Samanyolu’nun kalbindeki kara delikten gizemli kozmik iplikler yayılıyor

Northwestern Üniversitesi’nden Farhad Yusef-Zadeh, 1980’lerin başında galaksimizin kalbindeki süper kütleli kara delik Sagittarius A*’nın yakınında dikey halde asılı duran tek boyutlu devasa filamentler tespit etmişti.

Yusef-Zadeh bu sefer ekibiyle galaksimizin kalbinde yepyeni bir filament kümesine rastladı. Güney Afrika’da bulunan MeerKAT teleskobundan yapılan yeni radyo gözlemleriyle keşfedilen bu filamentler, 40 yıl önce keşfedilen filamentlerden epey farklı, oldukça kısa ve yatay ya da radyal olarak dizili haldeler. Bir nevi Mors alfabesindeki nokta ve çizgilere benzeyen filamentler kara delikten dışarı yayılan konuşmalar gibi duruyor.

The Astrophysical Journal Letters’da yayımlanan çalışmaya göre, Yusef-Zadef iki filament kümesinin belli başlı benzerliklere sahip olmasına rağmen farklı kaynaklardan çıktıklarına inanıyor. Örneğin yaklaşık 150 ışık yılı uzunluğundaki dikey filamentler, yataylara nazaran çok daha büyük ve kara deliğe doğru bakmıyor, ayrıca çiftler ve kümeler halinde hareket ediyor. Sayıları binlerle ifade ediliyor ve neredeyse ışık hızında hareket eden parçacıklarla dolu.

Tüm filamentlerin renklendirilmiş konumları. Fotoğraf: Farhad Yusef-Zadeh/Northwestern Üniversitesi

Öte yandan yatay filamentlerin şimdilik sadece yüzlerce olduğunu biliyoruz. Ayrıca hepsi kara deliğin bir tarafına kümelenmiş halde. Kara delikten radyal olarak uzaklaştıkları düşünüldüğünde doğrudan Sagittarius A*’nın kendisinden çıkıyor olabilirler.

40 yıldır dikey filamentleri büyük bir özenle inceleyen Yusef Zadeh, yaklaşık altı milyon yaşında olduğu tahmin edilen yatay örneklerle karşılaşınca pek tabii şaşkına dönmüş. Yusef-Zadeh, tespit ettikleri bu yapının doğruluğunu kanıtlamak için fazlasıyla çaba harcadıklarını söyledi.

Yusef-Zadeh bu filamentlerin birkaç milyon yıl önce meydana gelen bir aktiviteden ortaya çıktıklarına inanıyor. Bu aktivite, dışarı akan bir maddenin yakınındaki maddelerle etkileşiminin sonucu olabilir.

Bu filamentlerin rastgele kümeler olmadığı, kara deliğin dışarı akışına bağlı olduğu sonucuna varıldı. Yusef-Zadeh, bu filamentleri inceleyerek kara deliğin dönüşü ve yığılma diskinin yönelimi hakkında daha fazla bilgi edinebileceğimize inanıyor. Güneş’in 4.1 milyon katı bir kütleye sahip olduğunu bildiğimiz Sagittarius A*’nın dönüşü hakkında o kadar çok şey bilmiyoruz. Bu da yatay filamentlerin önemini artırıyor.

Kara delik yıldızı yutuyor, astronomlar seyretmeye doyamıyor