştuğunu daha derinden anlamak ve halüsinasyonun yeni anlamı öne çıkarmak için ‘halüsinasyon görmek’te karar Üretken yapay zeka güçlü bir araçtır, ancak hepimiz hala güvenli ve etkili bir şekilde nasıl etkileşimde bulunacağımızı öğrenme aşamasındayız. Bu da potansiyel gücünün ve mevcut zayıflıklarının farkında olmak anlamına geliyor.”
Cümle içinde kullanalım
Cambridge sözlüğü yılın kelimesini cümle içinde de kullanmış: Bir yapay zeka halüsinasyon gördüğünde yanlış bilgi üretir.
Oyunlar ve Bulmacalar