Rusya ile Ukrayna arasında bir de elektronik savaş var ve çok şiddetli

Rusya-Ukrayna Savaşı’nda ikinci yıla yaklaşılırken Ukrayna’nın cephede kullandığı dronların gizemli şekilde düşmeye başlaması yeni sorular doğurdu.

Alman teknoloji firması Quantum Systems tarafından Kiev’e tedarik edilen hava araçları aylarca Ukrayna ordusu için sorunsuz çalışmış, Rusya’ya karşı savaşta düşman tank ve birliklerini tespit amacıyla birçok harekatta kullanılmıştı. Geçen yılın sonlarında ise dronlar görev dönüşü sırasında üslerine varmadan aniden düşmeye başladı.

Ukrayna Savunma Bakanlığı sert bir üslupla kaleme alınan bir mektupta Quantum yöneticilerinden gizemli düşüşlere ilişkin açıklama beklediğini yazdı. Quantum yöneticisi Sven Kruck ise düşüşleri “esrarengiz” olarak yorumladı.

Interesting piece on a largely hidden but critical aspect of the war in Ukraine: the ongoing 🇺🇦-🇷🇺 adaptation battle in the electromagnetic spectrum.

„The Invisible War in Ukraine Being Fought Over Radio Waves“
https://t.co/B3gVIZLeFc

— Franz-Stefan Gady (@HoansSolo) November 19, 2023

Soruna odaklanan Quantum mühendislerinin tespiti şu oldu: Ruslar insansız hava araçlarını (İHA) navigasyon için uydulara bağlayan kablosuz sinyalleri bozuyor, bu da makinelerin yolunu şaşırıp düşmesine neden oluyor.

New York Times’ın (NYT) haberine göre Quantum buna çözüm için bir tür ikincil pilot görevi görecek yapay zeka destekli bir yazılım geliştirdi ve dronların Xbox kumandasıyla indirilebilmesi için manuel de bir seçenek ekledi. Şirket Rus elektronik saldırılarını gözlemlemek için bir de hizmet merkezi kurdu. Kruck “Yapabileceğimiz tek şey operatörlerden bilgi alıp problemi ne yaratıyor onu bulmaya çalışmak, test etmek ve tekrar denemek” dedi.

Ukrayna’da elektromanyetik dalgaların görünmez dünyasında bir savaş sürüyor; radyo sinyalleri, insansız hava araçları ve birliklere giden iletişim bağlantılarını engellemek, hedef tespit etmek ve güdümlü silahları kandırmak için kullanılıyor.

İkinci Dünya Savaşı’nın kaderini belirleyen faktör: Elektronik savaş

“Elektronik savaş” olarak bilinen taktikler Rusya ile Ukrayna arasında bir kedi-fare oyununa dönüşerek 21 aydır süren çatışmada sessizce momentum dalgalanmalarına yol açarken bu durum mühendisleri bu şartlara uyum sağlamaya zorladı.

Washington merkezli düşünce kuruluşu Hudson Enstitüsü kıdemli uzmanlarından Bryan Clark “Elektronik savaş Ukrayna’daki çatışmaları hava ve arazi kadar etkiledi” diyerek çatışmadaki her operasyonun artık düşman hareketlerini hesaba katması gerektiğini söylüyor.

Elektronik savaş 100 yılı aşkın bir süredir savaşların bir özelliği olmuşken İkinci Dünya Savaşı sırasında İngilizler bombardıman uçaklarının kullandığı hedefleme sistemlerini yanıltmak için Alman radyo sinyallerini taklit etmiş, Winston Churchill bunu “ışınların savaşı” olarak popülerleştirmişti. Soğuk Savaş süresince de Sovyetler Birliği ABD’den gelen füzelere ve uçaklara karşı asimetrik bir avantaj elde etmek için elektronik silahlara büyük yatırım yapmıştı.

Son yıllarda ise elektronik saldırı ve savunmanın kullanımı daha dengesiz hale geldi. 2000’li yıllardaki Irak savaşında ABD, jammer adı verilen aygıtları kullanarak o kadar çok radyo gürültüsü yarattı ki, el yapımı patlayıcılar uzaktan kumandalı patlatıcılarla iletişim kuramadı. Yakın zamanda da İsrail, insansız hava araçları veya füzelerden gelebilecek olası saldırıları karıştırmak için hava sahasındaki GPS sinyallerini elektronik savaş sistemleriyle donattı.

Ukrayna’daki savaş, elektronik savaş olanaklarının geniş çapta kullanıldığı iki büyük ve nispeten gelişmiş ordu arasında yakın zamanda yaşanan ilk çatışma olarak büyük öneme sahip. Halihazırda çatışmaların devam ettiği cephelerde bir zamanlar eğitimli uzmanların ilgi alanına giren teknolojiler ön cephedeki piyade birliklerine kadar yayıldı. Ukraynalı dron pilotları, görünmez saldırıları savuşturmak için yöntemlerinde sürekli ince ayar yaptıklarını söylüyor.

Taktikler o kadar kritik hale geldi ki Ukrayna’nın en üst düzey askeri komutanı General Valery Zaluzhny yakın zamanda yazdığı makalede elektronik savaşa ayrı bir bölüm ayırdı. Zaluzhny makalesinde askeri konularda yaygın bilgi teknolojisi kullanımının Rusya ile çatışmada girilen çıkmazı kırmanın anahtarı olacağını yazdı.

Uzmanlar devam eden elektronik savaşın ABD, Avrupa ve Çin’in gelecekteki bir çatışmayı nasıl etkileyebileceklerine dair kendilerini sınadığı deneme tahtasına dönüştüğünü belirtiyor.

Bir İHA’yı yolundan saptırabilen güçlü silah: Antenler ve sinyal bozucular

Rus tankları Şubat 2022’de Kiev’e doğru ilerlerken Rus ordusu ilk başta elektronik savaşta dünyanın en iyilerinden biri olarak ününü iyileştirmişti. Ukrayna hava savunmasını sular altında bırakmak için güçlü sinyal bozucular ve tuzak füzeler kullanan Ruslar Kiev’i Rus uçaklarıyla savaşmak için uçaklara bağımlı hale getirmeyi başardı.

Ruslar tarafından ustaca kullanılan elektronik silahlar ilk bakışta tehlikeli görünmeyen ve genellikle kamyonlara monte edilebilen ya da arsalara kurulabilen, çok dikkat çekmeyen uydu antenleri. Ancak biraz kurcalandığında bunların hassas silahları yönlendiren ve radyo iletişimine izin veren sensörleri kandırmak ve engellemek için elektromanyetik dalgalar yaydığı anlaşılıyor. İster radyolu askerlere ister pilotlara bağlanan İHA’lar veya uydulara bağlı füzeler olsun, hemen hemen her iletişim teknolojisi elektromanyetik sinyale dayalı.

Temel ama etkili araçlardan biri telsizler veya dronlar tarafından kullanılan aynı frekanslarda güçlü sinyaller göndererek sinyal göndermeyi imkansız hale getirecek kadar fazla rahatsızlığa neden olur ve bu da olası bir iletişimi ortadan kaldırır. “Jamming (tutukluk, sıkışma) adı verilen bu olay bir amfinin ortasında ağır metali patlatmaya benzer.

Genellikle olay şu şekilde işler; kilit öneme sahip bu silah, uydu bağlantısı değilmiş gibi davranarak bir sinyal gönderir. Bu sahte sinyal, bir drone veya füzeye yanlış koordinatlar vererek rotasından saptığına ikna edebilir.

Analistler, bu araçları kullanarak elde edilen erken başarının ardından Rus ordusunun tökezlediğini söylese de ancak savaş uzadıkça Rusya, anti-dron silahları ve siperlerin etrafında radyo dalgası kabarcığı oluşturan küçük sinyal bozucular gibi daha küçük, mobil elektronik silahlar yaparak bu alanda kendini geliştirdi.

Washington merkezli Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nde teknoloji ve güvenlik üzerine yazan eski ABD’li uzman James A. Lewis, “Ruslar karada beklediğimizden daha hızlı yanıtlar verdi. Bu NATO için endişe verici olmalı” dedi. Kremlin ise NYT’nin yorum talebine henüz yanıt vermedi.

Ukrayna: Rusya, Kiev’e balistik füze saldırısı düzenledi