Mayısta yıllık enflasyon yüzde 75’i geçip zirveye oturdu
TÜİK’e göre nisanda enflasyon düştü ama fiyatlar 52 aydır artıyor
Hazine ve Maliye Bakanı Nebati’nin enflasyonun yüzde 45’in altında olabileceği tahmini doğru çıktı. TÜİK'e göre nisanda enflasyon yıllık bazda yüzde 43.68 oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), nisan ayına ilişkin enflasyon verilerini yayımladı. Konuya ilişkin hayli pembe bir tablo çizen TÜİK’in aksine ENAG’ın (Enflasyon Araştırma Grubu) verileri “resmi enflasyonu” hem aylık hem de yıllık bazda ikiye katladı. TÜİK’in verilerine göre nisan ayında tüketici fiyat endeksi bir önceki aya göre yüzde 2,39 arttı. Veriler nisan ayıyla birlikte fiyatların 52 aydır artmakta olduğunu gösterdi.
Yıllık enflasyon ise Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin bir gün önce TRT’de yaptığı “yüzde 45’in altında olabileceğine” ilişkin tahminine uygun olarak yüzde 43.68 düzeyinde gerçekleşti. Nisan ayında yüzde 50’nin altına gerileyen enflasyonun mayıs ayında da bu düzeyde seyretmesi bekleniyor. Haziranda ise geçen yılın aynı ayındaki yüzde 4.95 gibi hayli yüksek oranda gerçekleşen verinin devreye girmesi nedeniyle yönünü yukarıya çevireceği öngörülüyor. Çekirdek enflasyon ise nisanda yüzde 45,48 oldu. Mart ayında çekirdek enflasyon yüzde 47,36 olarak gerçekleşmişti.
ENAG’a göre nisanda aylık enflasyon (E-TÜFE) yüzde 4,86, yıllık enflasyon ise yüzde 105,19 oldu. Ocak-nisan dönemi enflasyon oranı ise yüzde 29,27 olarak hesaplandı. Mart ayında tüketici enflasyonu aylık bazda yüzde 5,08, yıllık bazda ise yüzde 112,51 artmıştı.
İstanbul’da perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 1995 bazlı Ücretliler Geçinme İndeksi nisanda vites yükselterek gıda ve giyim harcamalarındaki yükselerek yüzde 4.57 oranında artmıştı. İndeksteki artış şubatta yüzde 3.83, martta ise yüzde 2.95 olmuştu. İndekste nisanda bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 62,46 artış gerçekleşmişti.
Giyimde rakamlar arasında dağlar var
İTO’ya göre yeni sezon ürünlerinin devreye girmesiyle Giyim Harcamalarının yüzde 29.04 arttığı nisanda TÜİK’in hesaplamasına göre bu gruptaki artış yüzde 3.95 ile sınırlı kaldı. Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yüzde 13,8 olarak açıkladığı yıllık giyim enflasyonunun piyasa gerçeklerini yansıtmadığını söyledi.
Bloomberg HT yayınına katılan Öncel, “Enflasyon rakamlarındaki düşüş kağıt üzerinde mutluluk verici ama perakende sektöründe baktığımız zaman maliyetlerimizi yukarı çeken bazı kalemler var. Taşımacılık yüzde 10 küsur bir artış göstermiş. Konut kiralarındaki yüzde 25’lik sınırlama büyük bir fayda sağlıyor ama özellikle iş yeri kiralarında artış rakamı bu ay için yüzde 67″ dedi. Öncel, perakende sektörünü etkileyen birkaç kalemin sektöründeki maliyetleri arttırdığını belirterek, yıllık bazda yüzde 13,8’lik artışın piyasa gerçeklerini yansıtmadığını dile getirdi.
İyi Parti’den itiraz var
İyi Parti Kalkınma Politikaları Koordinatörü Ekrem Cunedioğlu ise TÜİK’in nisan ayı enflasyon verilerini açıklamasının ardından bazı kalemlerdeki artışın nasıl hesaplandığıyla ilgili tweet’inde giyim ve ayakkabı fiyatlarını ele aldı.
1) Tüm giyim gruplarında ilk 4 aydaki kümülatif enflasyon negatif 🙂 Aralık 2022’ye kıyasla daha ucuza erkek, kadın, bebek ve çocuk giysileri alabiliyoruz TÜİK’e göre. 2022 sonunda 100 TL olan ortalama bir kadın giysisini TÜİK 93,7 TL’ye alabilmiş mesela. pic.twitter.com/TDFKAJyC7H
— H. Ekrem Cunedioğlu (@EkremCunedi) May 3, 2023
Cunedioğlu, “Tüm giyim gruplarında ilk 4 aydaki kümülatif enflasyon negatif 🙂 Aralık 2022’ye kıyasla daha ucuza erkek, kadın, bebek ve çocuk giysileri alabiliyoruz TÜİK’e göre. 2022 sonunda 100 TL olan ortalama bir kadın giysisini TÜİK 93,7 TL’ye alabilmiş mesela” dedi. Cunedioğlu, şu ifadeleri kullandı:
“TÜİK’e göre giyim-ayakkabı enflasyonunu yukarı çeken kalemler ‘ayakkabı onarımı ve kiralanması’ ile ‘kuru temizleme, giysi onarımı’. Sanırım giyim ve ayakkabı alamayan vatandaş eldekileri tamire başlayınca, bu alandaki talep artışı fiyatları artırdı gibi bir mekanizma var.
“Mart 2022-Nisan 2023 döneminde giyim ve ayakkabı grubu tüketici enflasyonu İTO’ya göre yüzde 127,4, TÜİK’e göre yüzde 21,7. Oysa Şubat 2021-Mart 2022 döneminde aynı gruptaki enflasyon TÜİK’e göre yüzde 29,1, İTO’ya göre yüzde 29,9 idi. Tweet bu kadar!”
Enflasyon makası 10 puanın altına indi
Üretici fiyatları tarafında ise yıllık artış yüzde 52,11 olurken, aylık bazda ise yüzde 0,81’lik artış izlendi. Üretici fiyatları ana sanayi gruplarında enerjide yüzde 49,93 yıllık artış yaşanırken, dayanıksız tüketim malı enflasyonu yüzde 72,13 olarak gerçekleşti. Enerji fiyatları ise aylık bazda yüzde 9,72 geriledi. Nisan ayıyla birlikte yıllık üretici ve tüketici enflasyonları arasındaki makas 10 puanın altına indi.
Deprem nedeniyle konut grubunda fiyatlar düştü
Ana harcama grupları bazında nisan ayında sadece konut grubunda depremin yarattığı korku nedeniyle satış ve kira fiyatlarının düşmesi sonucu yüzde 1,47 ile negatif enflasyon görüldü. Nisanda bir önceki aya göre en yüksek artış yüzde 5,93 ile haberleşmede yaşandı. Haberleşmeyi yüzde 4,24 ile lokanta ve oteller grubu, yüzde 3,95 ile gıda ve alkolsüz içecekler izledi. Aylık bazda sadece konut grubunda depremin yarattığı korku nedeniyle satış ve kira fiyatlarının düşmesi sonucu yüzde 1,47 ile negatif enflasyon görüldü.
TÜİK’in endeksinde kapsanan 143 temel başlıktan 113 temel başlığın endeksinde artış görüldü. 24 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 6 temel başlığın endeksinde değişim olmadı.
En fazla fiyat artışı kuzu etinde
Nisanda fiyatı en fazla artan ürün kuzu eti, en fazla düşen ise elektrik oldu. Tüketici fiyatları bazında nisanda en fazla fiyat artışı yüzde 21,47 ile kuzu etinde, en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 15 ile elektrikte gerçekleşti. Geçen ay dana etindeki yüksek oranlı fiyat artışı nedeniyle koyun etine övgüler düzen Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati geçen ay dana etindeki yüksek oranlı fiyat artışı nedeniyle halkın yağlı olduğu ve koktuğu gerekçesiyle tüketmediğini öne sürdüğü koyun etine yönelmesini istemişti.
TÜİK verilerine göre, kuzu eti fiyatlarındaki artışı yüzde 13,34 ile dana eti, yüzde 12,05 ile kara yolu ile şehirler arası yolcu taşımacılığı ve yüzde 11,73 ile patates ve bazı yumru bitkilerdeki artışlar izledi.
Nisanda fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında, yüzde 9,97 ile kümes hayvanları eti, yüzde 9,48 ile şarküteri ürünleri ve diğer et çeşitleri, yüzde 7,12 ile mücevherat, saat ve kol saatleri, yüzde 6,47 ile taze meyveler, yüzde 5,13 ile yiyecek hizmetleri, yüzde 4,57 ile kahve yer aldı.
Geçen ay en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 15 ile elektrikte gerçekleşti. Bunu yüzde 4,66 ile likit hidrokarbonlar, yüzde 2,89 ile margarin, yüzde 1,32 ile diğer katı ve sıvı yağlar, yüzde 1,24 ile kişisel ulaştırma araçlarının yakıt ve yağları, yüzde 1,15 ile ev ile ilgili temizlik malzemeleri, yüzde 1,14 ile şarap, yüzde 1,03 ile kuru sebze, yüzde 0,25 ile çay ve diğer demlendirilen içecek çeşitleri izledi. En az fiyat düşüşü ise 0,13 ile yumurta ve yumurtayla ilgili ürünlerde görüldü. Yıllık bazda ise en yüksek artış yüzde 66,62 ile sağlık grubunda oldu. Sağlık grubunu yüzde 66,41 ile lokanta ve oteller, yüzde 53,92 ile gıda ve alkolsüz içecekler takip etti.
Enflasyona hangi grup ne kadar katkı yaptı?
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Bütçe ve Strateji Başkanlığı’nın nisan ayı enflasyonuna ilişkin bilgi notunda gıda ve alkolsüz içecekler grubu fiyatları nisan ayı enflasyonunun temel belirleyicisi oldu. Grubun enflasyona katkısı 1,06 puan olarak gerçekleşti. Yine aynı çalışmaya göre yüzde 2,54 oranında artan Ulaştırma grubu fiyatları nisan ayı enflasyonunun temel belirleyicilerinden biri oldu. Başkanlık grubun enflasyona katkısını 0,37 puan olarak hesapladı. Bütçe ve Strateji Başkanlığına göre fiyatların yüzde 4,24 oranında arttığı Lokanta ve Oteller grubunun Nisan ayı enflasyonunun diğer temel belirleyicilerinden biri oldu ve enflasyona 0,36 puan katkı yaptı
Aylık enflasyonda beklenti yüzde 2,7 olmuştu
Bloomberg HT anketine katılan piyasa katılımcılarının beklentisi aylık enflasyonun yüzde 2,7 olacağı yönündeydi. Yıllık enflasyona ilişkin beklenti ise yüzde 44,3 olarak belirlenmişti.
Oyunlar ve Bulmacalar