Titan dizi oluyor, bilin bakalım yönetmeni kim?
Titan’ı kurtarma planında umut onlarda: Uzaktan kumandalı deniz araçları
Titanik keşfine çıkan ve yaklaşık iki saat sonra haber alınamayan denizaltı Titan için zaman hızla tükeniyor. Uzmanlar, yaklaşık 23 saatlik oksijeni kaldığı düşünülen denizaltının bulunması halinde uzaktan kumandalı denizaltı araçlarının kurtarıcı bir rol oynayabileceğini söylüyor.
Titanik enkazını keşif için su altında yolculuğa çıktıktan 1 saat 45 dakika sonra iletişimin kesildiği Titan denizaltısını arama çalışmaları devam ediyor. Denizaltının içinde İngiliz iş insanı Hamish Harding, Pakistan doğumlu iş insanı Şahzada Davud ve 19 yaşındaki oğlu Süleyman, eski Fransız asker Paul-Henri Nargeolet ve keşif dalışını düzenleyen OceanGate Expeditions’ın CEO’su Stockton Rush bulunuyor.
ABD sahil güvenliği, deniz kuvvetleri, Kanada sahil güvenliği ve OceanGate Expedition’a ait uçak ve gemilerden oluşan arama ekibi şimdiye kadar 25 bin 900 kilometrekareden fazla alanı uçaklarla taradı. Arama çalışmalarına sualtı kapasitesi olan Deep Energy gemisi ve Fransa’nın 4 bin metre derinliğe inebilen denizaltı robotuna sahip gemisi Atalante de katıldı.
Titan’ın içi böyle görünüyor. Fotoğraf: OceanGate Expeditions
ABD sahil güvenliği Kanada’ya ait bir uçağın kayıp denizaltıyı aradığı bölgede sualtından sesler tespit ettiği bildirildi. Elde edilen verilerin, daha detaylı bir analiz için ABD Donanması ile paylaşıldığı açıklandı. CNN ve Rolling Stone da haberlerinde hükümet içinden edindikleri bilgi notlarında sualtından çarpma seslerinin tespit edildiğini ve bölgeye ek cihazlar aktarıldığında bile seslerin duyulmaya devam ettiğini belirtti. Öte yandan notlarda seslerin ne zaman duyulduğuna ya da ne kadar süreyle duyulduğuna yer verilmedi.
Kayıp denizaltıdaki iki yolcunun da üyesi olduğu Kaşifler Kulübü, saha verilerine dayanarak ‘umutlanmak için bir neden olduğunu’ söyledi ve ‘bölgede muhtemel yaşam belirtilerine rastlandığını’ iddia etti. Bununla birlikte denizaltının kapağı dışarıdan sürgülendiği için denizaltı su yüzeyine çıkmış ve arama ekipleri tarafından fark edilmiş olsa bile kapak dışarıdan açılana kadar nefes almak için oksijene ihtiyaç duyacak.
İnsansız uzaktan kumandalı denizaltı aracı kurtarıcı rol oynayabilir
ABD Sahil Güvenlik Tuğamirali John Mauger, yüzeye çıkamaması halinde geminin kurtarılması için hem donanmadan hem de özel sektör uzmanlığına ihtiyaç duyacaklarını söyledi. Profesör Alistair Greig, şirketin 3 bin 800 metre derinlikte gömülü Titanik’e ulaşabilen tek denizaltısı olan Titan’ın deniz dibinde olması ve kendi gücüyle çıkarılamaması halinde seçeneklerin çok sınırlı olduğunu söylüyor.
Greig, “Denizaltı sağlam olsa bile 200 metreden daha derinde olması halinde bu kadar derine inip onu yüzeye çekecek çok az gemi var, dalgıç ise hiç yok. Donanmanın denizaltı kurtarma için tasarlanmış araçları Titanik’in derinliğine ulaşamaz” dedi. O bölgede okyanus tabanını aramak için yapılacak girişimlerin insansız uzaktan kumandalı denizaltı aracı (ROV) tarafından gerçekleştirileceği düşünülüyor. Deep Energy çoktan bir ROV’u aktif hale getirse de bu aracın ihtiyaç duyulan derinliğe ulaşıp ulaşamayacağı belli değil. Zira Deep Energy’nin ROV’u 3 bin metre derinliğe inebiliyor. Bununla birlikte ROV’a sahip başka gemilerin de olay yerine doğru harekete geçtiği belirtiliyor.
Donanmanın 6 bin metre kadar derinliğe inebilen CURV-21 adında bir ROV’u var. Hatta geçen yıl Güney Çin Denizi’nde 3 bin 780 metre derinliğe düşen bir savaş uçağının yerini tespit etmek ve kurtarmak için kullanıldı. O olayda ABD ordusu, savaş uçağının yüzeyde duran kurtarma gemisindeki vinçle çıkarılması için ROV ile enkazın etrafına halat geçirmişti.
CURV-21, geçen yıl 3 bin 780 derinlikteki savaş uçağını kurtarmayı başardı.
FADOSS.
ABD donanması, CBC News’e yaptığı açıklamada FADOSS gemi kurtarma sistemini göndereceğini söylese de henüz CURV-21 hakkında bir şey söylemedi. Bununla birlikte donanma, önceki kurtarma çalışmalarında CURV-21’i FADOSS ile birlikte kullanıyordu. FADOSS’un 27 bin 200 kilograma kadar olan deniz araçlarını kaldırabileceği söyleniyor. Titan ise yaklaşık 10 bin kilo ağırlığında.
Okyanus kurtarma uzmanı David Mearns, bir ROV’un Titan’ın yerini tespit etmesi halinde denizaltıyı kurtarma ihtimali olduğunu söylüyor. Mearns, “İkiz manipülatöre sahip dünya standartlarındaki bir ROV, Titan’ı gerçekten kavrayabilir ya da kaldırma halatı bağlayarak yavaşça yüzeye çekebilir” dedi.
Ancak bu, zaman alıcı bir iş ve yaklaşık bir gün sürebilir. Oysa yaklaşık 23 saatlik oksijeni kalan Titan o kadar bekleyemeyebilir. Araçtaki oksijenin yarın 14:00’e kadar tükenmesi bekleniyor ki denizaltı ile dalışa alışık olmayan turistlerin de aracın içinde olduğu düşünülürse bu oksijenin tahmin edilenden biraz daha önce tükenmesi mümkün.
Öte yandan ROV gemiye halatı geçirmeyi başarsa bile gemide bulunanların güvenliği açısından hâlâ büyük bir risk bulunuyor. Denizaltı Titanik enkazına sıkışmış olabilir, bu da ROV’un aracı çıkarma girişimleri sırasında denizaltıya hasar verebileceği anlamına geliyor. Portsmouth Üniversitesi’nde derin deniz ekoloğu Dr. Nicolai Roterman, “Okyanusun 3 bin 800 metre derinlikte uyguladığı basıncın yüzeydeki hava basıncının 380 katı olduğu göz önüne alındığında gövdede bir kırılma olursa gemidekiler okyanusa yenik düşebilir” dedi.
Oyunlar ve Bulmacalar