Polonya-Ukrayna buzları eritiyor: Çiftçilerin ablukası kalktı, yeni askeri işbirliği yolda

Geçen yıl tahıl sevkiyatı konusunda birbirine giren Polonya ve Ukrayna savaşın üçüncü yılına girmesine az bir vakit kala ilişkilerini yeniden yoluna sokmak için adımlar atmaya başladı. Bu adımlardan biri Polonya’nın Ukrayna’ya kapattığı kapıları yeniden açması oldu, diğeri de Polonya Başbakanı Donald Tusk’ın Kiev’e gitmesi.

Dün Kiev’de Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile ortak basın toplantısı düzenleyen Tusk “Polonya, Ukrayna’nın bu savaşta zafer şansını artırmak için her şeyi yapmaya hazır. Bu büyük sözleri söylemekten çekinmiyorum. İyi ve kötü burada Ukrayna’da karşılaşıyor” dedi. Tusk ve Zelenski iki ülke arasında ortak silah üretimi planını da duyurdu. Zelenski sosyal medya platformu X’ten “Ukrayna’nın ihtiyaçlarını karşılamak için daha geniş ölçekli silah tedarikinin hedeflendiği yeni bir işbirliği yöntemini görüştüklerini” söyledi.

Tusk’ın ziyareti Zelenski’nin Rusya’ya karşı savaşan yabancıların Ukrayna vatandaşlığı almasının önünü açacak yasa tasarısını açıkladığı bir dönemde gerçekleşti. Rusya’nın Ukrayna işgalinin başında binlerce yabancı Kiev’e yardım olmak amacıyla bölgeye akın etmişti. Ziyaretten bir gün önce pazar günü Ukrayna’nın doğusunda Donetsk’e düzenlenen saldırıda en az 27 kişi hayatını kaybetti. Saldırıdan Ukrayna sorumlu tutulduysa da Kiev bu iddiaları reddetti. Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov ise saldırıyı “korkunç bir terör eylemi” olarak nitelendirdi.

Rusya’nın Ukrayna işgalinden bu yana Kiev’in en sadık destekçileri arasında yer alan Polonya Kiev’e silah tedarik eden ülkeler arasında da yer alıyor. Ancak yaşanan tahıl sevkiyatı krizinin ardından Tusk’tan önceki Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki “Artık Ukrayna’ya silah transfer etmiyoruz, çünkü Polonya’yı artık daha modern silahlarla donatmaya başlattık” demişti. Polonya şimdiye kadar Ukrayna’ya Sovyet döneminden kalma silahları tedarik ediyordu.

Hatta Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda “Boğulmakta olan bir adam eline geçen her şeye tutunur ya, Ukrayna da öyle… Boğulmakta olan bir adam son derece tehlikelidir ve sizi de dibe çekebilir” demişti.

Tahıl sevkiyatı krizi

Peki iki ülkeyi karşı karşıya getiren kriz neydi? Savaşın başında Ukrayna’dan büyük miktarda tahıl ve gıda kara yoluyla Doğu ve Orta Avrupa ülkelerine gönderilmeye başladı. Bu ürünler özellikle Polonya, Macaristan, Romanya, Slovakya ile Bulgaristan piyasalarına girmeye başladı. Ne var ki Ukrayna tahılının fiyatının daha uygun olması söz konusu ülkelerdeki çiftçileri rahatsız etti.

Bunun üzerine Avrupa Birliği (AB) Komisyonu çiftçilerin kaygılarını gidermek için ürünlerin transit geçişine izin verilmesi halinde çiftçilere ilave destek sağlanması ve Ukrayna’dan gelebilecek bazı ürünlere kısıtlama getirilmesini kapsayan bir plan hazırladı. Bu plan 2 Mayıs’tan itibaren uygulanmaya başladı, böylelikle Ukrayna buğdayı, mısırı, kolzası ve ayçiçeğinin bu beş ülkede satılmaması yönünde geçici tedbirler alındı.

Ancak tedbirlerin 16 Eylül’de sona ermesi ve AB’nin de süreyi uzatmaması sonucu dananın kuyruğu koptu: Polonya, Macaristan ve Slovakya kendi yasaklarını uygulayacaklarını duyurdu. Bunun üzerine Ukrayna’dan da bir hamle geldi, söz konusu üç ülkeyi Dünya Ticaret Örgütü’ne şikayet edeceğini açıkladı. Morawiecki konu uluslararası arenaya taşınırsa daha çok Ukrayna ürününün yasaklılar listesine gireceği uyarısında bulundu. Ayrıca Ukrayna’nın Varşova’daki büyükelçisi Polonya’nın Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı.

Polonyalı çiftçiler protestolarına ara verme kararı aldı

Ancak Polonyalı çiftçiler Ukrayna tahılını taşıyan kamyonların Avrupa Birliği’ne girmesini engellemek amacıyla düzenlenen protestoları 1 Mart’a kadar askıya almayı kabul etti. Polonyalı çiftçilerin blokajı kalktıktan birkaç saat sonra Ukrayna Devlet Sınır Muhafaza Servisi sınır kapısında trafiğin yeniden açıldığını duyurdu. Ukrayna’nın Altyapı Bakanı Oleksandr Kubrakov “Savaş zamanında özellikle askeri ve insani ürünlerin tedariki ihracat ve ekonomimizin işleyişi için hayati önem taşıyor” diyerek Polonyalı çiftçilerin hareketini mutlulukla karşıladı.

Ancak Polonyalı çiftçiler gidişattan memnun kalmazlarsa ablukalarını yeniden başlatacakları uyarısı yaptı. Protesto hareketinin liderlerinden Rafal Mekler “Protestoyu askıya aldık, sonlandırmadık” dedi.

Kiev merkezli araştırma enstitüsü Ekonomik Strateji Merkezi’nin yakın zamanda yayınladığı raporunda Polonyalı çiftçilerin ablukası nedeniyle Ukrayna’nın devlet bütçesinin 260 milyon dolar zarara uğradığı belirtildi. Ukraynalı askerler bu abluka sebebiyle savaş malzemelerinin teslimatında da aksama yaşandığını söylüyor.

The blockade of the Ukrainian-Polish border: According to estimates by the Customs Service, the Ukrainian budget lost UAH 9.8 billion in November. Exports of goods and services in January-November 2023 fell by 12.4% compared to the same period in 2022 https://t.co/JsvwTuoO8P

— CES Ukraine (@ces_ukraine) January 16, 2024

Tusk’ın ofisinden yapılan açıklamada “Bazı çıkar çatışmaları olduğu doğru, farkındayız ve konuşacağız da. Ama sorunları sürdürmek ya da büyütmek amacıyla değil dostluk ruhumuzu koruyarak sorunları mümkün mertebe en kısa sürede çözme tutumuyla” dedi.

Ukrayna ve Polonya arasında çatlak: Silah tedariki durduruluyor